DEVAM: 165- KADINLARIN
BAYRAMLARDA NAMAZA ÇIKMALARI HAKKINDA GELEN HADİSLER BABI
حَدَّثَنَا
مُحَمَّد
بْنُ
الصَّبَّاح.
أَنْبَأَنَا
سُفْيَان،
عَن أيوب، عَن
ابن سيرين،
عَن أم عطية؛
قالت:
-
قال رَسُول
اللَّهِ
صَلَى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسلَّمْ
((أخرجوا
العواتق
وذوات الخدور.
ليشهدن العيد
ودعوة
المسلمين.
ليجتنبن
الحيض مصلى الناس)).
Ümmü Atiyye
(r.anha)'dan rivayet edildiğine göre Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)
şöyle buyurdu, demiştir :
«Atik
(yetişkin) kadınları ve örtülü kadınları (evden) çıkarınız. Bayram (namazın) da
ve müslümanların davetinde bulunsunlar. Hayız (ay başı adeti) halindeki
kadınlar cemaatin (bayram namazı kıldıkları) musallasından uzak dursunlar.»
AÇIKLAMA: Kütüb-i Sitte sahipleri Ümmü Atiyye (r.anha)'nın
hadisini benzer lafızlarla rivayet etmişlerdir. Bu hadiste geçen bazı
kelimeleri açıklayalım;
Fıtır günü:
Ramazan bayramıdır. Bu gün münasebetiyle fıtır sadakası çıkarıldığı için bu
isim verilmiştir.
Nahr günü:
Kurban bayramı günüdür. Nahr kelimesinin lügat manası boğazlamaktır. Bu gün
münasebetiyle kurban kesildiği için bu isim verilmiştir.
Cilbab: Bu
kelime çeşitli şekillerde tarif edilmiştir. Tuhfetü'l-Ahvezi yazarı şöyle der:
"El-Cezeri,
'Cilbab: İzar ve ridadır. (Yani belden aşağı ve belden yukarı giyilen iki
parçadan ibaret bir kat elbisedir. Bu katlık eski Arap kıyafetine göredir.
Bazıları: Cilbab, çarşaftır, demiştir. Bazıları: Cilbab, kadının başını ve
belden yukarı vücudunu örten elbisedir, demiştir. Cilbab'ın çoğulu Celabib'dir,
demiştir.'
Kamus sahibi:
Cilbab kadının çarşaf altında giydiği geniş gömlek ve benzeri elbisedir. Yahut
elbiseyi örtmek için üstte giydiği çarşaf ve baş örtüsü gibi bir şeydir,
demiştir.
Avatık: Atık'ın
çoğuludur. Atık: Erginlik çağına varmak üzere olan veya erginlik çağına yeni
varan kadındır. Bazıları: Atık, evli genç kadındır, demiştir. Başka tür tarif
edenler de vardır.
Hudur: Hıdr'ın
çoğuludur. Hıdr, örtü demektir. Başka manaları var ise de burada bu mana
kastedilmiştir.
Huyyad: Haid'in
çoğuludur. Haid, ay başı adeti halindeki kadındır. Bazen bu adeti görme çağına
gelmiş olan kadın anlamında kullanılır. Yani temizlik halinde de ona bu kelime
kullanılır.
Hadisin manası:
Peygamber (sallallahu aleyhi ve sellem) kadınların örtülü olarak bayram namazı
için musallaya ve müslümanların davetlerine çıkmalarını emretmiştir. Ümmü
Atiyye (r.anha) cilbabı olmayan kadının durumunu sormuş, efendimiz, o kadının
arkadaşı olan başka kadının kendi cilbabından ona giydirmesini emretmiştir. Buna
ait: فلتلبسها
أختها من
جلبابها cümlesi iki tür manalandınlabilir:
Birincisi:
Başka kadının onu da kendi cilbabının altına geçirerek beraberce bir cilbabın
altında örtünmeleridir
İkincisi:
Birden fazla cilbabı olan başka kadın bir cilbabını emaneten o kadına
giydirsin. Ebu Davud'un; "Onun kadın arkadaşı elbisesinin bir kısmını ona
giydirir.'' rivayeti birinci manayı te'yid eder. İbn-i Huzeyme'nin
rivayetindeki: "Onun cilbablarından bir tanesini...'' ifadesi ikinci
manayı teyid eder.
