SAHİH-İ MÜSLİM |
HAC |
71- KÖTÜRÜMLÜK,
İHTİYARLIK VE BENZERİ ACİZLİK SEBEPLERİNDEN YAHUT ÖLÜMDEN DOLAYI (BAŞKASININ
ADINA) HACC YAPMAK BABI
3238-407/1- Bize Yahya b. Yahya da tahdis
edip dedi ki: Malik'e, İbn Şihab’dan
rivayetini okudum. O Süleyman b, Yesar'dan, o
Abdullah b. Abbas’dan şöyle dediğini rivayet etti:
el-Fadl b. Abbas, Rasalullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in
bineğinin arkasına binmişti. Hasamlılardan bir kadın
ona fetva sormaya geldi. el-Fadl
o kadına bakmaya, kadın da ona bakmaya başladı. Rasulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)
da el-Fadl'ın yüzünü öbür tarafa çevirmeye koyuldu.
Kadın: Ey Allah'ın Rasulü! Allah'ın kulları üzerindeki hacc
farizası oldukça yaşlı bir ihtiyar iken babama erişmiş bulunuyor. O deve
üzerinde durabilecek durumda değildir. Onun yerine hacc
edebilir miyim? dedi. Allah Rasulü: "Evet"
buyurdu. Bu, Veda Haccında olmuştu.
Diğer tahric: Buhari, 1513, 1854, 1855,
4399, 6628; Ebu Davud,
1809; Nesai, 2633, 2634, 2639, 2640, 2641,5405, 5406,
5407, 5408
3239-408/2- Bana Ali b. Haşrem de tahdis etti, bize İsa, İbn Cureyc'den haber verdi, o İbn Şihab'dan rivayet etti, bana
Süleyman b. Yesar, İbn Abbas’DAN tahdis etti, onun el-Fadl’DAN rivayet ettiğine göre Hasamlılardan
bir kadın: Ey Allah'ın Rasulü! Babam oldukça yaşlı
birisidir ve onun üzerinde Allah'ın hacc farizası
borcu var. O devesinin sırtında doğrulabilecek güçte değildir. Bunun üzerine
Nebi (Sallallahu aleyhi ve Sellem):
"O halde sen onun yerine haccet" buyurdu.
Diğer tahric: Buhari, 1853 -uzunca-; Tirmizi, 928; Nesai, 5404
-uzunca-; İbn Mace, 2909
-uzunca-
AÇIKLAMA: (3238)
"el-Fadl b. Abbas Rasulullah
(Sallallahu aleyhi ve Sellem)'in
arkasına bineğinin üzerine binmişti. Hasamlılardan
bir kadın ona gelip ondan fetva sordu ... Bu, Veda Haccında olmuştu."
Diğer rivavayette (3239) "O halde onun yerine
sen haccet" buyurulmaktadır. Hadisten çeşitli
hükümler anlaşılmaktadır. Bir kısmı şunlardır:
1. Bineğin gücünün
yetmesi halinde, bineğin üzerine birisini daha bindirmek caizdir.
2. Fetva sormak,
karşılıklı (alışveriş gibi) muameleler ve daha başka hallerde ihtiyaç olduğu
taktirde yabancı kadının sesini duymak caizdir.
3. Yabancı kadına bakmak
haramdır.
4. İmkanı bulunanlar
için münker el ile değiştirilir.
5. Oldukça yaşlılık,
kötürümlük, ölüm gibi haccedebileceğinden yana kendisinden ümit kesilmiş adına hacc'da vekalet caizdir.
6. Kadının erkek adına
haccetmesi caizdir.
7. Anne-babanın
faydasına olan işleri yapan bir kimsenin borçlarını ödemesi onlara hizmet
etmesi, nafakalarını karşılaması, onlar adına hacc
etmesi ve başka işleri onlara yapılan bir iyilik (birr)
türündendir.
8. Kendisi aciz olmakla
birlikte oğlu gibi başkası vasıtası ile gücü yeten kimseye haccetmek vacip
(farz)dır. Bizim mezhebimizin görüşü budur. Çünkü soru soran kadın: Hacc farizası babamı oldukça yaşlı bir ihtiyar iken idrak
etti. Devesi üzerinde durabilme gücü yok demiştir.
9. Veda Haccı demek
caizdir ve bu mekruh değildir. Daha önce bu bir kaç defa daha açıklanmıştı.
10. Eğer kadın kendisine
bir zarar gelmeyeceğinden emin ise mahremsiz olarak haccetmesi caizdir. Bizim
mezhebimizin görüşü budur. Cumhurun mezhebine göre ise ölüm ya da kötürümlük,
aşırı yaşlılık ve benzeri bir sebeple haccetmekten aciz olan bir kimsenin adına
hacc etmek caizdir. Fakat Malik, Leys
ve Hasan b. Salih farz haccını yapmamış ölü adına haccedilmesi dışında kimse
kimsenin yerine hacc edemez demişlerdir. Kadı Iyaz dedi ki: Nehai ve seleften
bazılarından nakledildiğine göre ölü adına da başkası adına da haccetmek sahih
değildir. Bu aynı zamanda -bunu vasiyet etmiş olsa dahi- Malik'ten gelmiş bir
rivayettir. Şafii ve cumhur ise; ölü adına farz ve adak haccını yapmak, ister
bunu vasiyet etmiş olsun, ister etmemiş olsun caizdir ve bu onun adına geçerli
olur. Şafii ve başkalarının mezhebine göre böyle bir haccın masrafını ölenin
terekesinden karşılanır. Bize göre ise gücü yetmeyen kimse adına bu husustaki
iki görüşün daha sahih olanına göre nafile haccda
vekalet caizdir. İlim adamları kadıntri erkek adına hacc etmesinin caiz olduğunu ittifakla kabul etmiş olmakla
birlikte Hasan b. Salih bunu kabul etmemiştir. Aynı şekilde kayıtsız ve şartsız
vekaleti esasen kabul etmeyenler de bunu kabul etmez. Allah en iyi bilendir.
Sonraki sayfa için
aşağıdaki link’i kullan:
72- KÜÇÜK ÇOCUĞUN
HACCETMESİNİN SIHHATİ VE ONU HACC ETIİRENİN ECRİ BABI