SAHİH-İ MÜSLİM |
HAC |
18- HACC VE UMRE İLE
MUT'A (TEMETTU HACCI) HAKKINDA BİR BAB
2939-145/1- Bize
Muhammed b. el-Müsenna ve İbn Beşşar tahdis etti, İbnu'l-Müsenna dedi ki: Bize
Muhammed b. Cafer tahdis etti, bize Şu'be tahdis edip dedi ki: Katade'yi Ebu
Nadra'dan tahdis ederken dinledim. Dedi ki: İbn Abbas mut'a yapmayı emrederdi.
İbn Zubeyr ise bunu yapmayı yasaklardı. Sonra ben bunu Cabir b. Abdullah'a
söyledim. O dedi ki: Bu hadis (olay) benim önümde cereyan etti. Biz Rasulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) ile birlikte mut'a yaptık. Ömer kalkıp da:
Muhakkak Allah, Rasulü'ne dilediği şeyi dilediği surette helal kılar ve
şüphesiz Kur'an-ı Kerim yerli yerince nazil olmuş (her şey yerini bulmuş)tur.
Bu sebeple Allah'ın size emrettiği gibi haccı da umreyi de Allah için
tamamlayınız. Bu sebeple işi kesin yapınız ve bu kadınlarla (böyle bir)
nikahtan uzak durunuz. Bana belli bir süreliğine bir kadını nikahlamış bir adam
getirilecek olursa kesinlikle onu taşlarla recmederim.
Bunu bana Zuheyr b. Harb
da tahdis etti, bize Affan tahdis etti, bize Hemmam tahdis etti, bize Katade bu
isnad ile tahdis etti ve hadiste: o halde haccınızı umrenizden ayırınız.
Şüphesiz ki bu haccınızın da daha mükemmel, umrenizin de daha mükemmel olmasını
sağlayacaktır.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
AÇIKLAMA: "İbn
Abbas [bize] mut'ayı emreder, İbn Zubeyr ise onu yasaklardı. .. Onu taşa
tutarak recmederim" diğer rivayette ise Ömer (r.a.)'ın: "Haccınızı
umrenizden ayırınız çünkü böylesi haccınız için de daha mükemmeldir, umreniz
için de daha mükemmeldir." Bundan sonra da Müslim, Ebu Musa el-Eş'ari
(radıyallahu anh)'ın mut'a (Temettu haccı)'nın yapılacağı şeklinde fetva
verdiğini ve Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in kendisine bunu emretmiş
olduğunu delil gösterdiği hadisini rivayet edecektir. Aynı zamanda Ömer
(r.a.)'ın: Biz Allah'ın Kitabı'nın hükmünü alırız. Şüphesiz aziz ve celil Allah
(haccı da umreyi de) tamamlamayı emir buyurmuştur sözünü kaydedecektir. Osman
(radıyallahu anh)'dan da mut'a (Temettu haccını) ya da umreyi yasakladığı, Ali
(radıyallahu anh)'ın bu hususta ona muhalefet edip her ikisi için birlikte
ihrama girdiği de zikredilmektedir. Ebu Zer (r.a.)'ın: "Haccda mut'a
Muhammed (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'ın ashabına ait bir özellikdi" sözü
ile bir rivayette "(onlara ait özel) bir ruhsattı" diğer taraftan
İmran b. Husayn'ın: "Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) aile halkının
bazılarına (bazı zevcelerine) Zülhicce'nin ilk on gününde umre yaptırmıştır.
Bunu fesheden bir ayet-i kerime de inmedi" bir diğer rivayette hacc ile
umreyi bir arada yaptı sonra da Bunun hakkında kitaptan bir hüküm nazil olmadı
ve bunu nehyetmedi" gibi rivayetlerle ilgili olarak el-Mazeri şunları
söylemektedir:
Ömer (radıyallahu
anh)'ın hacc esnasında yasakladığı mut'anın ne olduğu hususunda ihtilaf
edilmiştir. Bunun haccın umreye feshedilmesi olduğu söylendiği gibi hacc
aylarında umre yapmak sonra da aynı sene haccetmek olduğu da söylenmiştir. Buna
göre Ömer (radıyallahu anh)'ın umre yapmayı yasaklamasının sebebi İfrad
haccının daha faziletli olması hasebi ile İfrad haccını teşvik etmek içindir.
