DEVAM: 33- NAMAZDAN
DÖNMEK BABI
حَدَّثَنَا
أَبُو بَكْر
بْنُ أَبِي
شَيْبَة.
حَدَّثَنَا
أحمد بْن
عَبْدُ الملك
بْن واقد.
حَدَّثَنَا
إبراهيم بْن
سعد، عَن ابن
شهاب، عَن هند
بنت الحارث،
عَن أم سلمة؛ قالت:
-
كان رَسُول
اللَّهِ
صَلَى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسلَّمْ إذا
سلم قام
النساء حين يقضى
تسليمه. ثم
يلبث في مكانه
يسيراً قبل أن
يقوم.
(Mu'minlerin
annesi) Ümmii Seleme (r.a.)'den şöyle demiştir :
Resulullah
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem) namaz'dan selam verdiğinde selamını tamamlayınca
kadınlar hemen kalkar (evlerine giderler) di. Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve
Sellem) de kalkmazdan önce oturduğu yerde biraz beklerdi.
AÇIKLAMA: Bu hadisi Buhari de rivayet etmiştir, Ebu Davud,
Nesai, Ahmed ve Beyhaki de bunun benzerini rivayet etmişlerdir. Buhari'nin
başka bir rivayetinde Ümmü Seleme (r.anha) şöyle demiştir:
"Resulullah
(s.a.v.) namazdan selam verirdi ve Resulullah (s.a.v.) henüz yerinden kalkmamış
iken kadınlar selamdan hemen sonra kalkıp giderek evlerine girerlerdi. Erkekler
de Nebi (s.a.v.) ile oturdukları yerde beklerlerdi."
Tabarani ve
Nesai'nin rivayetlerinde belirtildiği glbi Nebi (s.a.v.) yerinden kalktığı
zaman erkek cemaat da kalkardı. Ve sahabiler, Nebi (s.a.v.)'in bekleyiş
sebebinin erkeklerden önce kadınların çıkıp evlerine gitmeleri olduğunu
zannederlerdi. Hatta Ahmed' in rivayetinde, Ümmü Seleme (r.a.) cemaat
dağılırken erkeklerin kadınlara yetişmemeleri için Nebi (s.a.v.)'in beklediğini
zannettiklerini söylemiştir.
Yukarıda işaret
edilen rivayetlerde belirtilen bekleyiş sebebine göre, cemaatta kadınlar
bulunmadığı zamanlarda Nebi (s.a.v.) selamdan sonra pek beklemezdi. 924 nolu
Aişe (r.anha)'nın hadisi bu durum'] te'yid eder. Şunu da belirtelim ki. sabah
namazından sonra güneş dOğuncaya kadar Nebi (s.a.v.)'in yerinden kalkmadığı
sahih hadislerle sabittir.
HADİSİN FIKIH
YÖNÜ :
1- İmam'ın
cemaatin durumunu göz önünde bulundurması müstahabtır.
2- Sakıncalara,
fitne ve töhmetlere sebebiyet veren durumlardan sakınmak hususunda ihtiyatlı
bulunmak müstahabtır.
3- Erkeklerle
kadınların karışık olarak ibadet yerinde veya yolunda bulunması mekruhtur.
4- Zarüret
olmadıkça imam'ın selam verdikten sonra namaz kıldığı yerde durmaması
müstahabtır.
Hanefi fıkıh
kitapıarından el-Haniye'de beyan edildiği gibi imam farz namazdan selam
verince; farzdan sonraki sünneti kılmak veya tesbihat yapmak için kendisinin
sol tarafına gitmek suretiyle yer değiştirmesi müstahabtır. Başka türlü yer
değiştirmesi de meşrudur. Tesbihat yapılırken ve dua edilirken sol kolunu
cemaata ve sağ kolunu kıbleye doğru vererek' oturması veya cemaata doğru
oturması meşru olan oturuşlardandır.
Şafii mezhebine
göre tesbihat yapılırken imam'ın efdal olan oturuş şekli sağ kolunu cemaata ve
sol kolunu kıbleye vererek oturmasıdır. Sünnet için yer .değiştirmek sünnettir.
Bu hususta
geniş izah için fıkıh kitaplarına müracaat olunması tavsiye edilir