CAMİ:
Kelime olarak “toplayan, bir araya getiren” anlamında ismi
faildir. Çoğulu cevâmi' gelir.
Hadis terimi olarak, Hz. Peygamber'in çeşitli konulardaki
hadislerini bir araya getiren kitaplara denir. Genellikle şu sekiz konudaki
hadislerden meydana gelirler.
1. Akâ'id (iman ve iman ile ilgili konular);
2. Ahkâm (ibadet ve muamelât);
3. Rikâk (İman ve ibadet duygularının güçlenmesi, dünya sevgisinin
zayıflaması);
4. Âdâb (Yeme-içme ve öteki günlük hayatta işlenen diğer işlerde
uyulacak ahlak kaideleri),
5. Tefsir, Tarih ve Siyer (Kur'ân-ı Kerim Tefsiri, kainatın
yaratılışından Hz. Peygamber (s.a.s) zamanına gelinceye kadar gelmiş geçmiş
peygamberler ve insan toplulukları, nihayet Allah Resulünün hayatı, zamanında
geçen olaylar);
6. Şemâ'il (Hz. Peygamber'in özellikleri, günlük yaşayışı ve üstün
ahlaki meziyetleri);
7. Fiten (Hz. Peygamber'in ebedî hayata göç etmesinden sonra ve
Kıyamete yakın meydana gelecek olaylar);
8. Menâkib ve Mesâlib (Bir kısım sahabîlerin menkibeleri).
Buhâri ve Müslim'in el-Câmi'u's-Sahîh adındaki kitapları ile
Tirmizî'nin Sünenu't-Tirmizî de denilen aynı adı taşıyan kitabı, cami tipi
hadis kitaplarının en meşhurlarıdır.
Maliki alimlerden Abdullah b. Ebî Zey-di'l-Kayrevânî'nin sünen,
âdâb, tarih meğâzî konularındaki Kitâbu'l-Câmi' isimli eseri gibi bazı hadis
kitapları bu konulardan sadece bir kaçını ihtiva ederler. İbn Huzeyme'nin
akâ'id konusundaki hadislere yer veren Kitâbu't-Tevhîdi; Buhârî'nin âdâb
konusundaki hadislere ayırdığı el-Edebu'l-Mufredi; Tirmizî'nin Şemâ'il
konusundaki hadisleri bir araya topladığı eş-Şemâ'ili gibi eserler ise bu
konulardan yalnız birine ait hadisleri bir araya getirirler.
Cami' türü hadis kitaplarının yalnızca ahkâm hadislerine ayrılmış
olanlarına musannef de denir.