|
SAHİH-İ MÜSLİM |
HAC |
9- İHRAMLI OLANIN DA
OLMAYANIN DA HAREM BÖLGESİ İÇİNDE VE DIŞINDA ÖLDÜRMESİ MENDUB OLAN HAYVANLAR
BABI
2853- Bize Harun b. Said
el-Eyli ve Ahmed b. İshak tahdis edip dedi ki: Bize İbn Vehb tahdis etti, bana
Mahreme b. Bukeyr babasından şöyle dediğini haber verdi: Ubeydullah b. Miksem'i
şöyle derken dinledim: el-Kasım b. Muhammed'i şöyle derken dinledim: Nebi
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in zevcesi Aişe (r.a.)'yı şöyle derken dinledim:
Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'i şöyle buyururken dinledim:
"Dört hayvan vardır ki hepsi birer fdsıktır. Bunlar Harem bölgesi içinde
de Harem bölgesi dışında da öldürülürler: Çaylak, karga, fare ve saldırgan
köpek. "
(Ubeydullah) dedi ki:
Ben Kasım'a: Peki ya yılan hakkında ne dersin dedim o: küçük düşürülerek
öldürülür, dedi.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
2854- Bize Ebu Bekr b.
Ebi Şeybe de tahdis etti, bize Gunder, Şu'be'den tahdis etti, (H.) Bize
İbnü'l-Müsenna ve İbn Beşşar da tahdis edip dediler ki: Bize Muhammed b. Cafer
tahdis etti, bize Şu'be tahdis edip dedi ki: Katade'yi, Said el-Müseyyeb'den
diye tahdis ederken dinledim. O Aişe (r.anha)'dan, o Nebi (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'den: "Beş fasık vardır ki bunlar Harem bölgesi dışında da içinde
de öldürülürler. Yılan, alaca karga, fare, saldırgan köpek ve
çaylakcıktır" buyurdu.
Diğer tahric: Nesai,
2829, 2882; İbn Mace, 3087
2855- Bize
Ebu'r-Rabi'ez-Zehrani de tahdis etti, bize Hammad b. Zeyd tahdis etti, bize
Hişam b. Urve babasından tahdis etti, o Aişe (r.a.)'dan şöyle dediğini rivayet
etti: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Her biri fasık olan beş
hayvan Harem bölgesi içinde (dahi) öldürülürler: Akrep, fare, çaylakçık, karga
ve saldırgan köpek. "
Diğer tahric: Nesai,
2891
2856- Bunu bize Ebu Bekr
b. Ebi Şeybe ve Ebu Kureyb de tahdis edip dediler ki: Bize İbn Numeyr tahdis
etti, bize Hişam bu isnad ile tahdis etti.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
2857- Bana Ubeydullah b.
Ömer el-Kavariri de tahdis etti. Bize Yezid b. Zurey' tahdis etti. Bize Ma'mer
Zühri'den tahdis etti. O, Urve'den, o Aişe (r.anha)'dan şöyle dediğini rivayet
etti: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Fasık olan beş şey Harem
bölgesinde (de olsa) öldürülürler: Fare, akrep, çaylakçık, karga ve saldırgan
köpek" diye buyurdu.
Diğer tahric: Buhari,
3314; Tirmizi, 837; Nesai, 2890
2858- Bunu bize Abd b.
Humeyd de tahdis etti, bize Abdürrezzak haber verdi, bize Ma'mer, ez-Zühri'den
bu isnad ile tahdis etti. Dedi ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)
fasık olan beş şeyin Harem bölgesi dışında da Harem içinde de öldürülmesini
emir buyurdu. Sonra da hadisi Yezid b. Zurey' hadisi ile aynen rivayet etti.
AÇIKLAMA: (2854)
"Fasık olan beş şey vardır ki bunlar Harem bölgesinin dışında da içinde de
öldürülür: Yılan ... ve çaylakçık" Bir rivayette ise (8553)
"çaylak", bir diğer rivayette de (2855) yılan yerine
"akrep" sayılmaktadır. Birinci rivayette yılan ve akrep sayılmadan
öldürülecek olanlar dört hayvandır. O halde nass ile isimleri tesbit edilenler
altı olmaktadır. İlim adamlarının büyük çoğunluğu Harem bölgesi dışında iken de
Harem bölgesi içinde iken de, ihramlı iken de onları öldürmenin caiz olduğunu
ittifakla kabul ettikleri gibi ihramlı olan bir kimsenin bunların durumunda
olan diğer haşeratı öldürmesinin caiz olduğunu da ittifakla kabul etmişlerdir.
