DEVAM: 15- AT VE KÖLE
ZEKATı BABI
حَدَّثَنَا
سهل بْن أبي
سهل.
حَدَّثَنَا
سُفْيَان بْن
عيينة، عَن
أبي
إِسْحَاق،
عَن الحارث،
عَن علي،
-
عَن النَّبي
صلَّى اللَّه
عليه وسلَّم؛
قال: ((تجوزت
لكم عن صدقة
الخيل والرقيق)).
Ali (bin Ebi
Talib) (r.a.)'den rivayet edildiğine göre; Nebi (Sallallhu Aleyhi ve Sellem)
şöyle buyurmuştur: «Sizin için at ve köle zekatından vazgeçtim »
Diğer tahric:
Bunu sünen sahipleri ve Tahavi rivayet etmişlerdir
AÇIKLAMA: Bu hadisler at ve kölenin zekata tabi mallardan
olmadığına delalet ederler. Bu husustaki alimlerin görÜşü şöyledir: Ticaret
malı olarak alınıp satılan at ve köle alimlerin ittifakı ile zekata tabidir
Yalnız Zahiriyye mezhebi mensupları bu hadislerin zahirine bakarak muhalif
kalmışlardı!'
Binek atının ve
hizmetçi kölenin zeket'a tabi olmadıgı hususunda da ittifak vardır.
Bu iki gaye
dışında edinilen köleler ve atlar hakkındaki alimlerin görüşleri şöyledir.
1. Malikiler,
Şafiiler, Hanbeliler. Hanefiler'den Ebu Yusuf ile Muhammed; atlarda ve
kölelerde zekat yoktur Ali bin Ebi Talıb.İbni Ömer, Şa'bi, Ata', Hasen-i Basri,
Ömer bin Abdülaziz ve bir çok ilim adamlarının kavli de budur Allah çümlesinden
razi olsun. Bunların delilleri burdaki hadislerdir
2. Ebu Hanife, Züfer,
Hammad bin Ebi Süleyman ve Zeyd bin Sabit (r.a.)'a göre, kırda otlayan ve dölü
alınmak için erkegi ile dişisi karışık olan atlar zekata tabidir Artık sahibi
dilerse yuvarlak hesap her at için bir dinar (bir miskal altın) verir. Dilerse
atlarının degerini tesbit ederek her 200 dirhem için 10 dirhem veya her 20
miskal için yarım miskal verir.
Ebu Hanife'nin
meşhur kavline göre; atlnr için nisap durumu yoktur Yani kaç tane olursa olsun
zekatı çıkarılır. Meşhur olmayan bir kavIine göre atların nisabı üç vey{ı beş
adettir.
Atların tamamı
erkek veya tamamı dişi olursa bunların zekata tabi olup olmadığı hususunda Ebu
Hanife'den iki rivayet vardır. Kuvvetli olan rivayete göre tümü dişi olanların
zekata tabi olması ve tamamı erkek olanların zekata tabi olmamasıdır. EI-Menhel
yazarı bu grubun delillerinin kuvvetli olmadığını zikretmiştir. Hanefi
mezhebinde fetva Ebu Yusuf ile Muhammed'in yukarda 1. maddede anlatılan
kavillerine göredir.
İkinci gruptaki
alimlere göre bu babtaki hadislerde ve benzeri hadislerde anılan atlardan
maksad savaş atlarıdır. Nitekim Ebu Zeyd ed-Debbusi'nin Kitabü'l-Ensar'da
anlattığına göre Ebu Hureyre (r.a.)'ın bu babtaki hadisi .Zeyd bin Sabit
(r.a.)'e ulaştığı zaman Zeyd (r.a.): ''Resulullah (s.a.v.) doğru buyurmuştur.
Maksadı gazilerin atlarıdır,'' demiştir. Ebu Zeyd daha sonra: Bu gibi
açıklamalar, içtihad yolu ile bilinemez. Bu nedenle Zeyd (r.a.)'ın bu
açıklamasının Nebi (s.a.v.)'den alınma olduğu subuta ermiş olur, demiştir.
Birinci
grubtaki alimler, bu babtaki hadislerde anılan atları umumi manaya almışlardır.
Yani ister savaş atı olsun, ister binek ve yük atı olsun, veya döllenme yolu
ile çoğalmak için bulundurulsun. İster yemle beslensin ister yılın bir kısmı
veya yarısından fazlası kırda otlanmakla geçinsin. Hiç bir surette zekata tabi
değildir