SAHİH-İ MÜSLİM |
HAC |
55- SAÇLARI TRAŞ ETMENİN
KISALTMAKTAN DAHA FAZİLETLİ OLMAKLA BİRLİKTE KISALTMANIN DA CAİZ OLDUĞU BABI
3131-316/1- Bize Yahya b. Yahya ve Muhammed b. Rumh
da tahdis edip dediler ki: Bize Leys
haber verdi (H.) Bize Kuteybe de tahdis
etti, bize Leys'in Nafi'den
tahdis ettiğine göre Abdullah: Rasulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)
saçlarını traş ettiği gibi ashabından bir grup da
saçlarını traş etti. bir kısmı da saçlarını kısalttı
dedi.
Abdullah dedi ki: Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) iki ya da üç defa ''Allah saçlarını traş edenlere rahmet buyursun" dedikten sonra:
"Kısaltanlara da" buyurdu.
Diğer tahric: Buhari, 1727 -muallak
olarak-; Tirmizi, 913
AÇIKLAMA: "Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) saçlarını traş etti ve
ashabından da bir kesim saçlarını traş etti, bazıları
da kısalttı." Ayrıca hadisi şeriflerde Resulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in
saçlarını traş edenlere üç defa dua ettiğini,
kısaltanlara da bundan sonra bir defa dua ettiğini zikrettiği hadisleri
kaydetmektedir. Bütün bunlar iki işten birisini yapmanın caiz olduğunu açıkça
ifade etmektedir. ihramdan çıkmak isteyen bir kimse isterse saçlarını traş etmekle yetinir, isterse kısaltmakla yetinir. Bununla
birlikte traş etmenin daha faziletli olduğu da açıkça
ifade edilmektedir. ilim adamları saçları traş
etmenin kısaltmakian faziletli olduğunu, bununla
birlikte kısaltmanın da yeterli olduğunu icma ile
kabul etmişlerdir. Bundan tek istisna, ibnu'l-Munzir'in Hasan-ı Basri'den
naklettiği görüşüdür. Buna göre Hasan-ı Basri: İlk
haccettiği zaman saçlarını traş etmesi gerekir.
Kısaltmak onun için yeterli olmaz dermiş. Eğer onun böyle dediği ondan sahih
olarak nakledilmiş ise bu husustaki naslarla ve ondan
önce gerçekleşmiş olan icma ile bu kanaat reddedilir.
Bizim mezhebimizin
meşhur görüşü, traş olmanın ya da kısaltmanın hacc ve umrenin menasiklerinden
bir nüsük (ibadet) ve her ikisinin rükünlerinden bir
rükün olduğudur. Bu rükün yerine getirilmedikçe hacc
ve umreden herhangi birisi gerçekleştirilmiş olmaz. genel olarak bütün ilim
adamları da böyle demiştir. Fakat Şafii'nin şaz ve zayıf bir görüşü vardır.
Buna göre traş olmak ya da saçları kısaltmak, hoş
koku sürünmek ve elbise gibi yasakların mübah olması
içindir. Bir ibadet (nüsük) değildir. Ama doğru olan
birincisidir.
Traş ve saçları kısaltmakta yeterli olan asgari miktar Şafii'ye
göre üç tel saçtır. Ebu Hanife'ye göre başın dörtte
biri, Ebu Yusuf'a göre başın yarısı, Malik ve Ahmed'e göre başın çoğunluğudur. Malik'den
gelen bir rivayete göre başın tamamının ya da bir kısmının kısaltılması
şeklindedir. Bununla birlikte hepsi faziletli olanın başın tamamını traş etmek ya da tamamını kısaltmak olduğu üzerinde icma etmişlerdir. Saçlarını kısaltacak olursa saçlarının
ucundan parmak ucu miktarından daha az kısaltmaması müstehaptır.