Ama bunların öldürülmesine sebeb olan mananın ve onlarla aynı hususu paylaşan
diğer hayvanlarla haşeratın ne olduğu hususunda ihtilaf etmişlerdir.
Şafii bunları öldürmenin
caiz oluşunun manası (illeti) yenilmeyen şeylerden olmalarıdır. Yenilmeyen ve
yenilen şeylerden meydana gelmeyen şeyler ve başkalarının öldürülmesi ihramlı
için caizdir ve bundan dolayı ona bir fidye düşmez.
Malik dedi ki:
Bunlardaki mana (illet) eziyet edici olmalarıdır. Buna göre eziyet edici olan
her bir şeyi ihramlı olanın öldürmesi caizdir. Eziyet edici olmayanı öldürmek
ise caiz değildir.
İlim adamları akur köpek
(tercümede: saldırgan köpek) ile ne kastedildiği hususunda ihtilaf etmişlerdir.
Bunun bildiğimiz köpek olduğu söylendiği gibi avına saldırıp hücum eden her bir
yırtıcı hayvan olduğu da söylenmiştir. Çünkü dilde, avına saldırarak avını
yakalayan her bir yırtıcı hayvana akur köpek adı verilir.
Adı geçen hayvanlara
fevasık: fasıklar denilmesinin sebebine gelince, dil açısından doğru ve lügata
uygundur. Arap dilinde "fısk"ın asıl anlamı dışarı çıkmaktır. Kişiye
fasık denilmesi yüce Allah'ın emrinin ve itaatinin dışına çıkmasından
dolayıdır. Bu hayvanlara "fevasık: fasıklar" denilmesinin sebebi ise
diğer hayvanların pek çoğunun yolunun dışına eziyet vermek ve bozgunculuk
yapmak sureti ile çıkmalarıdır. Bunların Harem bölgesinde ve ihramlı iken
öldürülmelerinin haram kılınması hususunda diğer canlı hayvanların hükmünün
dışına çıktıkları için bu isim verilmiştir. Bunun sebebi ile alakalı olarak
zayıf daha başka görüşler de ortaya atılmıştır. Onlarla ilgilenmiyoruz.
Alaca karga, sırtında ve
karnında beyazlık olan karga türüdür.
es-Sad, en-Nehai'den
ihramlı kimsenin fareyi öldürmesinin caiz olmadığını nakletmektedir. Ondan
başkaları ise Ali ve Mücahid'den karganın öldürülmeyeceğini ama ona atış
yapılacağını söylediklerini nakletmişlerdir. Ama bu nakil Ali'den sahih olarak
gelmemektedir.
İlim adamları ihramlının
da ihramsızın da Harem bölgesi dışında da Harem içinde de kuduz köpeği
öldürmesinin caiz olduğunu ittifakla kabul etmiş olmakla birlikte Bununla ne
kastedildiği hususunda ihtilaf etmişlerdir. Bunun özel olarak bildik köpek
olduğu söylenmiştir. Bunu Kadi İyaz, Evzai, Ebu Hanife ve Hasan b. Salih'den
nakletmektedir. Kurdu da buna katmışlardır. Züfer ise köpek manasını yalnızca
kurt hakkında yorumlamıştır.
İlim adamlarının cumhuru
ise şöyle demektedir: Saldırgan köpek ile kast edilen şu bilinen köpeği tahsis
etmek (özellikle onu kast etmek) değildir. Aksine bundan maksat aslan, kaplan,
kurt, pars ve buna benzer çoğunlukla saldırgan yırtıcılar kastedilmiştir. Bu
ise Zeyd b. Eslem, Süfyan es-Sevrl, İbn Uyeyne, Şafii, Ahmed ve başkalarının da
görüşüdür. Kadi İyaz bunu hem onlardan hem ilim adamlarının cumhurundan diye
rivayet etmektedir.
