SÜNEN EBU DAVUD

Bablar    Konular    Numaralar  

TAHARA BAHSİ

<< 95 >>

DEVAM: 44. Abdest İçin Yeterli Su Miktarı

 

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الصَّبَّاحِ الْبَزَّازُ حَدَّثَنَا شَرِيكٌ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عِيسَى عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَبْرٍ عَنْ أَنَسٍ قَالَ كَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَتَوَضَّأُ بِإِنَاءٍ يَسَعُ رَطْلَيْنِ وَيَغْتَسِلُ بِالصَّاعِ قَالَ أَبُو دَاوُد رَوَاهُ يَحْيَى بْنُ آدَمَ عَنْ شَرِيكٍ قَالَ عَنْ ابْنِ جَبْرِ بْنِ عَتِيكٍ قَالَ وَرَوَاهُ سُفْيَانُ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عِيسَى حَدَّثَنِي جَبْرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ أَبُو دَاوُد وَرَوَاهُ شُعْبَةُ قَالَ حَدَّثَنِي عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَبْرٍ سَمِعْتُ أَنَسًا إِلَّا أَنَّهُ قَالَ يَتَوَضَّأُ بِمَكُّوكٍ وَلَمْ يَذْكُرْ رَطْلَيْنِ قَالَ أَبُو دَاوُد و سَمِعْت أَحْمَدَ بْنَ حَنْبَلٍ يَقُولُ الصَّاعُ خَمْسَةُ أَرْطَالٍ وَهُوَ صَاعُ ابْنُ أَبِي ذِئْبٍ وَهُوَ صَاعُ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ

 

Enes (r.a.) den rivayet edildiğine göre şöyle demiştir: "Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) iki rıtl su ile abdest alır, bir sa* (dolusu) su ile de ğusül ederdi."

 

Ebu Davud der ki: Bu hadisi aynı zamanda Yahya b. Adem Şerik'den rivayet etmiştir. Ancak şerik "ibn Cebr b. Atik'den" diyerek hadisi sevketmiştir. Yine aynı hadisi Süfyan’da  Abdullah b. İsa'dan, onun "Bana Cebr b. Abdullah haber verdi ki" dediğini kaydederek rivayet etmiştir.

 

Yine Ebu Davud'un belirttiğine göre aynı hadisi Şu'be, "Bana Abdullah b. Abdullah b. Cebr (Enes'den şöyle duydum) dedi" diyerek rivayet etmiştir. Fakat Şu'be hadiste geçen "iki rıtl'ı zikretmeksizin, "Resul-i Ekrem (s.a.v.) bir mekkuk su ile abdest alırdı" demiştir.

 

Yine Ebu Davud dedi ki: "Ben Ahmed b. Hanbel'i "bir sa’, beş rıtl’dır” derken işittim.

 

Ebu Davud dedi ki: Gerçekten de bu miktarda olan sa' ibn Ebi Zi'b'in sa'ıdır. ibn Ebi Zi'b'in sa'ı da Nebiyy-i Ekrem (s.a.v.) Efendimizin sa'ının ta kendisidir.

 

 

Diğer tahric: Müslim, hayz; Nesaî, tahare; miyah; Tirmizî, cennet Darimi, vudu ; Ahmed b. Hanbel

 

AÇIKLAMA:     Hadiste geçen Mekkuk kelimesi ( 11) rıtla denk bir hacim ölçüsüdür. İbn Esir’e göre ise miktarı  bölgelere göre değişir. Nevevi'ye ve bu hadisteki zahiri manaya göre "Mekkuk bir müdd (832gr) dür.

 

Ubbi, "Iraklıların kullandıkları bir ölçektir ki, Medine'lilerin Medine sa'ı ile bir buçuk sa' alır" diyor.

 

İbn Esir "Burada Mekkuk ile Müdd kastedilmiştir. Çünkü diğer hadisler mckkuk'u müdd ile açıklamıştır" diyor ki; Müslim ve Nesai'nin Abdullah b. Cebr kanalıyla Enes'ten rivayet ettikleri "Resulullah (s.a.v.) beş mekkuk ile yıkanır, bir mekkuk ile de abdest alırdı" mealindeki hadis de bu görüşü doğrulamaktadır.

 

Eğer bu hadisteki Mekkuk’u te'vil etmeden hakiki manada kullanıldığını kabul edersek Resul-i Ekrem (s.a.v.)'in ( 5 ) rıtl su ile ğusül ettiğini söylemiş oluruz ki, bunu hiç bir kimse söylememiştir. 92 ve onu takib eden diğer hadisler de açıklandığı gibi abdest veya ğusulde kullanılan su için Resulullah'ın her zaman riayet ettiği ve bizim de riayet etmemizi gerektiren bir ölçü tayin edilmiş değildir.

 

Hadislerde Resulullah (s.a.v.)'in bazen en çok kullandığı, bazan da en az kullandığı ölçüler nakledilmektedir ki, bu duruma göre söz konusu ölçülerin hepsinden istifade edilebilir.

 

Hanefi ulemasından ve Buhari şarihlerinden Ayni bu konuta şunları nakletmektedir:

 

a.) Orta boylu ve orta cüsseli bir kişi, orta boylu ve orta cüsseli olan Resulullah (s.a.v.)'in abdest ve ğusülde kullandığı su ölçülerine uymalı, ondan daha az veya çok kullanmaktan kaçınmalıdır.

 

b.) Bedenleri, Resulullah (s.a.v.)'in bedenine uymayan zayıf cüsseli kişiler ise, Resulü Ekrem (s.a.v.)'in vücuduna nisbetle ne kadar cılız olduklarını hesap edip kullandıkları suyu da o nisbette azaltmalıdırlar. Bu onlar için müstehaptır.

 

c.) Resulullah (s.a.v.)'in mubarek vücuduna nisbetle çok daha iri olan kimseler ise, Resulullah'ın kullandığı su'yun miktarını göz önünde bulundurarak irilikleri nisbetinde bu ölçüyü artırmalıdırlar. Bu da bu kimseler için mustehabtır.

 

Ahmed b. Hanbel'in "bir sa' 5 rıtldır" açıklamasının aslı (5 ) rıtl olması lazımdır. Ancak bu rivayette (1/3) miktannm yanlışlıkla düşdüğü diğer rivayetlerden anlaşılmaktadır. Yine bu açıklamada adı geçen ibn Ebi Zi'b'in kimliği hakkında iki ihtimal vardır:

 

1. İsmi geçen ibn Ebi Zi'b'in; yanında Resulullah (s.a.v.)'in kullandığı rıtlı saklayan ve rıtl imal eden kişilerin ölçü için müracaat ettiği ibn Ebi Zi'b olması ihtimali vardır. Bu ihtimale göre bu zatın, rıtl imal eden bir kimse olması gerekir. Bu yüzdendir ki rıtl'lar "İbn-i Ebi-Zi'b rıtli" şeklinde ona nisbet edilmiştir.

 

2. Yine ibn Ebi Zi'b isminde tarihte bir emir vardır ki o ismi geçen ibn Ebi Zi'b'in sakladığı Resul-i Ekrem (s.a.v.)'e ait rıtl'a uyulmasını emrederdi. Bu bakımdan rıtl ölçüsü" ibn Ebi Zi'b rıtlı" diye bazan da bu kişiye nisbet edilir.

 

Bu hadiste geçen ölçülerin gram'a çevrilişine dair izahat 92 numaralı hadis'in açıklamasında geçmiştir.