Yoksa o böyle bir umrenin batıl ya da haram olduğuna inandığından dolayı
değildir.
Kadı lyaz der ki: Cabir,
İmran ve Ebu Musa'nın rivayet ettikleri hadislerin zahirinden anlaşıldığına
göre hükmü hakkında ihtilafa düştükleri mut'a haccı feshedip umreye
dönüştürmekten başkası değildir. Bundan dolayı Ömer (radıyallahu anh) insanları
böyle yaptıklarından ötürü döverdi. Yoksa onlar, hac aylarında sadece Temettu
haccı yaptıklarından ötürü dövmüyordu. Onları dövmelerinin sebebi kendisinin ve
diğer ashabın inandıkları haccı feshedip umreye dönüştürmenin o seneye, az önce
sözünü ettiğimiz hikmet dolayısı ile ait bir özellik olduğuna inanmalarından
dolayı idi.
İbn Abdilber dedi ki:
"Kim hacc zamanına kadar umreden yararlanmak isterse (Temettu etmek
isterse) kurbandan kolayına geleni kessin" (Bakara, 196) buyruğunda
kastedilen Temettunun haccdan önce hacc aylarında umre yapmak olduğu arasında
görüş ayrılığı bulunmamaktadır. Kıran haccı da aynı şekilde Temettu türündEmdir.
Çünkü Kıran haccı yapan bir kimse kendi evinden diğer ibadet için ayrıca
yolculuk yapmak külfetinden kurtularak faydalanmış (Temettu etmiş) olur. Yine
haccın feshedilip umreye dönüştürülmesi de Temettu şekillerindendir. Kadı
lyaz'ın açıklamaları bunlardır.
Derim ki tercih edilen
Ömer, Osman ve başkalarının yasakladıkları hacc aylarında umre yaptıktan sonra
aynı yıl tekrar hacc yapmak şeklindeki mut'adır. Onların bu yasaklamaktan
kasıtları ise daha faziletli olması dolayısı ile İfrad haccını teşvik etmek
için evleviyet anlamında bir yasaklamadır. Esasen bundan sonra kerahet
sözkonusu olmaksızın ifratın Temettun ve kıran haclarının caiz olduğu üzerinde
de icma gerçekleşmiş, ilim adamları ancak bunların hangisinin daha faziletli
olduğu hususunda ihtilaf etmişlerdir.
Bu mesele bu babın baş
taraflarında yeterli açıklamaları ile geçmiş bulunmaktadır. Allah en iyi
bilendir.
Ömer (radıyallahu
anh)'ın bir kadını belli bir süreliğine nikahlamak demek olan mut'a nikahı
hakkındaki sözlerine gelince: Mut'a nikahı önceleri mübahtı. Sonra Hayber günü
nesh edildi. Sonra Mekke'nin fethedildiği günü mübah kılındı, sonra yine
Mekke'nin fethedildiği günlerde nesh edildi. Şu anda da haramlığı kıyamet
gününe kadar devam etmektedir. Birinci asırda hakkında görüş ayrılığı vardı,
sonradan bu görüş ayrılığı kalkmış olup haram olduğu üzerinde icma olmuştur.
İleride yüce Allah'ın izni ile Nikah Kitabı'nda Bunun hükümleri genişçe
açıklanacaktır.
2940-146/2- Bize Halef
b. Hişam, Ebu'r-Rabi' ve Kuteybe de birlikte Hammad'dan tahdis ettiler. Halef
dedi ki: Bize Hammad b. Zeyd, Eyyub'dan şöyle dediğini tahdis etti: Mücahid'i
Cabir b. Abdullah (radıyallahu anhuma)'dan şöyle dedi diye tahdis ederken
dinledim: Biz Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ile birlikte Lebbeyke
bil hacc, hacc niyeti ile geldik emrine uyduk diyerek gelmiştik ama Rasulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem) bize onu umre yapmamız! emir buyurdu.
Diğer tahric: Buhari,
1570
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan:
19- NEBİ
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'İN HACCI BABI