|
HUMEZE 2 |
الَّذِي
جَمَعَ
مَالاً
وَعَدَّدَهُ |
2. O malı toplayıp,
onu tekrar tekrar sayandır.
Yani: "Onu -kendi
iddiasına göre- zamanın musibetlerine karşı hazırlayandır." (Bu
manasıyla): "Kerem sahibi oldu ve ikram etti" fiiline (vezin dolayısıyla
fiilin anlam değişikliğine uğramasına) benzer. Bunun, sayıp döktü, saydı durdu,
anlamına geldiği de söylenmiştir ki, bu açıklamayı da es-Süddi yapmıştır.
ed-Dahhak dedi ki: Malını çocukları arasından kendisine mirasçı olacak
kimselere hazırladı, demektir. Malının sayısı ve çokluğu ile başkalarına karşı
öğündü, demektir diye de açıklanmıştır.
Maksat ise, malı Allah'a
itaat yolunda harcamayıp, elde tutmanın yerilmesidir. Yüce Allah'ın: "O,
hayrı alabildiğine engelleyen" (Kaf, 25); (Nun, 12) buyruğu ile: "Mal
toplayıp kaba dolduran" (el-Mearic, 18) buyruklarında olduğu gibi.
"Toplayıp"
anlamındaki; (...) lafzının "mim" harfi genel olarak şeddesiz
okunmuştur. Ancak İbn Amir, Hamza ve el-Kisai çokluk anlamı ifade etmek üzere
şeddeli okumuşlardır. Ebu Ubeyd de daha sonraki "Onu tekrar tekrar
sayandır" buyruğu dolayısıyla bu okuyuşu tercih etmiştir.
el-Hasen, Nasr b. Asım
ve Ebu'I-Aliye ise "toplayıp" anlamındaki fiili şeddesiz
okumuşlardır. Aynı şekilde; "onu tekrar tekrar sayandır" anlamındaki
fiili de; (...) şeklinde şeddesiz okumuşlar ve böylelikle şeddeli olan harfin
mu zaaf (aynı harften iki harfin şeddeli okunması) olduğunu göstermişlerdir.
Çünkü bunun aslı (...)'dir. Ancak böyle bir okuyuşun (açıklanabilmesi) uzak bir
ihtimaldir. Çünkü mushafta bu, iki dal ile yazılmıştır. Bununla birlikte şiirde
bunun gibi taz'ifi açığa çıkardıkları vakit şeddesiz okudukları benzer
kullanımlar da geçmiş bulunmaktadır. Bir şair şöyle demiştir: "Yavaş ol ey
Umame! Beni deneyerek anladığın gibi benim huyum şudur: Çokça cimrilik
göstermiş kimselere dahi ben cömertlik ederim."
Görüldüğü gibi şair
burada: (...) şeklinde şeddeli kullanımı kastetmiştir. Fakat o taz'ifi (aynı
harften şeddeli olan harfleri) birbirinden çözerek açığa çıkarmıştır. Ancak
şiir bu gibi zorunlulukların uygulandığı bir yerdir.
el-Mehdevi dedi ki: Her
kim "onu tekrar tekrar sayan" lafzını şeddesiz okuyacak olursa, o
vakit bu mala atfedilmiş olur. Yani bu kimse malı topladı ve onu sayıp durdu,
demek olur. O halde bu muzaaflığı açığa çıkartılmış bir fiil olmaz. Çünkü böyle
bir şeyancak şiirde kullanılır.
SONRAKİ SAYFA İÇİN AŞAĞIDAKİ LİNK’E
TIKLAYIN