Ondan daha da az kısaltacak olursa yine caiz olur. Çünkü saçları kısaltmak
ismi, onun hakkında da geçerlidir.
Kadınlar için meşru olan
ise saçları kısaltmaktır. Kadınların saçlarını traş
etmeleri mekruhtur. Şayet saçlarını traş edecek
olurlarsa ibadet gerçekleşmiş olur.
Saçları yolmak, yakmak,
kesmek ve bunun dışında saçları izale etme türlerinin hepsi de traş olmanın ve saçları kısaltmanın yerine geçer.
Şunu da bilelim ki
Abdullah (r.a.)'ın: "Rasulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)
ve ashabından bir kesim saçlarını traş etti, bazıları
da saçlarını kısalttı" sözü ile Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in
saçlarını traş edenlere üç defa dua etmesi sonra da
kısaltanlara bir defa dua etmesi hadiselerinin hepsi Veda Haccında meydana
gelmiştir. Sahih ve meşhur olan budur. Kadı Iyaz ise
bazılarından bu hadisenin Hudeybiye günü ashaba
saçlarını traş etmelerini emrettiği zaman olmuştur,
demiştir. Aralarından hiçkimse o zaman için Mekke'ye
girme ümitleri dolayısı ile bu işi yapmamışlardı. İbn
Abbas (r.a.)'dan şöyle dediği zikredilmektedir: Hudeybiye
gününde bazı kimseler saçlarını traş etti, diğer
başkaları da kısalttı. Bunun üzerine Rasulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) üç
defa: "Allah'ım, saçlarını traş edenlere rahmet
buyur" demiş, ey Allah'ın Rasulü, acaba neden
saçlarını traş edenlere açıkça rahmet okudu n diye
sorulunca, "çünkü onlar hiç şüphe etmediler'' diye cevap vermiştir. İbn Abdilberr der ki: Bu olayın Hudeybiye'de meydana geldiği mahfuz alandır.
Kadı Iyaz
dedi ki: Müslim bu babta onların söylediklerine
muhalif rivayetler zikretmiştir. Her ne kadar onun rivayet ettiği hadisler
bunun ne zaman olduğunu açıklamaksızın mücmer olarak
gelmiş ise de bu böyledir. Çünkü Müslim, İbn Ebu Şeybe ve Veki'in
rivayeti ile Yahya b. Husayn'ın büyük annesinden Nebi
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in
Veda Haccında saçlarını traş edenlere üç defa,
kısaltanlara da bir defa dua ettiğini işittiğini belirten hadisini
zikretmiştir. Ancak Veki' rivayetinde Veda Haccından
söz etmemiştir.
Müslim de bundan önce
kurban bayramı birinci günü Akabe Cemresine taş atmayı sözkonusu
eden Yahya b. el-Husayn'ın adı geçen büyük annesi Um
el-Husayn'ın şöyle dediğini kaydetmektedir: Veda
Haccında Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem) ile birlikte hacc ettim.
Mesele onun rivayet ettiği hadiste açıklanmış olarak Veda Haccında cereyan
ettiği şeklinde belirtilmektedir. Bu sebeple Nebi (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'in bu sözünü her iki yerde de
söylemiş olma ihtimali uzak değildir.
Traş olmanın, kısaltmaktan daha faziletli olmasına gelince; bu
ibadetin yerine getirilmesi bakımından daha ileri bir iştir. Ayrıca yüce
Allah'ın huzurunda zilleti ortaya koymaktaki niyete sadakati de daha açıkça
göstermektedir. Diğer taraftan saçlarını kısaltan kişi bir zinet
olan saçı, kendi nefsi için muhafaza etmeye devam etmektedir. Hacceden kişi ise
zineti terk etmekle emrolunmuştur.
Hatta hacceden kişi üstü başı temiz değil, ter ve toz içerisindedir. Allah en
iyi bilendir.
