CEVAMİU’L-KELİM:
Özlü sözler manasına gelen bir tabirdir. Hadislerde Nebi s.a.v.
bir söz ile bir çok mana'yı bir araya getirebilmesidir. Hz. Nebi s.a.v. bir
Hadislerinde Cevamiu'l-Kelim le gönderildim buyurmuşlardır. (Buhari 1249 )
Aynı konuda bir diğer rivayet ise:
Bana Cevamiu'l-Kelim verildi (Müslim) 2/64 Nesai 6/4
Her iki Hadisten anlışılmaktadırki Cevamiu'l-Kelim Hz. Nebi
s.a.v.'e ALLAH (c.c.) vergisidir. Manasına dair değişik görüşler ileri
sürülmüştür.
Tanınmış Tabii Alim ibn Şihab Ez-Zühri ye göre Cevamiu'l-Kelim
ALLAH C.C. Kur'an-ı Kerim den önce gelen kitaplardaki pek çok emri özlü
emirlerde toplamış olmasıdır.
İbnu't-Tin'e göre ise Kur'an-ı Kerim dir. Zira Kur'an-ı Kerim de
az sözle geniş manalar ifade edilir. Aynı şekilde de Hadislerdfe de az sözle
derin manalar ifade edilmiştir. El Hattabi ye göre söz konusu tabir,
Hadislerin, mananın hakkını vermekle birlikte icazlı olmaları demektir. El
Herreviye göre de Cevamiu'l-Kelim Kur'an-ı Kerim dir. (Zehru'r-Rabba 7/4)
Ayni'ye gelince O bu
tabiri lafız yönünden muciz, mana itibariyle geniş sözler olarak açıklamıştır.
(Ayni 7/6)
Şu hale göre
Cevamiu'l-Kelim tabiri İslam Alimlerinin bir kısmına göre Kur'an-ı Kerim dir.
Bir kısmına göre ise Hadislerin vecize gibi az sözle derin manalar ifade eden
icazıdır.
Bu itibarla Şu Hadis Cevamiu'l-Kelim dendir. denildiği zaman O
Hadis'in muciz, yani az lafızda geniş ve derin manalar taşıyan Hadislerden
olduğu belirtilmiş olur.
Hz. Nebi s.a.v.'nin sözlerinnin Kur'an-ı Kerim ölçüsünde olmasa da
icaz özelliğinin bulunduğu ayrı bir gerçektir.