DEVAM: 35- SAÇ VE
SAKALI BOYAMAYI TERKEDENİN BABI
حدّثنا
مُحَمَّدُ
بْنُ عُمَرَ
بْنِ الْوَلِيدِ
الْكِنْدِيُّ.
حدّثنا
يَحْيَى بْنُ
آدَمَ عَنْ
شَرِيكٍ،
عَنْ
عُبَيْدِ
اللهِ، عَنْ
نَافِعٍ،
عَنِ ابْنِ
عُمَرَ؛
قَالَ: كَانَ
شَيْبُ
رَسُولِ
اللهِ صلى
الله عليه
وسلم نَحْوَ
عِشْرِينَ
شَعَرَةً.
في الزوائد:
هذا إسناد
صحيح، رجاله
ثقات.
İbn-i Ömer
(r.a.)'den; şöyle demiştir: Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in
(başında ve sakalında) beyazlaşan saç teli sayısı yirmi kadar oldu.
Not: Zevaid'de
şöyle denilmiştir: Bunun senedi sahih olup ravileri sika zatlardır.
AÇIKLAMA: Ebu Cuhayfa (r.a.)'ın hadisini Müslim de rivayet etmiştir.
Anfaka i Alt
dudak üzerindeki saç demektir. Bir kavle göre alt dudak lle alt çene arasındaki
saçtır.
Müslim' in
rivayeti şöyledir: Ebü Cuhayfa'dan rivayet edildiğine göre kendisi : ~
''Ben,
Resulullah (s.a.v.)'i gördüm, O'nun (sakalmdan) şurası beyazlaşmıştı, demiştir.
Ravi Züheyr (bu hadisi rivayet ederken) bazı parmaklannı anfakası üzerine koydu
''
Müslim' in
rivayetinden anlaşılan şudur ki, Ebü Cuhayfa: Şurası, derken sakaIm Anfaka
kısmını kasdetmiştir. Bu durumu ravilerden Züheyr açıklarpıştır. Bu itibarla
müellifimizin rivayetindeki "Yani anfakası" sözü Tavi Züheyr'e ait olabilir.
Müellifimizin
bu hadisi bu babta rivayet etmes'nin sebebine gelince; bu hadis Resül-i Ekrem
(s.a.v.)'in saç ve sakalımlan yalnız alt dudak üzerindeki kılların veya alt
dudak ile alt çene arasmdaki kılların beyazlaşmış olduğuna delalet eder. Dolayısıyla
saç ve sakalını boyamaya ihtiyaç olmadığına ve ağaran kılların boyasız oldUğuna
delalet eder.
Enes (r.a.)'ın
hadisi ile İbn-i Ömer (r.a.)'ın hadisi Zevaid nevindendir. Bu iki hadis de
O'nun saç ve sakalmdan ağaran kıl sayısının yaklaşık olarak yirmi kadar
olduğuna delalet eder. Dolayısıyla boyamaya ihtiyaç olmadığını ifade eder.
Buhari'nin Enes
(r.a.)'den rivayet ettiği bir hadiste Enes (r.a.), Resülullah (s.a.v.)'in vefat
ettiğinde saç ve sakalmda beyazlaşmış yirmi kılın olmadığını belirtmiştir.
Müslim'in bir
rivayetine göre Muhammed bin Sirin, Enes (r.a.)'a Resülullah {s.a.v.)'in saç ve
sakalını boyayıp boyamadığmı sormuş ve Enes (r.a.): "O, saç ve sakalını
boyama çağına ulaşmadı. O'nun sakalında bir kaç tane beyaz kıl vardı, diye cevab
vermiştir ...''
Bu babta
rivayet edilen hadisler ise benzeri bazı hadislere göre; Resülullah (s.a.v.)
saç ve sakalını kına ve benzeri bir şeyle boyamamıştır. 3626 ve 3623. hadis ile
benzeri hadislere göre ise O, sakalını boyamıştır. Num:ıralannı verdiıim
hadislerin izahı bölümünde O'nun mübarek sakalını boyadığına dair hadisler ile
boyamadığına dair hadisler arasında görülen ihtilafın bertaraf edilmesi yolunda
alimlerce beyan edilmiş olan yorumlan özlü olarak bildirdim. Oralara
bakılmalıdır.
Nevevi de
Müslim'in "Babu Şeybihi Sallallahu aleyhi ve Sellem'' bölümünde rivayet
ettiği hadislerin izahı meyanında özetle şu bilgiyi verir: Kadı iyaz; Nebi
(s.a.v.)'in saç ve sakalını boyayıp boyamadığı meselesinde alimler arasında
ihtilM olmuştur: Alimlerin ekserisi Enes (r.a.)'ın hadisini tutarak boyamanın
vukü bulmadığı görüşünü benimsemişler. Malik' in görüşü de böyledir.
Hadisçilerin bir kısmı da Ümmü Seleme (r.anha)'nın 3623. nolu) hadisine ve
İbn-i Omer (r.a.)'ın (3626. nolu) hadisine dayanarak O'nun boyadığı
görüşündedir. Bazı alimler de mevcut hadislerin arasını şöyle bulmuşlar:
Enes (r.a.),
Ümmü Seleme (r.anha)'nın hadisi hakkında; şu anlattığınız hadis hakkında bir
şey bilmiyorum. Ancak Resülullah (s.a.v.) güzel kokuyu çok kullanırdı (sakalına
da sürerdj). Güzel ko ku da saçın siyahlığını giderir. O'nun sakalına sürdüğü
güzel kokuların tesiriyle Ümmü Seleme'nin yanındaki Sakal-ı Şerif kılları
boyalı gibi görünmüş olabilir, demiştir. Enes bu sözü ile, O'nun sakalının
tellerinde görülen değişikliğin boyamadan dolayı değil de sürülen güzel kokunun
tesiriyle siyahlığının değişmiş olmasından dolayı olabildiğine işaret etmiştir.
Kadı iyaz sözüne devamla:
Ümmü Seleme'nin
yanındaki Sakal-ı Şerif tellerinin, Ümmü Seleme yanında saklı iken çokça güzel
koku sürmesinden dolayı renginin değişmiş olması da muhtemeldir, der.
Nevevi, Kadı
iyaz'ın sözlerini naklettikten sonra; seçkin olan görüş şudur ki, Nebi (s.a.v.)
ekseriyetle boyama işini terketmiş olmakla beraber bazen yapmıştır. Her ravi de
gördüğünü nakletmiş ve doğru söylemiştir. Bu yorum, en sağlıklı yorumdur. Çünkü
Nebi (s.a.v.)'in sakalım sarıya boyadığına dair İbn-i Omer (r.a.}'ın hadisi
Buhari ve Müslim'de rivayet olunmuştur. Bu hadisi terketmek mümkün değildir.
Tevili de yoktur. Allah en iyi bilendir.
Nebi
(s.a.v.)'in saç ve sakalından ağaran kıl miktarına dair rivayetlere gelince, ak
kılların azlığı sabittir. Saçının ağardığını söyleyenler bunun azlığını ifade
etmek istemişler. Saçının ağarmadığını söyleyenler de ağaran saçın çok
olmadığını söylemek istemişlerdir, der.