DEVAM: 33- SAÇ VE
SAKALI SİYAHA BOYAMAK BABI
حدّثنا
أَبُو
هُرَيْرَةَ
الصَّيْرَفِيُّ،
مُحَمَّدُ
بْنُ فِرَاسٍ.
حدّثنا
عُمَرُ بْنُ
الْخَطَّابِ
بْنِ
زَكَرِيَّا
الرَّاسِبِيُّ.
حدّثنا
دَفَّاعُ
بْنُ دَغْفَلٍ
السَّدُوسِيُّ
عَنْ عَبْدِ
الْحَمِيدِ
بْنِ
صَيْفِيٍّ،
عَنْ
أَبِيهِ،
عَنْ جَدِّهِ
صُهَيْبٍ
الْخَيْرِ؛
قَالَ: قَالَ
رَسُولُ
اللهِ صلى
الله عليه
وسلم: ((إِنَّ
أَحْسَنَ مَا
اخْتَضَبْتُمْ
بِهِ، لَهذَا
السَّوَادُ.
أَرْغَبُ
لِنِسَائِكُمْ
فِيكُمْ،
وَأَهْيَبُ
لَكُمْ فِي
صُدُورِ
عَدُوِّكُمْ)). هذا
الحديث معارض
لحديث النهي
عَنْ السواد.
وهو أقوى
إسناداً.
وأيضاً،
النهي يقدم
عند المعارضة.
وفي الزوائد:
إسناده حسن.
Suhaybu'l-Hayr
(r.a.)'den rivayet edildiğine göre Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)
şöyle buyurmuştur: «Ak saç ve sakalınızın rengini değiştirmekte kullandığınız
en güzel renk şüphesiz şu siyah olanıdır, kadınlarınızı size daha fazla rağbet
ettiricidir ve düşmanlarınızın kalblerine sizin için daha çok heybet - korku
salıcıdır.»
Not: Bu hadis,
siyah boyanın yasaklığına dair hadise, ters düşer. O hadis, sened bakımından
daha kuvvetlidir. Keza, iki hadis arasında muhalefet olduğunda yasaklayıcı
olanı öncelik alır. Zevaid'de bunun senedinin hasen olduğu belirtilmiştir.
AÇIKLAMA: Cabir (r.a.)'ın hadisini Müslim, Ebu Davud ve Nesai de rivayet
etmişlerdir. Bu hadiste sözü edilen Ebu Kuhafe (r.a.), Hz. Ebu Bekr-i Sıddik
(r.a.)'ın babasıdır. Mekke' nin fetih günü müslüman olmuş ve Hz. Ömer (r.a.)'ın
hilafeti dönemine kadar yaşamıştır.
Ebu Kuhafe'nin
saç ve sakalının aklığı dolayısıyla başı sağamet bitkisine benzetilmiştir. Ebu
Davud'un rivayetinde; ''Onun başı ve sakalı beyazlık bakımından sağamet
(bitkisi) gibiydi.,. ifadesi kullanılmıştır. Yani saç ve sakalı beyazlık
açısından sağamet bitkisine benzetilmiştir.
Sağamet bitkisi
en-Nihaye'de şöyle tanımlanmıştır: Sağamet, çiçeği ve meyvesi beyaz olan bir
bitkidir. Yaşl:lıktan dolayı beyazlaşan saç ve sakalana benzetilir. Bir kavle
göre kar gibi bembeyaz bir ağacın ismidir.
Kamus
tercemesinde ise sağamet'in akyoşan denilen bitki veya. yandık otu olduğu
belirtilmiştir.
Bu hadis,
boyama işinin sakala mahsus olmadığına, saçın da boyanmasının meşruluğuna ve
saç sakalın siyaba boyanmasının mekruhI uğu na delalet eder.
Zevaid nevinden
olan Cabir (r.a.)'ın hadisi ise saç ve sakalın siyaha boyanmasının meşruluğuna
ve hatta sarı ve kırmızı gibi renklere tercihe şayan olduğuna delcilet eder.
Fakat gerek Cabir (r.a.)'ın bu babta rivayet edilen hadisi ve gerekse benzer
hadisler saç ve sakalın siyaha boyanınasının mekruhluğuna ve yasaklığına
delalet eden kuvvetli deliller olduğu için Suhayb (r.a.)'ın hadisine tercih
edilmiştir. Bu itibarladır ki, 'ıUimlerin ekserisi saç ve sakalın siyaha
boyanmasının mekrlihluğuna hükmetmişlerdir. Hatta Nevevi bunun tahrimen mekruhluğuna
taraftar olmuştur.
Ebü Davud' un
süneninin "Saç ve sakalı siyaha boyamak hakkında gelen hadisler"
babında rivayet olunan İbn-i Abbas (r.a.)'ın hadisinin izahı bölümünde
Avnü'l-Mabüd yazarı bu konudaki görüşleri özlü olarak sıralamıştır. Dört mezheb
alimlerinin konuya ilişkin görüşlerini bundan öncegeçen 32. babta anlatmıştım.
Şimdi de Avnü'l-Mabüd yazarının belirttiği görüşlere özetle işaret edelim:
Alimlerin
ekserisi saç va sakalı siyaha boyamanın mekruhluğuna hükmetmiştir. Nevevi bunun
tahrimen mekruhluğundan yanadır. Alimlerin bazısı savaş esnasında Siyaha
boyamaya ruhsat vermiştir. Bir kısım ilim adamları da bunu erkeklere yasak,
fakat kadınlara caiz görmüştür. El-Halimi de bu görüştedir.
(Burada bir
husüsu açıklayayım: Kadınların saçlarını boyamalaruia verilen izin ve ruhsat,
İslami örtüye riayet edip saç tellerini baba, kardeş, amca Ve dayı gibi nikah
düşmeyen yakınlarından ve eşinden başka erkeklere göstermeyen hanımlara
mahsustur. Baş açık gezen ve saç tellerini namahrem erkeklere karşı örtmeyen
kadınlar, başlarını açık tuttuklarından dolayı günaha girdikleri gibi saçlannı
boyamalanndan dolayı da ayrıca günaha girerler.
Erkeklerin
ellerine veya ayaklarına tedavi dışında kalan bir amaçla kına gibi bir boya
sürmeleri ise haramdır. Avnü'l-Mabüd yazarı bu bilgiyi el-Mirkat'tari naklen
aktardığını ifade eder. Daha sonra el-Fetih'ten naklen bilgi vermeye çalışır.
EI-Fetih'ten naklen verilen bilgi meyanında şu noktaya. da yer verilir:
Sa'd bin Ebi
Vakkas, Ukbe bin Amir, Hasan, Hüseyin, Cerir (r.anhüm) gibi bir gurup, saç ve
'sakaIın siyaha. boyanmasının caizliğine hükmetmiştir .