|
FETİH 16 |
قُل
لِّلْمُخَلَّفِينَ
مِنَ
الْأَعْرَابِ
سَتُدْعَوْنَ
إِلَى
قَوْمٍ
أُوْلِي
بَأْسٍ
شَدِيدٍ تُقَاتِلُونَهُمْ
أَوْ
يُسْلِمُونَ
فَإِن
تُطِيعُوا
يُؤْتِكُمُ
اللَّهُ
أَجْراً حَسَناً وَإِن
تَتَوَلَّوْا
كَمَا
تَوَلَّيْتُم
مِّن قَبْلُ
يُعَذِّبْكُمْ
عَذَاباً
أَلِيماً |
16. Geri bırakılan
bedevi Araplara De ki: "Yakında çetin savaşçı bir kavme karşı
çağrılacaksınız ve onlarla savaşacaksınız, yahut onlar İslam'a gireceklerdir.
Eğer itaat ederseniz, Allah size güzel bir ecir verir. Şayet bundan önce
döndüğünüz gibi geri dönerseniz, sizi can yakan bir azab ile azaplandırır.
Bu buyruğa dair
açıklamalarımızı dört başlık halinde sunacağız:
1- Yakında Kendileriyle
Savaşmak üzere Çağırılacakları Kimseler:
2- Bu Ayet Ebu Bekir ve
Ömer'in (Allah ikisinden de Razı Olsun) Halifeliklerinin Sıhhatine Delildir:
3- Kendilerinden Cizye
Kabul Edilmeyenlerin Durumu:
4- itaatin Mükafatı,
Yüz Çevirmenin Cezası:
1- Yakında Kendileriyle
Savaşmak üzere Çağırılacakları Kimseler:
"Geri bırakılan
bedevi Araplara" yani Hudeybiye'ye katılmayarak geri kalan şu kimselere
"de ki: Yakında çetin savaşçı kavme karşı çağırılacaksınız." İbn
Abbas, Ata b. Ebi Rebah, Mücahid, İbn Ebi Leyla ve Ata el-Horasanı bunlar
Farslardır demişlerdir. Ka'b, el-Hasen ve Abdu'r-Rahman b. Ebi Leyla ise:
Bunlar Bizanslılardır demişlerdir. Yine el-Hasen'den: Bunlar Fars ve RumIardır
demiştir.
İbn Cübeyr Hevazin ve
Sakif; İkrime Hevazin, Katade Huneyn günü Hevazin ve Gatafan diye
açıklamışlardır. ez-Zührı ve Mukatil ise: Bunlar Yemame'ye katılan Müseylime
ile birlikte bulunan Hanifeoğullarıdır. Rafi b. Hadic dedi ki: Allah'a andolsun
ki biz şu: "Yakında çetin savaşçı kavme karşı çağırılacaksınız" ayetini
okuyor fakat Ebu Bekir bizleri Hanifeoğulları ile savaşmaya çağırıncaya kadar
bunların kim olduklarını bilmiyorduk. İşte o vakit bunların onlar olduğunu
anladık.
Ebu Hureyre dedi ki: Bu
ayetin gerçekleşme zamanı henüz gelmemiştir.
Ancak ayetin zahiri bu kanaati
reddetmektedir.
2- Bu Ayet Ebu Bekir ve
Ömer'in (Allah ikisinden de Razı Olsun) Halifeliklerinin Sıhhatine Delildir:
Bu ayet-i kerimede Ebu
Bekir ve Ömer (Allah ikisinden de razı olsun)'in imametinin (halifeliğinin)
sıhhatine delil vardır. Çünkü Ebu Bekir onları Hanifeoğullarıyla savaşmaya,
Ömer de Fars ve Rumlarla (Bizanslılarla) savaşmaya çağırdı. İkrime ile
Katade'nin: Bu Huneyn günü Hevazin ve Gatafanlılar hakkındadır, şeklindeki
görüşleri ise uygun değildir. Çünkü onları savaşa katılmaya çağıranın
Rasülullah (s.a.v.)'ın olması imkansızdır. Zira: "Siz ebediyyen benimle
beraber asla çıkmayacaksınız ve benimle birlikte hiçbir düşmanla asla
savaşmayacaksınız" (et-Tevbe, 83) diye buyurmuştur. İşte bu, onları
çağıracak olanın Peygamber (s.a.v.)'dan bir başkası olduğunun delilidir.
Bilindiği gibi Peygamber (s.a.v.)'dan sonra bunları savaşa katılmaya Ebu Bekir
ve Ömer'den -Allah ikisinden de razı olsun- başkası çağırmış değildir.
ez-Zemahşeri dedi ki:
Eğer Katade'den bu görüşü sahih olarak gelmişse anlam şöyle olur: Sizler şu
andaki kalp hastalığınız ve din hususundaki kararsızlığınızı sürdürdükçe
benimle birlikte ebediyyen savaşa çıkmayacaksınız. Yahut Mücahid'in görüşüne
göre; onlar hakkında belirlenen, onların Rasülullah (s.a.v.) ile birlikte ganimetten
payalmamak şartıyla, karşılıksız Allah rasülüne tabi olmaları şeklinde de
açıklanabilir. Doğrusunu en iyi bilen Allah'tır.
3- Kendilerinden Cizye
Kabul Edilmeyenlerin Durumu:
"Onlarla
savaşacaksınız yahut onlar İslam'a gireceklerdir" buyruğu kendilerinden
cizye alınmayanların hükmünü ortaya koymaktadır. Bu da Yüce Allah'ın:
"onlarla savaşacaksınız" buyruğuna atfedilmiştir. Yani iki işten
birisi olacaktır, ya onlarla savaşılacak yahut onlar İslam'a gireceklerdir,
üçüncü bir şık yoktur. Ubeyy'in kıraatinde; "Yahut onlar İslam'a
gireceklerdir" anlamındaki buyruk -sonunda "nun" harfi
olmaksızın-: (...) şeklinde olup, onlar İslam"a girinceye kadar...
anlamındadır. Nitekim: "Ye yahut doy" sözünün: "Doyuncaya kadar
ye" anlamında olmasına benzer. Şair (İmruu'l-Kays) dedi ki: "Ona:
Ağlamasın gözlerin dedim, bizler ancak Ya bir mülkü ele geçirmeye çalışıyoruz
yahut ölürüz (ölünceye kadar savaşırız) da mazur görülürüz."
ez-Zeccac dedi ki: Yüce
Allah'ın: "Yahut onlar İslam'a gireceklerdir" diye buyurması, savaşsız
olarak onlar İslam'a gireceklerdir demek olduğundan dolayıdır. Bu ise kitab
ehli hakkında değil de müşriklerle savaşmak hakkındadır.
4- itaatin Mükafatı,
Yüz Çevirmenin Cezası:
"Eğer itaat
ederseniz Allah size güzel bir ecir" dünyada ganimet ve zafer, ahirette
cennet "verir. Şayet bundan önce" Hudeybiye yılında "döndüğünüz
gibi geri dönerseniz, sizi can yakan bir azab" olan cehennem ateşi azabı
"ile azaplandırır."
SONRAKİ SAYFA İÇİN AŞAĞIDAKİ LİNK’E
TIKLAYIN