DEVAM: 15- MATUR (=
DELİ), ÇOCUK VE UYUYANIN BOŞAMASI BABI
حَدَّثَنَا
مُحَمَّد بن
بشار.
حَدَّثَنَا روح
بن عبادة.
حَدَّثَنَا
ابن جريح.
أنبأنا القاسم
بن يزيد، عن
علي بن أبي
طالب؛ - أن
رَسُولَ
اللَّهِ
صَلَى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَم
قَالَ ((يرفع
القلم عن
الصغير وعن
المجنون وعن
النائم)).
فِي
الزَوَائِد:
في إسناده
القاسم بن
يزيد. هذا
مجهول. وأيضاً
لم يدرك علي
بن أبي طالب.
Ali bin Ebî Tâlib
(r.a.)'den rivayet edildiğine göre; Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)
şöyle buyurmuştur: «Çocuktan, deliden ve uyuyandan sorumluluk kalemi
kaldırılıyor.»
Not: Zevaid'de
şöyle denilmiştir: Bunun senedinde bulunan Kasım bin Yezid, mechuldür ve Ali
bin Ebi Talib (r.a.)'a yetişmemiştir.
AÇIKLAMA: Ebu Davud da bunun benzerini daha uzun bir metin
halinde Ali (r.a.)'den merfu olarak rivayet etmiştir. Oradaki rivayet mealen
şöyledir: ''(Mükelleflikl kalemi üç kişiden kaldırılmıştır: Uyanıncaya kadar
uyuyan'dan. ihtilam oluncaya kadar çocuktan ve akıllanıncaya kadar
deliden." İbni Cüreyc'in Kasim bin Yezid aracılığı ile Ali (r.a.)'den
merfu olarak ettiği rivayette şu ilave vardır: -ve bunaktan.''
Bu hadisin
hükmü bundan önce rivayet edilen Aişe (r.anha)'nın hadisinin hükmü gibidir.
Avnü'I-Mabud
yazarı Ebu Davud'un rivayet ettiği bu hadisin şerhinde şöyle der:
"El-Hafız.
el-Fetih'te bu hadisin rivayetlerini anlattıktan sonra: "Fıkıhçılar bu
hadislerin muktezası ile hükmetmişlerdir. Lakin İbni Hibban'ın anlattığına göre
hadiste anılan kişilerden mükelleflik kaleminin kaldırılmasından maksat bu
kişilerin işledikleri şerlerin onların defterlerine yazılmamasıdır. Bunların
işledikleri hayırlar ise defterlerine yazılır, diye bilgi venniştir.
Bizim şeyhimiz.
Tirmizi'nin şerhinde: İbni Hibban'da dediği husus çocuk için açıktır, Yani
çocuk bir hayır işleıse onun defterine yazılır. Fakat deli ve uyuyan için bu
düşünülemez. Çünkü bunların aklı yoktur. Oysa bir ibadetin sıhhatı için akıl
şarttır" demiştir.