DEVAM: 23- CENAZE
NAMAZINDAKİ DUA HAKKINDA GELEN HADİSLER BABI
حَدَّثَنَا
عَبْد اللّه
بْن سعيد.
حَدَّثَنَا
حفص بْن غياث،
عَن حجاج، عَن
أبي الزبير، عَن
جابر؛ قَالَ:
-
ما أباح لنا
رَسُول
اللَّهِ
صَلَى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسلَّمْ،
ولا أبو بكر،
ولا عمر في
شيء ما أباحوا
في الصلاة على
الميت. يعني
لم يوقت.
فِي
الزَوائِد:
حجاج بْن
أرطاة قد كان
كثير التدليس
مشهورا بذلك.
وقد رواه
بالعنعنة.
Cabir (r.a.)'den;
şöyle demiştir: Ne Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem), ne Ebü Bekir ve ne
de Ömer (r.a.) cenaze namazı hakkında cevaz verdikleri kadar hiç bir şey
hakkında bize cevaz vermediler. Yani (cenaze namazını) bir vakte bağlamadılar.
Not: Zevaid'de
şöyle denilmiştir: Ravi Haccac bin Ertat çok tedlisçi idi. Tedlisçilikle
meşhurdu. Bu hadisi de an'ane ile rivayet etmiştir.
AÇIKLAMA (1500 ve 1501): Bu hadis
zevaid türündendir.
Sindi bu hadisle
ilgili olarak şöyle der: Yani cenaze namazının her vakitte kılınması hakkında
verilen cevaz hiç bir şey hakkında verilmemiştir. Hadis, böyle yorumlanınca
cenaze namazının mekruh vakitler dahil her vakitte kılınabileceğine ve cenaze
namazı için hiç mekruh vakit olmadığına delalet eder. Halbuki bu mana
hadislerin ifade ettikleri hükme muhalif olmakla beraber,müellif'in açtığı bu
babla münasebeti de yoktur. Bunun içindir ki; bazıları: Hadisten maksad şu
olabilir demişlerdir: Cenaze namazında belli bir dua'nın okunması tahdidi
konulmamıştır. Herhangi bir dua okunabilir.
Sindi'nin
zikrettiği son yoruma göre hadisin son cümlesinin: لم يوقت değil لم
يوقف olması gerekir. Bu iki cümlenin son harfinin
yazılışı birbirine yakındır. Yani bir kalem hatası ihtimali üzerinde duruluyor.
Birinci cümlenin
manası: 'Tevkit etmemiş. Yani belli bir vakte bağlaımamıştır. '
İkinci cümlenin
manası: 'Tevkif etmemiştir. Yani duayı belirli bir sınırda
durdurmamıştır."
Bence hadisteki
ibaha'dan maksad; cevaz vermek değil, açıktan okumaktır. Ve hadisten maksad
şudur: 'Resulullah (s.a.v.) olsun, Ebu Bekir (r.a.) ve Ömer (r.a.) olsun,
bunlar cenaze namazında bize açıktan dua okudukları kadar, hiçbir şeyde bize
açıktan dua okumamışlardır.' Zaten bu babtaki hadisler, Peygamber (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem)'in cenaze namazındaki duaları açıktan okuduğuna delalet
ediyorlar. Bu hadis, böyle yorumlanınca bu babla olan münasebeti açıktır.
Hadisin sonundaki; لم
يوقت cümlesinin manası da şu olabilir:
Cenaze
namazındaki duayı açıktan okumayı herhangi bir vakte bağlamamıştır. Yani cenaze
namazı, gece kıldırılsın, gündüz kıldırılsın, dua açıktan okunmuştur. Bilindiği
gibi sair namazlarda durum değişiktir. Akşam, yatsı ve sabah namazlarında
açıktan kıraat edilir. Gece kılınan sair namazlarda da açıktan okumak meşrudur.
Gündüz kılınan öğle, ikindi farzları ve sair nafilelerde kıraat gizli yapılır.
Miftahu'l-Hace'de
nakledildiğine göre Hafız İbn-i Hacer: Benim muttali' olduğum şey, buradaki
ibahanın cehren yani açıktan okumak manasında olmasıdır. Zahir budur ki; Cenaze
duası açıktan da okunabilir, gizli de okunabilir, demiştir.
Yukarıda acizane
açıkladığımız muhtemel yorum, Ahmed'in Cabir (r.a.)'den rivayet ettiği ve
el-Menhel yazarın'ın Ölüye Dua Babı'nda zikrettiği şu hadise aykırıdır:
«Cabir (r.a.)'den
şöyle demiştir: Ne ResuIlulah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ne Ebu Bekir ne de
Ömer (r.anhuma) cenaze duasını bize açıktan okumadılar.»
Yukarıdaki durum
müvacehesinde hadisin asıl manasını Allah'a ve Resulüne havale etmek en
ihtiyatlı olan'ıdır.