DEVAM: 63- MU'TEKİF
(İTİKAF EDEN) HASTAYI ZİYARET EDER VE CENAZELERE KATILIR HAKKINDAKİ BAB
حَدَّثَنَا
أحمد بْن
منصور، أبو
بكر. حَدَّثَنَا
يونس بْن
مُحَمَّد.
حَدَّثَنَا
الهياج الخراساني.
حَدَّثَنَا
عنبسة بْن
عَبْدُ
الرحمن، عَن
عَبْدُ الخالق،
عَن أَنَس بْن
مَالِك؛
قَالَ:
-
قال رَسُول
اللَّهِ
صَلَى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسلَّمْ:
((المعتكف
يتبع
الجنازة، ويعود
المريض)).
فِي
الزَوائِد:
إسناده ضعيف.
لأن عَبْدُ
الخالق
وعنبسة
والهياج
ضعفاء. مع أنه
معارض بما هو
أقوى منه، وهو
أنه كان لا
يدخل البيت إلا
لحاجة.
Enes bin Malik
(r.a.)'den rivayet edildiğine göre: Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)
şöyle buyurdu, demiştir: «İtikaftaki kimse, cenazeyi takip eder ve hastayı
ziyaret eder.»
Not: Zevaid'de
şöyle söylenmiştir: Bunun senedi zayıftır. Çünkü ravilerden Abdülhalık, Anbese
ve el-Heyyac zayıftırlar. Ayrıca bu hadis, kendisinden daha kuvvetli olan:
«Nebi (s.a.v.) itikafta iken odasına ancak (kaza-i) hiicet için girerdi.»
mealindeki (1776 nolu) hadise ters düşmüş durumdadır.
AÇIKLAMA: Aişe (r.anha)'nın hadisini Müslim, Ebu Davud,
Tirmizi ve Malik de rivayet etmişlerdir.Ancak oralardaki rivayetlerde Aişe
(r.anha)'nın kendi durumunu belirten hadisin baş kısmına rastlamadım.
Hadisin baş
kısmından çıkarılan sonuç: Aişe (r.anha)'nın yalnız dışarı çıkma ihtiyacını
defetmek için Mescid'den odasına geçtiği, başka ihtiyaçlar için odasına
girmediği, kendisi itikafta iken odasında bir hastanın bulunduğu, hastayı
normal ziyaret etmediği ve ancak mezkur ihtiyacı için odasına girdiği zaman
hastanın yanından geçerken halini sorduğudur
Ebu Davud'un
Aişe (r.anha)'dan rivayet ettiği bir hadiste Aişe (r.anha): "Peygamber
(s.a.v.) itikafta iken hastanın yanından geçerken halini sorardı. Fakat onun
yanında durmazdı." demiştir.
Ebu Davud'un
başka bir rivayetinde Aişe (r.anha) : "Mu'tekif'in hastayı ziyaret
etmemesi, cenazeye katılmaması, bir kadına şehvetle dokunmaması, onunla cinsel
münasebette bulunmaması, dışarı çıkma ihtiyacı hariç başka bir ihtiyaç için
mescidden dışarı çıkmaması sünnet (Peygamber'in yolun) dandır." demiştir.
Hulasa bütün bu
rivayetlerden çıkan sonuç şudur ki :
Mutekif hasta
ziyaretine çıkamaz. Ancak abdest bozmak ihtiyacı için dışarı çıkarken bir
hastanın yanından geçtiği zaman onun yanında durmadan halini sorabilir. Mutekif
abdest bozmak ihtiyacı için dışarı çıkabilir. Mutekif cenazeyi takip etmek için
de çıkamaz.
