9- BİR KiMSE KURBAN
NiYETiYLE BİR HAYVAN SATıN ALıRDA KURBAN ADAMıN YANıNDA AYIPLI OLUR, BABı
حدّثنا
مُحَمَّدُ
بْنُ
يَحْيَى،
وَمُحَمَّدُ
بْنُ عَبْدِ
الْمَلِكِ،
أَبُو
بَكْرٍ، قَالاَ:
حدّثنا عَبْدُ
الرَّزَّاقِ
عَنِ
الثَّوْرِيِّ،
عَنْ جَابِرِ
بْنِ
يَزِيدَ،
عَنْ
مُحَمَّدِ
بْنِ قَرَظَةَ
الأَنْصَارِيِّ،
عَنْ أَبِي
سَعِيدٍ
الْخُدْرِيِّ؛
قَالَ:
ابْتَعْنَا
كَبْشاً
نُضَحِّي
بِهِ.
فَأَصَابَ
الذِّئْبُ مِنْ
أَلْيَتِهِ
أَوْ
أُذُنِهِ.
فَسَأَلْنَا النَّبِيَّ
صلى الله عليه
وسلم.
فَأَمَرَنَا
أَنْ
نُضَحِّيَ
بِهِ.
في الزوائد:
في إسناده
جابر
الجعفيّ، وهو
ضعيف قد
اتّهم. قَالَ
الدميريّ:
قَالَ ابْنِ
حزم: هو أثر
روى فيه جابر
الجعفيّ، وهو
كذاب.
Ebû Saîd-i Hudrî
(r.a.)'den; Şöyle demiştir: Biz kurban
etmek üzere bir koç satın aldık. Sonra kurt onun kuyruğundan (veya butundan) ya
da kulağından bir parça kaptı. Biz durumu Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'e
sorduk. Resûl-i Ekrem (Sallallahu Aleyhi ve Sellem), onu kurban etmemizi
emretti.
Not: Zevaid'de
şöyle denilmiştir: Bunun senedinde Cabir el-Ca'fi bulunur.
Bu ravi,
zayıftır, hadis uydurmakla itham edilmiştir. Ed-Dümeyri'nin dediğine göre İbn-i
Hazm demiş ki: Bu, bir eserdir, senedinde Cabir el-Ca'n vardır. Bu ravi,
kezzab'tır (yani çok yalancıdır).
AÇIKLAMA: Bu hadis Zevaid nevindendir. Senedinin zayıflığı notta belirtilmiştir.
Hadisin senedi zayıf olduğu için delil sayılmamıştır. Miftilhül'Hace yazan bu
hadisin haşiyesinde ravi Muhammed bin Karaza'nın Ebü Said (r.a.)'den hadis
işitmesinin de ihtilaflı olduğunu bildirir. Sonra, bu hadisin tayin edilmiş
durumdaki kurban hakkında olması ihtimalinden söz eder.
Hanefi fıkıh
kitablarından Tenvirü'I-Ebsar'da: Bir kimse bir kurbanlık hayvanı sağlam iken
satın alır. Sonra hayvan adamın yanında kurban edilmeye mani bir ayıp ile
ayıplanırsa, sahibinin mali durumuna bakılır. Eğer adam, şer'an zengin
sayılırsa o ayıph hayvan yerine, sağlam bir hayvanı kurban etmekle mükelleftir.
Şayet adam kurban kesmekle mükellef olmayacak derecede fakir ise o ayıplı
hayvanı kesmek onun için yeterlidir, denilir.
İbn-i Abidin'de
de: Çünkü fakir olan kişi hayvanı satın almakla, onu kurbanlığa tayin etmiş
sayılır. Hatta boyle fakir olan kimse, bir kurban kesmeyi kendi nefsine vacib
kılar ve kesmek istediği hayvanı tayin ve tesbit etmez. Sonra kendine vacib
ettiği kurban kesmek üzere gidip sağlam bir hayvanı satın alır. Sonra da bu
hayvan onun yanında ayıplanırsa artık zengin kişi gibi onu kesemez. Şayet
kesse, borcu ödenmiş sayılmaz. Çünkü kendisine vacib olmayan kurbanı kendi
nefsine vacib etmiş olur ve bu yüzdcn zengin kişi gibi sağlam bir hayvanı
kurban etmekle mükelleftir, der.
Şafii mezhebine
göre zengin veya fakir bir kimse kurban niyeti ile bir hayvan satın alırsa bu
akidle, hayvan kurbanlık sayılmaz. Hüküm bu olunca hayvan sahibinin yanında
iken, yani henüz kesilmemiş iken kurbanlığa engel tcşkil eden bir ayıpla
ayıplanırsa, kurban edilemez. Sahibi onu başka türlü değerlendiril' ve kurban
kesmek isterse başka bir hayvanı satın alır.