DEVAM: 8- KATİLİN
(ÖLDÜRDÜĞÜ YAKININA) MİRASÇI OLMASI BABI
حدّثنا
عَلِيُّ بْنُ
مُحَمَّدٍ وَ
مُحَمَّدُ
بْنُ
يَحْيَى،
قَالاَ: ثنا
عَبِيْدُ
اللهِ بْنُ
مُوسَى عَنِ
الْحَسَنِ
ابْنِ صَالِحٍ،
عَنْ مُحَمَّدُ
بْنِ سَعِيدٍ. وَ
قَالَ
مُحَمَّدُ
بْنُ
يَحْيَى،
عَنْ عُمَرَ
بْنِ
سَعِيدٍ،
عَنْ عًمْرِو
بْنِ شُعِيْبٍ:
حَدَّثَنِي
أبِي، عَنْ
جَدِّي
عِبْدِ اللهِ
بْنِ
عَمْرٍو؛
أَنَّ
رَسُولَ
اللهِ صلى
الله عليه
وسلم قَامَ،
يَوْمَ
فَتْحِ مَكَّةَ،
فَقَالَ:
((الْمِرْأَةُ
تَرِثُ مِنْ
دَيِةِ
زَوْجِهَا
وَمَالَهُ. وَهُوَ
يَرِثُ مِنْ
دِيَتِهَا
وَمَالِهَا. مَالَمْ
يَقْتُلْ
أَحَدُهُمَا
صَاحِبَهُ. فَإِذَا
قَتَلَ
أَحَدُهُمَا
صَاحِبُهُ
عَمْدَاً،
لِمْ يَرِثْ
مِنْ
دِيَتِهِ
وَمَالِهِ
شَيْئَاً.
وَإِنْ
قَتَلَ
أَحَدَهُمَا
صَاحِبَهُ
خَطَأَ،
وَرِثَ مِنْ
مَالِهِ،
وَلِمْ
يَرِثْ مِنْ دِيَتِهِ)).
في الزوائد:
في إسناده
محمد بْنُ
سعيد، وهو المصلوب.
قَالَ أحمد:
حديثه موضوع.
وقال مرة: عمدا
كان يضع.وقال
أَبُو الحاكم:
كان يضع
الحديث، صلب
عَلَى
الزندقة. وقال
الحاكم
أبوعبد الله:
ساقط بلا
خلاف.
Abdullah bin Amr
(r.a.)'dan; Şöyle demiştir: Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Mekke'nin
fetih günü ayağa kalkarak şöyle buyurdu: «Kadın, kocasının diyetindan ve
malından miras alır ve erkek de karısının diyetinden ve malından miras alır.
Bunlardan birisi arkadaşını (yâni eşini) öldürmedikçe, (hüküm budur.) Karı ve
kocadan birisi arkadaşını (eşini) kasden öldürdüğü zaman, diyetinden ve
malından hiç bir şeye vâris olamaz. Eğer bunlardan birisi arkadaşını
yanlışlıkla öldürürse onun malından mîras alır. Fakat diyetinden mîras alamaz.»
Not : Zevâid'de
şöyle denilmiştir : Bunun senedinde bulunan Muhammed bin Sa'îd, asılarak
öldürülen Said'dir. Ahmed : Onun hadîsleri mevzudur, demiştir ve bir defasında
da : O, kasden ve bile bile hadis uydururdu, demiştir. Ebû Ahmed el-Hâkim de :
O, hadîs uydururdu ve zındıklık suçundan dolayı asıldı, demiştir. El-Hâkim Ebû
Abdillah da : O'nun rivayetinin düşüklüğünde ihtilâf yoktur, demiştir,
AÇIKLAMA: Ebu Hureyre (r.a.)'ın hadisi Diyet kitabının 14. babında 2645 nolu olarak
geçti ve gerekli bilgi orada verildi. Katil kişinin, öldürdüğü yakınına mirasçı
olmayacağı yolundaki ilmi görüşler de orada beyan edildi. Yine orada izah
edildiği gibi katil, öldürdüğü yakınının diyetinden de bir şeyalamaz. Öldürme
kasden olsun, yanlışlıkla olsun fark etmez. Ancak Malik ve bazı ilim ehline
göre cinayet yanlışlıkla işlenmiş ise katil maktlilün malına mirasçı olur,
fakat diyetine mirasçı olamaz.
Abdulla lı bin
Amr (r.a.)'ın hadisi Zevaid türündendir. Notta belirtildiği gibi senedi
zayıftır.
BU HADİSTEN
ÇIKARILAN HÜKÜMLER ŞUNLARDIR
1. Karı ile
koca biribirlerinin malına ve diyetine mirasçı olma hakkına sahiplerdir. Ancak
bu hüküm bunlardan birisinin diğerini öldürmemesi şartına bağlıdır.
2. Kadın,
kocasını veya erkek karısını kasden ve team müd en öldürürse öldüren taraf
öldürülen tarafın ne malına ne de diyetine mirasçı olamaz.
3. Kadın
kocasını veya erkek karısını yanlışlıkla öldürürse, öldüren taraf öldürülen tarafın
malına mirasçı olur. Fakat diyetine mirasçı olamaz.
Yukardaki 1 ve
2. maddelerde beyan edilen hükümler fıkıhçılarm cumhurunun görüşüne uygundur.
3. maddedeki görüş ise Malik ve Nehai ile Hanefiier'in görüşüne uygundur.
Fıkıhçıların cumhurunun görüşüne uygun değildir. Çünkü ilim ehlinin ekserisine
göre yanlışlıkla öldürmek ile kasden öldürmek arasında, miras hususunda bir
fark yoktur. Katil, maktulün malına ve diyetine hiç bir suretle, yani cinayet
yanlışlıkla da işlenmiş se mirasçı olamaz.
Yukarda
belirttiğim gibi bu konu 2645 ve 2646 nolu hadislerin izahı bölümünde izah
edilmiştir.