DEVAM: 9- AĞACSIZ
ARAZİYİ (TARLAYI) ALTIN VE GÜMÜŞ KARŞILlĞI KİRAYA VERMEYE DAİR RUHSAT BABI
حدّثنا
مُحَمَّدُ
بْنُ
الصَّبَّاحِ.
ثنا سُفْيَانُ
بْنُ
عُيَيْنَةَ،
عَنْ يَحْيَى
بْنِ سَعِيد،
عَنْ حَنْظَلَةَ
ابْنِ
قَيْسٍ؛
قَالَ:سَأَلْتُ
رَافِقَ بْنَ
خَدِيجٍ
قَالَ :
كُنَّا
نُكْرِى الأَرضَ
بِالوَرِقَ.
Hanzala bin
Kays'den (el-Ensârî) (r.a.)'den rivayet edildiğine göre: Kendisi (araziyi altın
ve gümüş karşılığında kiraya vermenin hükmünü) Râfi' bin Hadic'e sordum. Râfi'
dedi ki: Biz (müstecire): Bu kıt'a'nın çıkaracağı (mahsûl) sana ve bu parçanın
çıkaracağı (hâsılat) bana ait olmak üzere (diyerek) arazimizi kiraya
veriyorduk. Sonra arazimizi, çıkaracağı mahsûl karşılığında kiraya vermekten
menedildik. (Fakat) arazimizi gümüş (ve altın) karşılığında kiraya vermekten
menedilmedik.
AÇIKLAMA: İbn-i Abbas (r.a.)'ın hadisini Müslim, Ebu Davud ve Nesai de rivayet
etmişlerdir. Rafi (r.a.)'ın hadisini Buhari, Müslim, Ebu Davud ve Nesai de
rivayet etmişlerdir.
Birinci hadisin
zahirine göre araziyi kiraya vermekte bir sakınca yoktur. Kira durumu herhangi
bir kayıtla tahdid edilmediğine göre ister altın ve gümüş karşılığı olsun,
ister araziden alınacak mahsülün üçte bir gibi belirli bir mikdarı karşılığı
olsun kira işleminin caizliği anlamı çıkarılabilir. Bu hadiste Resul-i Ekrem
(s.a.v.)'e ait metin ise müslümanları Minha'ya teşvik mahiyetindedir. Yani
araziyi kira olmaksızın bir müslümanın işletmesine, kendine ekip biçmesine ve
böylece yararlanmasına geçici olarak tahsisi tavsiye edilmektedir. Bazıları bu
teşvik emrini araziyi kiraya vermenin yasaklanması anlamına yorumladığı
nedeniyle İbn-i Abbas (r.a.)'ın bu açıklamayı yaptığı anlaşılıyor.
HakI ve
Muhkala'nın aynı şey olduğu, İbn-i Abbas (r.a.) tarafından ifade edilmiştir. Bu
da bir araziyi belirli bir ücret karşılığında kiraya vermektir. Bu hadisde
araziyi belirli bir ücret, mesela iki ölçek buğday veya on gram altın
karşılığında kiraya vermenin caizliğine delalet eder.
Rafi bin Hadic
(r.a.)'ın hadisi de arazinin belirli bir mikdar gümüş veya altın karşılığında
kiraya vermenin caizliğine delalet eqer. Fakat arazinin şu parçasının mahsulü
arazi sahibine ve bu parçasının mahsulü kiracıya ait olınak üzere yapılacak
kira işleminin yasaklandığı bu hadiste belirtilmektedir. Çünkü böyle bir akid
taraflardan birisinin aldanmasına vesile olabilir. Bu hadisin bazı
rivayetlerinde Rafi bin Hadic (r.a.):
''.....
"Ama altın ve gümüş karşılığında kiraya vermekte beis yoktur"
demiştir. Bunun için tercemede altın kelimesini parantez içine aldım.
Alimlerin arazi
kiralamaya ait görüşleri 12. babın hadisi hakkında yapılacak izah bölümünde
anlatılacaktır. İnşaallah!
Not: Geniş bilgi, 7, 8, 9, 10, 11 ve 12.
bablardaki hadislerin toplu açıklaması ve Alim görüşleri 2465 nolu Hadis’in
AÇIKLAMA’sında...