DEVAM: 65- ATEŞTE PİŞEN
ŞEYLERDEN DOLAYI ABDEST ALMAK
حَدَّثنَا
هشام بْن خالد
الأزرق.
حَدَّثنَا خالد
بْن يزيد بْن
أَبِي
مَالِك، عَنْ
أَبِيْهِ
عَنْ أَنَس
بْن مَالِك؛
قَالَ:
-
كَان يضع يديه
عَلَى أذنيه
ويقول: صمتا.
أَن لَمْ أكن
سَمِعْت رَسُول
اللَّه صَلى
اللَّه
عَلَيْهِ
وَسَلَمْ يَقُولُ:
((توضؤا مما
مست النار)).
فِيْ
الْزَوَائِدِ:
فِيْ
إِسْنَادُّهُ
خالد بْن
يزيد. وثقة
جماعة وضعفه
آخرون.
والَمْتن
مَعَلوم
بالصحة.
Yezid bin Ebi
Malik (Radiyallahu anh)'den rivayet edildiğine göre: Enes bin Malik (r.a.)
ellerini kulaklarının üzerine koyarak, kulaklarım sağır olsun eğer ben
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve sellem)'i şöyle buyururken işitmedim, (ise)
dedi:
«Ateşte pişen
şeyi (yemek) ten dolayı abdest alınız.»
Not: Zevaid'de;
Bu hadisin isnadında Halid bin Yezid bulunur. Bir cemaat onu sika saymış, diğer
bazıları zayıf saymışlardır. Hadisin metni de sahih olarak maluındur,
denmiştir.
AÇIKLAMA : (485, 486, 487)
Bu babta geçen
hadisler ateşte pişirilen şeyleri yiyen kişinin abdestinin bozulduğuna ve
dolayısıyla abdest almasının gereğine delalet eder. Müslim, Tirmizi, Ebu Davud,
Nesai ve Tahavi de bu hükmü iktiza eden hadisleri rivayet etmişlerdir. Tirmizi
aynı başlık altında açtığı babta Ebu Hureyre'nin hadisini rivayet ettikten sonra
bu konu hakkında Ümmü Habibe, Ummü Selerne, Zeyd bin Sabit. Ebu Talha, Ebu
Eyyub ve Ebu Musa (r.a.)'den hadis rivayetlerinin bulunduğunu ifade eder ve bu
arada şöyle der:
"Bazı ilim
ehli ateşte pişen bir şeyi yemenin abdesti bozduğuna ve dolayısıyla abdest
almanın gereğine hükmE!tmişlerdir. Fakat sahabiler, Tabiiler ve onlardan sonra
gelen ilim ehlinin ekserisi bunun aksine hükmetmişlerdir. Ateşte pişen şeyi
yemekten dolayı abdest almaya gerek olmadığına dair sahih hadis, abdestin
gerekliliğine delalet eden hadisi neshetmiştir. Resul-i Ekrem s.a.v. ateşte
pişen şeyi yemekten dolayı bir ara abdest almış ise de bilahare bu durumu
terkederek abdest almamıştır.
Ebu Davud da
benzer başlık altında açtığı babta Ebu Hureyre ve Ümmü Habibe'nin hadislerini
rivayet etmiştir. Şerhi EI-Menhel yazarı da hadisle ilgili olarak aşağıdaki
malümatı vermiştir:
'Ateşte pişen
şeyi yemenin abdest almayı gerektirdiğine hükmedenler bu hadisi delil
göstermişlerdir. Ömer bin Abdulaziz, Hasan-i Basri, Zühri, Ebu Kılabe, Ebu
Miclez ve Ebu Davud böyle hükmedenlerdendir. Ateşte pişen bir şeyi yemenin
abdest almayı gerektirmediğini söyleyen alimler ise bu ve benzeri hadislerin
mensuh olduğunu söylemişlerdir. (Bu hadisleri nesh eden hadislerin bir kısmı
bundan sonraki babta gelecektir,)
Nevevi,
Müslim'in şerhinde: Söz konusu ihtilaf ilk zamanlara aittir. Daha sonra, ateşte
pişen şeyi yemekten dolayı abdest almanın gereksiz olduğu hususunda alimler
iema' etmiştir, der. İbn-i Hacer de İbn-i Battal'dan naklen: Resulullah s.a.v.
ateşte pişen şeyleri yemekten dolayı abdest almayı emretmişti. Çünkü ilk
zamanlarda halk 'cahiliyet devrindeki duruma alışkın olup pek temizliğe riayet
etmiyorlardı. Bu nedenle ateşte pişen şeyden dolayı abdest almakla me'mur
kılındılar. Temizlik müslümanlar arasında yerleşip yaygınlaşınca bu emir
neshedildi, demiştir.
İbn-i Teymiye:
Ateşte pişen bir şeyi yedikten sonra abdest almamaya ait hadisler abdest
almanın vacib olmadığına delalet ediyor ise de müstahab olmadığına delalet
etmiyor, demekle abdest almaya ait hadislerin mendubluk için yorumlanmasına
taraftar görülmüş ve abdest almamaya ait hadisleri de abdest almanın vacib
olmadığı hakkındadır, demek istemiştir. Hattabi de bu yorumu benimsemiştir.
Beyhaki de
Osman Ed-Daremi'den naklen: Abdest alıp almamak hususunda muhtelif hadisler
bulunup bunların hangilerinin daha kuvvetli olduğu belirlenmeyince Resul-i
Ekrem'den sonra Hulafa-i Raşidin'in uygulamasına bakılmış ve onların uygulaması
abdest almamak yolunda olduğu için biz bu tarafı tercih ettik, demiştir. Nevevi
de şerh-i Mühezzeb'de bu sözü seçmiştir.Tahavi, Maani'l-Asar şerhinde Hulafa-i
Raşidin'den ve diğerlerinden rivayet olunan ve abdest almaya gerek olmadığına
delalet eden çok sayıda eserler zikretmiştir.'
EI-Menhel
yazarı mezkur eserlerin 7 tanesini ravileriyle beraber nakletmekte ise de
bunların tercemelerini buraya almaya lüzum duymadım.
Bu babda
rivayet olunan hadisler ya mensuhtur veyahut abdest almanın mendubluğuna
yorumlanır. Abdest almanın vacip olmadığı hususundaki geniş izah bunu takib
eden babta rivayet olunan hadislerin açıklaması bahsinde inşaaIlah
yapılacaktır.