DEVAM: 16- CEMAATLE
NAMAZ KILMANIN FAZİLETİ BABI
حَدَّثَنَا
عَبْدُ
الرحمن بْن
عمر رسته. حَدَّثَنَا
يحيى بْن
سعيد.
حَدَّثَنَا
عبيد اللَّه
بْن عمر، عَن
نافع، عَن ابن
عمر؛ قَالَ:
-
قَالَ رَسُول
اللَّهِ
صَلَى اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسلَّمْ
((صلاة الرجل
في جماعة تفضل
على صلاة
الرجل وحده
بسبع وعشرين
درجة)).
Abdullah İbn-i
Ömer (r.a.)'den rivayet edildiğine göre; Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve
Sellem) şöyle buyurdu, demiştir :
«Adamın
cemaatla kıldığı namaz, adamın kendi başına kıldığı namazdan yirmiyedi derece
üstündür.»
Diğer tahric:
Buhari, Müslim ve Tirmizi de, bu hadisi az lafız farkıyla rivayet etmişlerdir .
AÇIKLAMA:
Tirmizi, İbn-i
Ömer (r.a.)'in hadisinin sahilı - hasen olduğunu söyledikten sonra şöyle der:
Cemaatla kılınan namazın tek başına kılınan namaz'dan üstünlüğüne dair, Nebi
(s.a.v.)'in hadisini rivayet edenlerin hepsi: '' yirmibeş... "
demişlerdir. Yalnız Ömer (r.a.) : '' ...yirmiyedi... '' demiştir.
el-Hafız: Bu
iki sayıdan hangisinin kuvvetli oldugu hususunda ihtilaf edilmiştir.
''...yirmibeş... 'in ravileri çok olduğu için bu rivayet tercih edilir
diyenler... olduğu gibi, ''... yirmiyedi... '' rivayetinde adil ve hafız
ravinin ilavesi bulunduğu için bu rivayet tercih edilmelidir, diyenler de
olmuştur, demiştir.
Nevevi: 'İki
rivayetin arasını üç yönden bulmak mümkündür: 1-- İki rivayet arasında bir
çelişki yoktur. Az olan derecelerin zikredilmesi, çok dereceye mani değildir.
Usul alimlerinin çoğuna göre sayıların mefhum-i muhalifi batıldır. 2- Nebi
(s.a.v.), önce az olan dereceleri haber vermiştir. Daha sonra Allah Teala
fazilet derecesinin daha fazla olduğunu bildirince Nebi (s.a.v.), bu defa fazla
olanı haber vermiştir. 3- Derece sayısı, namaz kılanların hallerinin
degişikligiyle ve namazın değişikliğiyle değişir. Namaz kılanların bazılarına
yirmibeş derece, diğer bir kısmına yirmiyedi derece verilir. Bu farklılık,
namazın adabına riayet etmek, huşu ve huzur şartlarına riayet etmek, cemaatın
çokluğu, cemaata katılanların üstünlüğü, namaz kılınan yerin daha kutsal oluşu
gibi nedenlerden bu farklı dereceler meydana gelir.
Rivayetler
arasını bulmak için güvenilir cevaplar bunlardır. Başka cevablar da verilmişse
de bunları nakletmeye gerek yoktur.
Bizim
arkadaşlarımız ve cumhur, bu hadisleri delil göstererek: Namazın sıhhati için
cemaat şart değildir, demişlerdir. Davud-i Zahiri muhalefet ederek: Şarttır,
demiştir. Yine bu hadisler, cemaatin farz-i ayn olmadığına delildir. Alimlerden
bir cemaat, buna muhalif kalarak: Namazı cemaatla kılmak farz-i ayn'dır,
demişlerdir. Muhtar hüküm, cemaatın farz-ı kifaye oluşudur. Sünnettir, diyenler
de vardır. Ben, anılan görüşlerin delillerini açık olarak el-Mühezzeb şerhinde
bildirmişimdir,' demiştir. -Nevevi'nin sözü bitti--
el-Hafız,
cemaatla kılınan namazın derecelerinin fazlalığına vesile olan şu sebepleri
ez-Zeyn bin el-Münir'den nakletmiştir :
1- Cemaatla
namaz kılmak maksadıyla müezzinin davetine icabet etmek.
2- Vaktin
evvelinde namaza gitmek.
3- Mescide
vakarla yürümek.
4- Mescide dua
ederek girmek.
5- Mescide
girildiği zaman tahiyye namazını kılmak. Bunların hepsi cemaatla namaz kılmak
niyetiyle oluşur,
6- Cemaatı
beklemek.
7- Cemaatı
beklerken meleklerin ona salat okumaları, istiğfar etmeleri ve iyi şahadet
etmeleri.
8- İkamete
icabet etmek ve ikamet getirilirken kaçan şeytanın şerrinden korunmak.
9- İmam'ın
taharrum tekbirini bekleyerek ayakta durmak, imamla beraber namaza girmek ve
taharrum tekbirinin faziletine kavuşmak.
10- Safları
düzgün tutmak, aradaki boşlukları doldurmak.
11- imam
'Semiallahu limen hamideh'' derken ona cevab vermek.
12- Genellikle
yanılmaktan emin olmak ve imam yanıldığı zaman tesbih veya fetihle onu uyarmak.
13- Huşu ve
ekseriyetle meşgul edici şeylerden selamette bulunmak.
14- Cemaatın
çevresinde meleklerin halka kurması.
15- Kıraati
pekiştirmek, rükünleri ve sünnetleri öğrenip onlara riayet etmek.
16- islam
şiarını açığa vurmak.
17- İbadet
üzerinde toplanarak yardımlaşmakla şeytanı çileden çıkarmak.
18- ibadete
karşı gevşekliği olanın canlanması.
19- Münafıklık
vasfından ve su-i zan'dan selamette bulunmak.
20- imarnın
selamını almak.
21- Cemaatin
dua ve zikir üzerinde toplanmalarından yararlanmak.
22- Cemaattaki
kamil zatların bereketinin, noksanlığı olanlara ulaşması.
23- Komşular
arasında kaynaşma düzeninin kurulması.
24- Namaz
vakitlerinde semt sakinlerinin buluşmaları.
25- Müslümanlar
arasında bulunması gerekli olan birlik ve beraberliğin örnek bir misalini
vermek ve pekiştirrnek. işte cemaatla namaz kılmakta görülen yirmibeş haslet.
..
İki özellik
daha vardır ki, bunlar cehri namazlara mahsustur.
Bunlardan
birisi, imam okuduğu zaman susup dinlemek, diğeri de imam: 'Amin' dediği zaman
cemaatın: 'Amin' diyerek meleklerin 'Amin' demesiyle beraberlik sağlamak.
Böylece yirmiyedi derecelik üstünlüğün cehri namazıara mahsus oluşu ihtimali
kuvvet kazanır.'
Tıybi'nin,
Turbeşti'den naklen beyan ettiğine göre cemaatın şu kadar derece üstünlüğünün
hikmeti, re'y ile idrak edilemez. Bunun mercii, akıl sahiplerinin ilimIerinin
idrakinden aciz oldukları nübüvvet ilmidir.