Akur (saldırgan) ve akir
ise yırtıcı olan demektir.
Çaylağın ne olduğu
bilinmektedir. Tekili hidea olup çoğulu hideun diye gelir. İnebetün ve inebun:
üzüm gibi. Diğer rivayette ise hudeyya: çaylakçık diye geçmektedir. Kadi İyaz
dedi ki: Sabit dedi ki: Bunda doğru açıklama hemzenin müzekkerlik anlamında
kullanılmasıdır. Yoksa Bunun hakikatteki şekli (yuvarlak te ile)
"hudeyyeh"dir. Nitekim el-As'ili de Buhari'nin Sahih'indeki bir yerde
teshil ve idgam yapılmak sureti ile yahut da "el-hudeyye" diye
kaydetmiştir.
Yılan hakkında (2853)
"küçük düşürülerek öldürülür" demesi, o zelil edilir ve küçük
düşürülür anlamındadır.
(2857) "Hamsim
fevdsiku: Beş şey vardır ki her biri birer fasıktır" ibaresinde hamsun:
beş lafzı tenvinlidir.
(2858) "Bikatli
hamsi fevdsıka: Beş fasığın öldürülmesini" ibaresinde ise
"hamsun" lafzı tenvinsiz okunmalıdır.
2859- Bana Ebu't-Tahir
ve Harmele de tahdis edip dedi ki: Bize İbn Vehb haber verdi, bana Yunus, İbn
Şihab'dan haber verdi, o Urve b. ezZübeyr'den, o Aişe (r.anha)'dan şöyle
dediğini rivayet etti: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Beş
hayvan vardır ki hepsi fdsıktır. Bunlar Harem bölgesinde (dahi) öldürülürler:
Karga, çaylak, saldırgan köpek, akrep ve faredir" buyurdu.
Diğer tahric: Buhari,
1829; Nesai, 2888
2860- Bana Züheyr b.
Harb ve İbn Ebu Ömer birlikte İbn Uyeyne'den tahdis etti. Zuheyr dedi ki: Bize
Süfyan b. Uyeyne, ez-Zühri'den tahdis etti, o Salim'den, o babası (r.anh)'dan,
o Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'den şöyle buyurduğunu rivayet etti: "Beş
(hayvan) vardır ki Harem bölgesi içinde de ihramlı iken de onları öldürene
vebal yoktur: Fare, akrep, karga, çaylak ve saldırgan köpek."
İbn Ebu Ömer rivayetinde
haram kılınmış yerlerde ve ihram halinde demiştir.
Diğer tahric: Ebu
Davud, 1846; Nesai, 2835
2861- Bana Harmele b.
Yahya tahdis etti ... Salim b. Abdullah'ın haber verdiğine göre Abdullah b.
Ömer (r.anhuma) dedi ki: Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in zevcesi Hafsa
dedi ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): şöyle buyurdu: "Beş hayvan
vardır ki hepsi birer fdsıktır. Onları öldürene bir vebal yoktur. Akrep, karga,
çaylak, fare ve saldırgan köpek. "
Diğer tahric: Buhari,
1828; Nesai, 2889
2862- Bize Ahmed b.
Yunus da tahdis etti, bize Züheyr tahdis etti, bize Zeyd b. Cübeyr tahdis ettiğine
göre bir adam İbn Ömer'e: İhramlı bir kimse hangi hayvanları öldürebilir? diye
sordu. O, Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in zevcelerinden birisinin
bana haber verdiğine göre o, farenin, akrebin, çaylağın, uyuz köpeğin ve
karganın öldürülmesini emretti -yahut ona emrolundu- cevabını verdi.