Hadis, hayız
adeti halindeki kadınların musallaya yaklaşmamalarını emretmiştir: Bunun
hikmeti, musalla'nın kanla kirletilmesini önlemek ve cemaatı kan kokusu
eziyetinden korumaktır. Bu emir cumhura göre mendubluk içindir. Çünkü musalla
mescid hükmünde değildir. Yani hayızlı kadının mescide girmesi haram ise de
musalla'ya girmesi haram değildir. Zayıf bir kavle göre emir vücub içindir.
Hadis bütün
kadınların bayram namazını kılmak üzere musallaya gitmelerinin meşruluğuna
delalet eder. Bu hususta bakire, dul, genç, yaşlı ve evli kadınlar arasında bir
fark yoktur. Tabii, kadınların musalla'ya gitmelerinde bir sarkıntılık ve
benzeri bir sakıncanın bulunmaması şarttır. Aksi takdirde gitmeleri meşru
değildir.
KADINLARIN
BAYRAM NAMAZINA GİTMELERİ HAKKINDA ALİMLERİN GÖRÜŞLERİ
EI-Menhel
yazarı bu konuda özetle şöyle der:
Sevri,
İbnü'l-Mübarek ve Hanefiler'den Ebu Yusuf kadınların namaz için evden çıkmaları
mekruhtur, demişlerdir Malik'ten bir rivayet de böyledir.
Yahya bin Said
ve Nehai'nin de böyle söyledikleri naklolunmuştur. Hanefiler'den ibnü'l-Humam:
Yaşlı kadınlar bayram namazına çıkarlar genç kadınlar çıkmaz, demiştir.
EI-Mirkat'ta: Bu kavil, mutedildir. Ancak şu kayıtları eklemek gerekir. Yaşlı
kadınlar, şehvet çekici durumunda olmayacak, süs elbisesini giymemiş olacak,
eşinin müsaadesini almış olacak, bir kötülük endişesi olmayacak, ziynet
eşyasını üstünde bulundurmayacak, güzel koku sürünmeyecek, açılmayacak, İslami
hükümlere göre iyice örtünmüş olacak ve buna benzer tedbirleri almış olacaktır.
Ebu Hanife demiştir ki: Kadınlar evlerinde oturmalı, namaza çıkmamalıdır,' diye
malumat vardır.
Şafiiler: Genç
kadınların ve güzel kadınların namaza çıkmaları mekruhtur. Çünkü onlar için bir
fitne korkusu vardır. Fakat diğer kadınların çıkmaları müstehabtır. Süs
takınmayan yaşlı kadınların vakit namazlarına gitmelerini, bilhassa bayram
namazına çıkmalarını müstahab görüyorum, demiştir.
Malikiler'in
,görüşü Şafiiler'in görüşüne yakındır. Ancak onlar yaşlı kadınların gitmelerini
müstahab değil, caiz görmüşlerdir.
Hanbeliler: Güzel
koku sürünmeden, ziynet ve şuhrat elbisesini giymeden kadınların namaza
çıkmalarında bir beis yoktur, demişlerdir. Onların sözlerinin zahirine göre
yaşlı kadınla genç kadın arasında bir fark yoktur.
En-Neyl'de:
Kadi iyaz'ın dediğine göre Ebu Bekir, Ömer, Ali ve İbn-i Ömer (r.a.) : "Kadınların bayram
namazına çıkmaları onların üzerinde bulunan bir haktır, demişlerdir"
denilmiş. En-NeyI yazarı daha sonra:
Kadınların bayram namazına çıkmaları kayıtsız şartsız mekruhtur, demek
tutarsız görüşlerle sahih hadisleri reddetmek olur. Genç kadınları ayırmak da
hadislerin sarahatına aykırıdır, demiştir.
EI-Menhel
yazarı, en-Neyl'in kavlini naklettikten sonra: Kadınların bu devirde
çıkmalarında ve erkeklerle toplanmalarında bulunan sakıncalar açıktır,
der."
BAYRAM
NAMAZININ HÜKMÜ :
1- Hanefi
alimlerinin en sahih kavline göre, Cuma namazı kendilerine farz olanlara bayram
namazı vacibtir.
2- Hanbeliler'e
göre bayram namazı erkeklere farz-ı kifayedir.
3- Cumhur'a
göre sünnet-i müekkededir.
EI-Menhel'de
her grubun delilleri zikredilmiştir.