13- KAFİRİN DİYETİ (KAN
BAHASI) BABI
حدّثنا
هِشَامُ بْنُ
عَمَّارٍ. ثنا
حَاتِمُ بْنُ
إسمَاعِيلَ،
عَنْ عَبْد
الَّرَحْمَنُ
بْنِ
عيَّاشٍ،
عَنْ عَمْرِو
بْنِ شُعَيْبٍ،
عَنْ
أَبِيهِ،
عَنْ
جَدِّهِ؛
أَنَّ
رَسُولُ
اللهِ صلى
الله عليه
وسلم قَضَى أَنَّ
عَقْلَ
أَهْلِ
الكِتَابَيْنِ
نِصْفُ عَقْلِ
المُسْلِمِينَ،
وَهُمُ
اليَهُودُ وَالنَّصَارَى.
في الزوائد:
إسناده حسن،
لقصوره عن
درجة الصحيح.
لأن عَبْد
الَّرَحْمَنُ
بْنِ عياش،
لَمْ أر من
ضعّفه ولامن
وثقه. وعمرو
بْنِ شعيب عن
جده، مختلف
فيه.
Amr bin Şuayb'in
dedesi (Abdullah bin Amr) (r.a.)'den rivayet edildiğine göre: Resulullah
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem) iki kitâb (yâni Tevrat ve İncil) ehlinin
diyetinin müslümanların diyetinin yarısı olduğuna hükmetmiştir. İki kitâb ehli,
yahüdîler ve hristiyanlardır."
Not: Zevaid'de
şöyle denilmiştir: Bu hadisin senedi hasendir, çünkü sahih senedin derecesinden
noksandır. Sebebi de şudur: Ravi Abdurrahman bin Ayyaş'ı zayıf sayanı da sika
sayanı da görmedim. Amr bin Şuayb'ın dedesi, hakkında da ihtilaf vardır
AÇIKLAMA: Zevaid sahibi bu hadisi Zevaid türünden saymıştır. Nesai de bu hadisin
benzerini yine Amr bin Şuayb'in de desinden ve merfü olarak rivayet etmiştir.
Bu hadise göre
bir hristiyan veya bir yahüdinin kan bahası veya bir organın diyeti bir
müslümanın kan bahasının yarısı kadardır. Bir müslütnanın kan bahasının ne
kadar olduğu bu kitabın 4, 5 ve 6. bablarında beyan edilmiştir.
Vücud
organlarının diyetine dair bilgiler de bunun akabinde ge)en bablarda beyan
edilmektedir.
ALİMLERİN
KAFİRİN DİYETİ HAKKINDAKİ GÖRÜŞLERİ
1. Hanefiler'e
göre, zimmilerin, yani mal can ve din teminatı verilen gayri müslimlerin diyeti
müslümanların diyeti kadardır. Ebu Bekir (r.a.) ve Ömer (r.a.) de böyle
hükmetmişlerdir. Bu diyet ister kasden' öldürme diyeti olsun ister hataen,
yanlışlıkla öldürme diyeti olsun fark etmez.
2. Şafiiler'e
göre yahudi, hristiyan, anlaşmalı gayri müslimler ve güvenlik verilen yabancı
gayri müslimlerin diyetleri ~üslümanların diyetlerinin üçte biri kadardır. Osman
(r.a.) ve Amr (r.a.) da böyle hükmetmişlerdir.
3. Malikiler'e
göre yahudi ve hristiyanların diyetleri müslümanların diyetlerinin yarısı
kadardır. Kasden öldürme ile yanlışlıkla öldürme diyetleri bu hükme tabidir. Müslümanın
diyetinin yarısı altı bin dirhem gümüş veya beş yüz dinar altındır. Andıaşmalı
müşriklerin diyeti ise müslümanın diyetinin onbeşte biri kadardır.
4. Hanbeliler'e
göre hristiyan veya' yahudi kimseye güvenlik verilmiş iken bir müslüman onu
kasden öldürürse onun diyeti bir müslümanın diyeti kadardır. Şayet yanlışlıkla
öldürürse onun diyeti müslümanın diyetinin yarısı kadardır.
Notta Amr bin
Şuayb'in dedesi hakkında ihtHa! bulunduğu ifade edildi. Bu ihtila! şudur; Amr
bin Şuayb bin Muhammed bin AbdilIah, Şu'ayb'in oğludur. Şuayb da Muhammed 'in
oğludur. Muhammed de Abdullah'ın oğludur. Şu halde Amr'ın dedesi Muhammed'dir,
AbdulIah ise Amr'ın ikinci dedesidir. Bir senedde:
''Amr bin
Şuayb, babasından rivayet etmiş, babası da dedesinden rivayet etmiştir''
ifadesi kullanılınca Şuayb'in Muhammed'den mi yoksa Abdullalı'dan mı hadis
işittiği kasdediliyor? Şuayb, Abdullah'dan hadis işitmiş mi? İşte bu noktadan
dolayı böyle bir sened sahih mi, hasen mi? diye ihtilaf olmuştur. Buhari:
Şuayb, AbdulIah'dan hadis işitmiş, demiştir. El-Hafız Ebu Bekir bin Ziyad da
böyle demiştir. Fakat Ebu Davud, böyle bir sened huccet, yani delil sayılmaz,
demiştir. Kuvvetli olan görüş bunun sahih olmasıdır ve böyle bir senedden
maksad Şuayb'in Abdullah'dan rivayet etmesidir, Bu itibarla bu durumu parantez
içi ifade ile belirtmek isterim. Allah daha iyi bilir.