İlim adamlarının ittifak
ettiklerine göre saçları traş edip kısaltmanın Akabe
Cemresine taş attıktan ve eğer beraberinde kurban varsa kurbanını kestikten
sonra ve İfada tavafından önce olmalıdır. Kıran haccı yapması ile ifrad haccı yapan birisi olması arasında bir fark yoktur.
Maliki İbnu'l-Cehm dedi ki: Kıran haccı
yapan kimse tavaf ve sa'y yapmadıkça traş olmaz. Ancak bu batıldır. Naslarla
ve ondan önce gerçekleşmiş olan icma ile
reddolunmuştur. Diğer taraftan Nebi {Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'in ifada tavafından önce traş olduğunu gösteren hadisler de sabit olmuştur. Daha
önceden de Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in sonunda kıran haccı yaptığını açıklamış idik.
İsterse ihramlı kişi saçlarını zampklayarak taramış
olsun. Bu durumda ise mezhebimizin sahih ve meşhur olan görüşüne göre saçlarını
traş etme zamanı gelince saçlarını traş etmesi müstehap olmakla
birlikte bu onun için lüzumlu değildir. İlim adamlarının cumhuru ise saçlarını traş etmesinin lüzumlu olduğunu söylemişlerdir.
3132-317/2- Bize Yahya
b. Yahya da tahdis edip dedi ki: Malik'e Nafi'den rivayetini okudum. O Abdullah b. Ömer'den rivayet
ettiğine göre Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem): ''Allah'ım, saçlarını traş edenlere rahmet buyur" demiş, ashab:
Kısaltanlara da ey Allah'ın Rasulü demişler, Allah
Resulü: ''Allah'ım, saçlarını traş edenlere rahmet
buyur" demiş, ashab: Kısaltanlara da ey Allah'ın
Rasulü demişler, Allah Rasulü:
"Kısaltanlara da" buyurmuştur.
"İbrahim buradan
itibaren: Bize Müslim tahdis etti dememiştir. Ama
bunun yerine zikredilecek yere kadar: "Müslim'den" demiştir."
Diğer tahric: Buhari, 1727; Ebu Davud, 1979
AÇIKLAMA: Bizler bu
şerhin mukaddimesindeki fasıllarda açıkladığımız üzere Müslim'in arkadaşı
İbrahim b. Süfyan, Müslim'in kendisinden bu kitabın
üç yerini bizzat dinleyememiştir. Bunların ilk bölümü Hacc
Kitabı'nda olup burası bu kaçırdığı bölümün başlangıcıdır. Belirttiğimiz yerde
bunun başına ve sonuna dikkat çekmiş idik. Ayrıca İbrahim'in: "Buradan
itibaren Müslim'den" deyip kitabın geri kalan kısmında dediği gibi
"bize (Müslim) haber verdi" dememektedir. Bunun başı ise el-Culudi'nin şu sözleridir: Bize İbrahim, Müslim'den tahdis etti, bize İbn Numeyr tahdis etti, bize babam tahdis etti, bize Abdullah b. Ömer, Nafi'den
tahdis etti, o İbn Ömer'den
rivayet ettiğine göre Rasulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem): "Saçlarını traş edenlere Allah rahmet buyursun" dedi. Ashab: Kısaltanlara da ey Allah'ın Rasulü
dediler deyip ilgili kısmın sonuna kadar böylece devam etmektedir.
3133-318/3- Bize Ebu İshak İbrahim b. Muhammed b. Süfyan
tahdis edip dedi ki: Müslim b. el-Haccac’DAN
dedi ki: Bize İbn Numeyr tahdis etti, bize babam tahdis
etti, bize Ubeydullah b. Ömer, Nafi'den
tahdis etti, o İbn Ömer'den
rivayet ettiğine göre Rasulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem): ''Allah saçlarını traş edenlere rahmet buyursun" dedi. Ashab: Kısaltanlara da ey Allahın Rasulü
dediler. Allah Rasulü: ''Allah saçlarını traş edenlere rahmet buyursun'' dedi. Ashab:
Kısaltanlara da ey Allah'ın Rasulü dediler. Allah Rasulü: ''Allah saçlarını traş
edenlere rahmet buyursun" dedi. Ashab:
Kısaltanlara de Ey Allah'ın Rasulü dediler. Allah Rasulü: "Kısaltanlara da" buyurdu.