Mutekif'in
cenazeyi takip edebileceği ve hastayı ziyaret edebilecegı Enes (r.a.)'ın hadisinin
zahirinden anlaşılıyor ise de notta belirtildiği gibi senedi zayıftır. Sonra
kuvvetli hadislere muarızdır. Çünkü Aişe (r.anha)'nın yukardaki hadisi ve
Müslim, Tirmizi ile Ebu Davud'un rivayet ettikleri benzeri hadisinde Peygamber
(s.a.v.)'in abdest bozmak ihtiyacından başka hiç bir maksatla odasına girmediği
bildirilmiştir
MUTEKİFİN HASTA
ZİYARETİ VE CENAZE TAKİBİ HAKKINDAKİ ALİMtERİN GÖRÜŞLERİ
1- Hanefi
alimleri:. Vacip, sünnet ve müstehab itikaflar arasında fark vardır. Vacip ve
sünnet itikaflara başlamış olan bir kimse, Cuma ve Bayram namazlarını kılmak
gibi şer'i bir mazeret veya abdest bozmak, necaseti gidermek, boy abdesti almak
ve abdest yenilemek gibi tabii bir özür olmadan ne gece ne de gündüz itikaf
yerinden mescidin dışına çıkamaz, çıkması haramdır. Bir de mescidin yıkılması,
bir zalimin cebren onu çıkarması ve can veya mal emniyetinin olmaması gibi
zarüretler karşısında çıkabilir.
Yukarda
anlatılan şer'i, tabii veya zaruri mazeretler dolayısıyla itikaf yerinden
dışarı çıkan bir kimsenin itikafı bozulmaz. Ve çıkması caizdir.
Vacip veya
sünnet itikafa başlayan kimse, hasta ziyareti, cenazeyi teşyi', sel veya
yangında hayati tehlikede olanı kurtarmak niyeti ile itikaf yerinden dışarı
çıkarsa itikafı bozulur. Fakat günah işlemiş olmaz.
Müstehab itikaf
ise bunun belirli bir süresi yoktur. İtikaf niyetini getirerek mescide giren
kimse orada kaldığı sürece itikarta sayılır. Mescidden çıkınca itikafı sona
ermiş olur, demişlerdir.
2- Şafiiler:
Adak itikaf ile adak olmayan itikafı ayırarak adak itikaf'a başlayan kimse,
yemek ve abdest bozmak zaruri ihtiyaçlar hariç başka maksat ve ihtiyaçlar için
çıkamaz. Şu halde hasta ziyaretine ve cenaze uğurlamaya çıkamaz. Ancak
cenazenin techiz ve tekfini için hizmet edecek başka kimse yoksa çıkar. Sözkonusu
zaruri ihtiyaçları görmek için dışarıya çıkmış iken bir hastanın yanından
geçtiği zaman orada beklememek kaydı ile hastanın halini sorabilir.
Adak olmayan
itikat'a giren kimse ise hasta ziyareti gibi maksatlarIa çıkabilir,
demişlerdir.
3- Malik'e göre
mutekif, hasta ziyaretine, cenazeyi uğurlamaya veya cenaze namazını kılmaya
çıkamaz. Çıkarsa itikafı bozulur.
Mutekif, babası veya annesi veyahut ikisi hastalandığı zaman çıkabilir
ve itikafı bozulmuş olur. Fakat günah işlemiş olmaz. Çünkü çıkmazsa baba ve
anasının hakkına riayet etmemiş sayılır.
Babası ve anası
beraber öldükleri takdirde onların cenazesine katılmak için mezkur kavle göre
çıkamaz, Fakat bunlardan birisi ölürse onun cenazesine çıkar. Çünkü çıkmazsa
hayatta kalan babasını veya anasını incitmiş olur. Zühri, Ata', Urve ve Mücahid de böyle
hükmetmişlerdir.
4- Hanbeliler'e
göre itikaf, vacip (farz) türünden is.e ne hasta ziyaretine, ne cenaze
uğurlamaya ne de başka maksatla çıkamaz. Ancak itikafı nezr ederken mezkur
işler için çıkmayı şart koşmuş ise çıkabilir.
Vacip olmayan
itikafta ise çıkabilir. Fakat çıkmaması daha iyidir. Vacip olan itikafta iken
abdest bozmak gibi zaruri ihtiyaçlar için çıktığında bir hastanın yanından
geçerken orada durmamak şartı ile halini sorabilir