Diğer tahric: Buhari,
1827
AÇIKLAMA: (2860)
Züheyr'in rivayetinde Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in: "Beş
şey vardır ki haram yerlerde de ihram halinde de öldürülmelerinde vebal
yoktur" ibaresinde geçen "el-hurum: Harem yerler"in zaptı
hususunda raviler ihtilaf etmişlerdir. Muhakkiklerden bir topluluk bunu ha ve
ra harflerini fethalı olarak zaptetmişlerdir ki bu bildiğimiz meşhur Harem
bölgesidir. Bu da Mekke'nin Haremidir. İkincisi ha ve ra harflerinin ötreli
okunuşudur. Kadi İyaz, Meşarik'da başka şekli zikretmemektedir. O der ki: Bu da
"haramılın çoğuludur. Yüce Allah'ın: "Siz hurum (ihramlı) iken"
(Maide, 95) buyruğuna benzemektedir. Bununla da kastedilen haram kılınmış yerlerdir.
Ama fethalı okuyuş daha açıktır. Allah en iyi bilendir.
Bu hadislerde kısas
sebebi ile yahut zina ettiği için recm edilmesi yahut yol kesicilik yaparken
öldürülmesi ve buna benzer sebeplerle öldürülmesi gereken herkesin Harem
bölgesinde öldürülmesi caizdir, şeklindeki İmam Şafii'nin ve ona muvafaktat
edenlerin kanaatlerinin lehine bir delalet bulunmaktadır. Aynı şekilde Harem
bölgesinde her türlü haddin uygulanması da caizdir. Öldürülmeyi ve had
uygulamayı gerektiren suçun Harem bölgesinde cereyan etmesi ile Harem bölgesi
dışında işlenip sonra da bunu yapan kişinin Hareme sığınması arasında bir fark
yoktur. Malik, Şafii ve diğerlerinin görüşü budur.
Ebu Hanife ve bir kesim
ise şöyle demektedir: Bu gibi suçları eğer Harem bölgesinde işlemişse cezası da
Harem bölgesinde uygulanır. Ama Harem bölgesi dışında o suçu işledikten sonra
Hareme sığınacak olursa şayet ceza öldürülmek ise bu ceza Harem bölgesinde ona
uygulanmaz. Aksine sıkıştırılır onunla konuşulmaz, oturulmaz, alış-veriş
yapılmaz. Sonunda Haremin dışına çıkmaya mecbur bırakılır. Çıktıktan sonra ona
cezası verilir. Şayet uygulanacak ceza ölüm cezası değil ise Harem içerisinde o
ceza ona verilir.
Kadi İyaz dedi ki: İbn
Abbas, Ata, Şa'bi ve Hakem'den de buna yakın kanaat rivayet edilmiştir. Ama
onlar bu açıklamalarında ölüm ile ölümden daha aşağısı arasında fark
gözetmezler. Delilleri ise yüce Allah'ın: "Kim oraya girerse artık o güven
içindedir" (Ali İmran, 97) buyruğunun zahirinden anlaşılandır.
Bizim onlara karşı
delilimiz ise bu hadis-i şeritlerdir. Çünkü cinayet (suç) işleyen bir kimseye
fasık denilmesi bakımından bu hayvanlar ile ortak bir vasfa sahiptir. Hatta o
mükellef olduğu için onu rızkı daha da ilerdedir. Dİğer taraftan sözünü
ettikleri sıkıştırma ise sıkıştırılan kişi için bir eman bırakmamış olur.
Böylelikle ayetin yaptıkları tefsirinin zahirine kendileri muhalefet etmiş
olmaktadırlar.
Kadi İyaz dedi ki: Bize
göre de müfesirlerin çoğunluğuna göre de ayetin manası İslam'dan önceki durumu
haber vermek ve ondan önce ki ayetlere onu atfetmektir.
Bunun ateşten yana güven
altındadır anlamına geldiğide söylenmiştir.
Bir diğer kesim ise
Harem bölgesinden dışarıya çıkartılır ve ona had uygulanır demişlerdir. Bu İbn
ez-Zübeyr, Hasan, Mücahit ve-Hammad'ın da görüşüdür. Allah en iyi bilendir.
2863- Bize Şeyban b.
Ferruh tahdis etti, bize Ebu Avane, Zeyd b. Cübeyr'den şöyle dediğini rivayet
etti: Bir adam İbn Ömer'e adam ihramlı olduğu halde hangi hayvanları
öldürebilir? diye sordu.