Diğer tahric: İbn Mace,
3044
3134-319/4- Bunu bize İbnu'l-Müsenna da tahdis etti, bize Abdühvehhab tahdis etti, bize Ubeydullah bu isnad ile tahdis etti ve hadisi
rivayetinde Dördüncüsünü söyleyince bu sefer: "Kısaltanlara da"
buyurdu.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
3135-320/5- Bize Ebu Bekr b. Ebu
Şeybe, Zuheyr b. Harb, İbn Numeyr
ve Ebu Kureyb birlikte İbn Fudayl'den tahdis ettiler. Zuheyr dedi ki:
Bize Muhammed b Fudayl tahdis
etti, bize Umare, Ebu Zur'a'dan tahdis etti, o Ebu Hureyre'den şöyle dediğini
rivayet etti: Rasulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem): "Allah'ım, saçlarını traş edenlere mağfiret buyur" dedi, ashab: Ey Allah'ın Rasulü,
kısaltanlara da dediler. Allah Rasulü: ''Allah'ım,
saçlarını traş edenlere mağfiret buyur" dedi. Ashab: Ey Allah'ın Rasulü,
kısaltanlara da dediler. Allah Rasulü: ''Allah'ım,
saçlarını traş edenlere mağfiret buyur" dedi. Ashab: Ey Allah'ın Rasulü,
kısaltanlara da dediler. Allah Rasulü:
"Kısaltanlara da" buyurdu.
Diğer tahric: Buhari, 1728; İbn Mace, 3043
3136- .. ./6- Bana Ümeyye b. Bistam da tahdis etti, bize Yezid b. Zürey'd tahdis etti, bize Ravh el-A'la’DAN tahdis etti, o babasından, o Ebu Hureyre'den, o Nebi (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'den Ebu Zur'a'nın, Ebu Hureyre'den diye rivayet ettiği hadis ile aynı manada
rivayet etti.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
3137-321/7- Bize Ebu Bekr b. Ebu
Şeybe tahdis etti, bize Veki' ve Ebu Davud
et-Tayalisi, Şu'be'den tahdis
etti, o Yahya b. el-Husayn'dan, o büyük annesinden
rivayet ettiğine göre o Veda Haccında Nebi (Sallallahu
aleyhi ve Sellem)'in saçlarını traş
edenlere üç defa, kısaltanlara bir defa dua ettiğini işitmiştir. Veki' ise rivayetinde "Veda Haccında" dememiştir.
Yalnız Müslim rivayet
etmiştir
3138-322/8- Bize Kuteybe b. Said de tahdis etti, bize Yakub -ki o b. Abdurrahman el-Kari'dir- tahdis
etti. (H.) Bize Kuteybe de tahdis
etti, bize Hatim -yani b. İsmail- tahdis etti (Yakub ile birlikte) ikisi Musa b. Ukbe'den. o Nafi' den, o İbn Ömer'den rivayet
ettiğine göre Resulullah (Sallallahu
aleyhi ve Sellem) Veda Haccında başını traş et(tir)di.
Diğer tahric: Buhari, 4410, 4411; Ebu Davud, 1980
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan:
56- SÜNNET OLANIN,
NAHR GÜNÜ AKABE CEMRESİNE TAŞ ATMAK, SONRA KURBAN KESMEK, SONRA TRAŞ OLMAK
OLDUĞU VE TRAŞA BAŞIN SAĞ TARAFINDAN BAŞLAMAK OLDUĞUNUN BEYANI
BABI