İBNÜ’L-ESİR el-Kamil fi’t-Tarih

1. CİLT

 

YEZDECİRD İLE FİRUZ'UN HÜKÜMDARLIKLARI DÖNEMİNDE ARAPLAR ARASINDA MEYDANA GELEN HADİSELER

 

Himyer hükümdarlarının hakimiyetleri döneminde, Himyer ve diğer kabilelerden ileri gelen kişilerin oğulları da onların hizmetlerinde görev alırlardı. Hassan bin Tubban'ın hizmetinde bulunanlardan birisi Kinde'nin ulularından Amr bin Hucr el-Kindi idi. Amr bin Tubban kardeşi Hassan bin Tubban'ı öldürdükten sonra Amr bin Hucr'a karşı bir iyilik gösterisi yaparak kardeşi Hassan'ın kızını onunla evlendirmişti. Halbuki hiçbir Arap bu aileden evlenmeğe rağbet göstermemişti. Nihayet bu evlilikten Amr bin Hucr'un Haris adında bir oğlu dünyaya geldi. Amr bin Tübban'dan sonra yerine Abd Külal bin Müsevvib hükümdar oldu. Himyerliler, Amr bin Tübban'ın oğulları küçük olduğu için onu hükümdarlığa getirmişlerdi. Halbuki Amr bin Tubban'ın kardeşi Hassan bin Tubban'ın oğlu Tübban hükümdar olabilecek bir yaşta idi, fakat ne var ki hükümdarlık sırası gelmezden önce cinler aklını almış, bu sebeple de hükümdarlığın başkalarının eline geçmesinden endişelenen Abd Külal, hükümdarlığa geçmişti. Abd Külal ise ilk Hıristiyanlık dinini kabul etmiş bir kişiydi, fakat dinini halktan gizliyordu. Nihayet Hassan'ın oğlu Tübban cinlerin elinden kurtulup eski haline gelince, Yemen'e hakim oldu. Tübban astroloji ile meşgulolduğundan kendisinden önce meydana gelen ve sonra meydana gelecek olan hadiseleri çok iyi biliyordu. Onun Yemen'e hakim olması Himyerlileri çok korkutmuştu. Bu sebeple Tubba kız kardeşinin oğlunu, yani yeğeni Haris bin Amr bin Hucr'u büyük bir orduyla birlikte Hire'ye gönderdi. Haris bin Amr önce eş-Şakika adındaki kadının torunu Nu'man bin İmruü'lKays'ın üzerine yürüdü ve onunla savaşa tutuştu. Neticede Nu'man'ı ve ailesinden bir kısım kişileri öldürdü. Ancak büyük Nu'man'ın oğlu Münzir ile Nemir bin Kasıtoğulları evladından olan annesi Ma'ussema ölümden kurtuldu. Böylece hükümdarlık Nu'man hanedanının elinden çıkıp Haris bin Amr elKindi'ye geçti ve onların sahip oldukları yerlere, bu defa Haris bin Amr sahip ve hakim oldu. Bu, bazı tarihçilerin ileri sürdüğü bir görüştür.

 

İbn el-Kelbi bu hususta şunları söylüyor: "Nu'man'dan sonra yerine oğlu Münzir bin Nu'man bin Münzir bin Nu'man geçti ve kırk dört yıl hüküm sürdü. Onun bu kırk dört yılının sekizi Behram-Gur'un döneminde, on sekiz yılı Yezdecird bin Behram'ın zamanında, on yedi yılı da Firuz bin Yezdecird'in döneminde geçti. Münzir'den sonra yerine oğlu Esved bin Münzir geçti ve yirmi yıl hüküm sürdü. Bu müddetin on yılı Firuz bin Yezdecird'in döneminde, dört yılı Belaş bin Firuz'un zamanında, altı yılı ise Kubad bin Firuz'un döneminde geçti."

 

Görüldüğü üzere burada Ebu Ca'fer et-Taberi, Haris bin Amr'ın Nu'man bin İmruü'l-Kays'ı öldürdüğünü, ülkesini elinden alıp Nu'man ailesinin hükümranlığına son verdiğini zikrediyor. Daha önce, yukarıda, askeri destek sağlayarak Behram-Gur'u Fars (İran) tahtına getiren kişinin Münzir bin Nu'man veya en-Nu'man olduğunu zikretmişti. Sonra ise, bu Nu'man'ın soyundan gelen Hire hükümdarlarını başından sonuna kadar sırayla zikrediyor; fakat araya giren Haris bin Amr ile onların hükümdarlık sıralarını kesintiye uğratmıyor. Ebu Ca'fer'in bunu böyle zikretmesi, Araplara ait tarihi bilgilerin doğru zaptedilmemesinden ve kendilerine ulaşan bu bilgileri tahkik etmeksizin aktarmasından ileri gelmektedir.

 

Bu hususta daha başka rivayetler de vardır. İleride Eyyamü'l-Arap bahsinde Hucr bin Amr'ın İmruü'l-Kays'ın babasını nasıl öldürdüğünden bahsederken bu hususa temas edeceğiz.

 

Doğru olan şudur: Kinde hükümdarlarından Amr ve Haris Araplar üzerinde hakim durumda idiler. Münzirler sülalesinden ve Lahmilerden olan Hire hükümdarları ise, Kubad'ın Fars hükümdarlığını ele geçirmesinden sonra onları Hire'den uzaklaştırıp yerlerine Haris bin Amr el-Kindi'yi tayin edinceye kadar varlıklarını Hire'de sürdürmüşlerdi. İleride de zikredeceğimiz üzere, Enuşirvan Hire'yi tekrar Lahmilere iade etti.

 

BİR SONRAKİ SAYFA İLE DEVAM ETMEK İÇİN AŞAĞIDAKİ İSME TIKLA

 

BELAŞ BİN FİRUZ BİN YEZDECİRD'İN HÜKÜMDARLIĞI