76- YOLCU, BİR ŞEHİRDE
İKAMET ETTİĞİ ZAMAN KAÇ GÜN NAMAZINI KISALTIR? BABI
حَدَّثَنَا
أَبُو بَكْر
بْنُ أَبِي
شَيْبَة.
حَدَّثَنَا
حاتم بْن
إسماعيل، عَن
عَبْدُ الرحمن
بْن حميد
الزهري؛
قَالَ:
- سألت
السائب بْن
يزيد، ماذا
سمعت في سكنى
مكة؟ قال:
سمعت العلاء
بْن الحضرمي
يقول: قال النَّبِي
صَلَى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمْ ((ثلاثاً
للمهاجر بعد
الصدر)).
Abdurrahman bin
Humeyd ez-Zühri (r.a.)'den; şöyle demiştir: Ben es-Saib bin Yezid (r.a.)'a :
Mekke'de ikamet
etmek hakkında ne (hüküm) işitmişsin? diye sordum. Dedi ki: Ben el-Ala' bin el-Hadrami (r.a.)'den şöyle
söylerken işittim: Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) buyurdu ki;
«Sadır
tavafmdan sonra muhacir için (Mekke'de) üç (gece ikamet etmeye ruhsat vardır.)»
Diğer tahric:
Buhari, Müslim ve Nesai de Saib (r.a.)'in hadisini rivayet etmişlerdir.
AÇIKLAMA: Sadır tavafı, hacıların memleketlerine
dönüşlerinde yaptıkları Veda tavafıdır. Mina'dan Mekke'ye dönüşte bu tavaf
yapılır, böylece hac ibadeti bitirilmiş olur. Mekke fethinden önce Resul-i
Ekrem (s.a.v.), Mekke'den Medine'ye hicret etmiş olan muhacirler için veda
tavafı yapıldıktan sonra yalnız üç gün Mekke'de ikamet edebileceklerini
bildirmiştir. Umre için gidenler de umre bittikten sonra ancak üç gün Mekke'de
kalabilirlerdi.
Nevevi, bu
hadisi delil göstererek: Muhacirlerin Mekke'de üç günden fazla ikamet etmeleri
haramdır, demiştir. Cumhurun ictihadının da bu merkezde olduğu Kadi iyaz
tarafından nakledilmiştir. Mekke'nin fethinden sonra Muhacirlerin Mekke'de
ikamet etmelerinin caiz olduğuna bir çok alim fetva vermiştir. Bu duruma göre
muhacirlerin üç günden fazla Mekke'de ikamet etmelerine ait bu yasak, Mekke
fethinden önce içindir. Çünkü fetihten önce Hicret vacib kılınmıştı. Mekle
fethinden sonra ise Hicret durumu kalmamıştır.
Sindi şöyle
der: Bu hadisten anlaşılıyor ki Muhacir üç geceden fazla Mekke'de kalacağı
zaman Mekke'de ikamet etmiş sayılır. Yani yerleşmiş sayılır. Allah'ın emriyle
Medine'ye hicret ettikten sonra muhacirin Mekke'de yerleşmesi izni yoktur. Bu
nedenle yerleşmiş sayılmaması için dört gece Mekke'de kalmasına müsaade
edilmemiştir. Şu halde dört gece bir yerde kalmaya niyetlenen kişi, mukim
sayılır. Mukim ve seferi sayılmak için sınır dört gündür. Dört günden az olan
süre sefer süresi. dört gün ve daha fazlası mukim sayılma süresidir. Bundan
sonraki hadislerde belirtildiği gibi Nebi (s.a.v.)'in Mekke'de on veya onbeş
gün ikamet etmesi meselesine gelince, başlangıçta bu kadar süre kalmak niyeti
olmadığı ihtimali vardır. Veyahut bu süre, yalnız Mekke'de değil, Mekke ve
çevresinde geçirilmiştir. Bunun için Nebi (s.a.v.) kasır namazını sürdürmüştür.