İbn Ömer şu cevabı
verdi: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in zevcelerinden birisinden
bana tahdis ettiğine göre o kuduz köpeğin, farenin, akrebin, çaylakçığın,
karganın ve yılanın öldürülmesini emrederdi, dedi.
Bir de: Aynı şekilde
namazda da, dedi.
2864- Bize Yahya b.
Yahya da tahdis edip dedi ki: Malik'e Rafi" den rivayetini okudum. O İbn
Ömer (r.anhuma)'dan rivayet ettiğine göre Resulullah (Sallallahu aleyhi ve
Sellem): "Beş hayvanın öldürülmesi dolayısıyla ihramlıya bir vebal yoktur.
Karga, çaylak, akrep, fare ve saldırgan köpek" buyurdu.
Diğer tahric: Buhari,
1826; Nesai, 2828
2865- Bize Harun b.
Abdullah da tahdis etti, bize Muhammed b. Bekr tahdis etti,bize İbn Cüreyc
haber verip dedi ki: Nafi"e: İbn Ömer'den ihramlı kimsenin öldürülmesi
helal olan hayvanlarla ilgili ne dinlemiştin? dedim. Nafi' bana dedi ki:
Abdullah dedi ki: Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'i şöyle buyururken
dinledim: "Beş hayvanı öldürmekten dolayı onları öldürene bir vebal
yoktur: Karga, çaylak, akrep, fare ve saldırgan köpek. "
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
2866- Bunu bize Kuteybe
ve el-A'rec de Leys b. Sa'd'dan tahdis etti (H) Bize Şeyban b. Ferruh da tahdis
etti, bize Cerir b. Hazim tahdis etti. Hepsi Nafi"den rivayet etti (H.)
Bize Ebu Bekr b. Ebi Şeybe de tahdis etti, bize Ali b. Mushir tahdis etti (H)
Bize İbn Numeyr de tahdis etti, bize babam tahdis etti. Hepsi Ubeydullah'tan
rivayet etti (H.) Bana Ebu Kamil de tahdis etti, bize Hammad tahdis etti, bize
Eyyub tahdis etti (H) Bize İbnu'l-Müsenna da tahdis etti, bize Yezid b. Harun
tahdis etti, bize Yahya b. Said haber verdi. Bunların hepsi Nafi"den
rivayet etti. O İbn Ömer (r.anhuma)'dan o Nebi (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'den aynen Malik'in ve İbn Cüreyc'in hadisi rivayet ettikleri gibi
rivayet ettiler. Fakat onların hiç biri: Nafi'den o İbn Ömer (r.anhuma): Ben Nebi
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'i buyururken dinledim, demedi. Bunu sadece İbn
Cüreyc söylemiştir. Bu hususta İbn Cüreyc'e İbn İshak da mütabaat etmiştir.
Diğer tahric: Nesai,
2830;
Şeyban b. Ferruh'un
rivayeti ile Ebu Bekr b. Ebi Şeybe'nin rivayetini yalnızca Müslim rivayet
etmiştir;
İbn Numeyr'in hadisini
İbn Mace, 3088;
Ebu Kamil'in
rivayetini Nesai, 2833;
İbnul Müsenna'nın
rivayetini Nesai, 2834;
2867- Bunu bana Fadl b.
Sehl de tahdis etti... İbn Ömer (r.a.) dedi ki: Nebi (Sallallahu aleyhi ve
Sellem)'i: "Beş (hayvan)ın herhangi birilerinin Harem içerisinde
öldürülmesinde bir vebal yoktur" derken dinledim deyip hadisi aynen
zikretti.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
2868- Bize Yahya b.
Yahya, Yahya b. Eyyub, Kuteybe ve İbn Hucr tahdis etti. Yahya b. Yahya bize
İsmail b. Cafer Abdullah b. Dinar'dan haber verdi derken diğer ikisi tahdis
etti dedi. Buna göre Abdullah b. Cafer, Abdullah b. Ömer (r.a.)'ı şöyle derken
dinlemiştir: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem): "Beş (hayvan)ı
ihramlı iken öldürene bundan dolayı bir vebal yoktur: Akrep, fare, saldırgan
köpek, karga ve çaylakçık" buyurdu. -Lafız Yahya b. Yahya'nındır.-
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan: