23 - BÜYÜK VE KÜÇÜK
ABDEST BOZMAK iÇiN iRTiYAD BABI
حَدَّثنَا
مَحَمَّد بْن
بشار.
حَدَّثنَا عَبْد
الَمْلك بْن
الصباح.
حَدَّثنَا
ثور بْن يزيد،
عَن حصين
الحميري، عَن
أَبِي
سَعِيْد الخير،
عَن أَبِي هُرَيْرَة،
-
عَن
الْنَّبِيّ
صَلى اللَّه
عَلَيْهِ
وَسَلَمْ
قَالَ ((من
استجمر
فليوتر. من
فعل ذلك فقد
أحسن، ومن
لاَ، فلا حرج.
ومن تخلل فليلفظ،
ومن لاك
فليبتلع. ومن
فعل ذاك فقد
أحسن. ومن لاَ.
فلا حرج. ومن
أتى الخلاء
فليستتر. فإن
لَمْ يجد
إِلاَّ كثيبا
مِنْ رمل فليمدده
عَلَيْهِ،
فإن الشيطان
يلعب بمقاعد
ابْن آدم.
مِنْ فعل فقد
أحسن ومن لاَ.
فلا حرج)).
Ebu Hureyre
r.a.’den rivayet edildiğine göre Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle
buyurmuştur:
''
Taş ile istinca eden kimse (taş sayısını) tek yapsın. Kim böyle yaparsa
şüphesiz iyi etmiş olur. Kim taş sayısını tek yapmazsa günaha girmez.
Dişlerinin arasını (kürdan ve benzeri ile) kurcalayan kimse (dişleri arasından
çıkardığını yutmayıp) dışarı atsın. (Dişleri arasında kalan veya diş etleri ile
damak üzerinde duran yemek kırıntısını) dili ile çıkaran kimse (çıkardığını)
yutsun. Kim böyle yaparsa iyi etmiş olur. Böyle yapmayan için günah yoktur.
Abdest bozmaya giden kimse gizlensin. Şayet kum yığınından başka bir siper
bulamazsa ondan faydalanmaya çalışsın. Çünkü şüphesiz şeytan insan oğlunun
makadları (= belden aşağı bedeni) ile (veyahut) makadları (=abdest bozmak için
oturdukları yerler)de oynarlar. Kim (böyle) yaparsa iyi etmiş olur. Böyle
yapmayanada günah yoktur.''
AÇIKLAMA:
İrtiyad: Abdest
bozmaya elverişli alçak veya yumuşak yer aramaktır. (Ahtari-yi Kebir.)
Abdest bozmaya
elverişli yer aramaya ait bu bab'a alınan bu hadisin ilk fıkrası istinca işinde
kullanılacak taş sayısının tek olmasının daha uygun olduğunu hükme bağlıyor.
Sindi diyor ki: -Bu fıkranın zahirine göre yalnız bir adet taşın istincada
kullanılması yeterli görülüyor ise de bir taş ile gerekli temizliğin
yapılamıyacağı tabiidir. Diğer rivayetlerde asgari taş sayısı 3 olduğu için
burada mutlak geçen tabir, kayıtlı olan diğer rivayetlere göre yorumlanır.» Şu
halde fıkranın manası şöyle olur:
Taş ile istinca
yapan kimse kullandığı taş sayısının çiftini tek yapsın. Mesela 3 taş ile
temizlenirse ne ala. Şayet 4'üncü taş kullanma ihtiyacını duyarsa bu takdirde 4
taş ile yetinmeyip 5'inci taşı da kullanmak suretiyle taş sayısını teklesin.
Hadisin ikinci
fıkrasında kürdan ve benzeri bir şeyle dişini kurcalayarak dişleri arasında
kalmış olan yemek kırıntılarını çıkaran kimsenin bunu yutmamasını ve dışarı
atmasını emrediyor. Çünkü bu şekilde dişler arasından çıkarılanı yutmak
tiksindiricidir. Fakat dil ile çıkarılan kırıntıları yutmak tiksindirici
olmadığından yutulması uygun görülüyor. Mamafih aksi hareket yasaklanmıyor.
Bazıları fıkrayı şöyle yorumlamışlardır: Dişler arasında kalan kırıntıları ister
dil ile ister kürdan gibi bir şeyle çıkaran kimsenin bunu atması isteniyor. Ama
yemekten sonra diş etleri üzerinde veya damağa yapışan yemek kalıntısını dilini
dolamak süretiyle çıkaran kimsenin bunu yutması arzulanıyor. Çünkü dişler
arasında kalıp da bilahare çıkarılan kırıntılar genellikle tiksindirici olur.
Bunun atılması daha uygun sayılıyor.
Hadisin üçüncü
fıkrasında ise abdest bozmaya gidildiğinde gizlenmek ve halkın gözlerine
görünmemek tavsiyesi yapılıyor. Normal ve tabii bir sığınak bulunmadığı takdirde
kum tepeciğinin arkasında oturmak suretiyle gizlenme yolu gösteriliyor. Bu
fıkranın sonunda gizlenmenin hikmeti anlatılıyor. Bu da şeytanın abdest bozma
yerinde bulunması ve burada insana kötülük yapmaya çalışmasıdır. Abdest bozma
yerinde Allah'ın zikri yapılmadığı için şeytan burada rahatça cirit oynar. Bu
yorum şekline göre fıkrada geçen 'Makaid' kelimesi ile kaza-i hacet için
oturulan yerler kasdedilmiş olur. 'Makaid' tabiri ile insanın belden aşağı
bedeni kasdedilmiş olabilir. Yani belden aşağı vücud örtülü olmadığı takdirde
şeytan bununla oynar. Sahibine vesvese verir.