36- BiR KABTAN ABDEST
ALAN ERKEK VE KADIN BABI
حَدَّثنَا
هشام بْن
عَمَّار.
حَدَّثنَا
مَالِك بْن
أَنَس.
حَدَّثني
نافع، عَن
ابْن عمر؛ قَالَ:
-
كَانَ الرجال
والنساء
يتوضؤون إِلَى
عهد رَسُول
اللَّه صَلى
اللَّه
عَلَيْهِ
وَسَلَمْ
مِنْ إناء واحد.
(Abdullah) İbni
Ömer r.a.’den şöyle rivayet edilmiştir:
Erkekler ve
Kadınlar, Resulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem zamanında bir kab'dan abdest
alırlardı.
Diğer tahric: Ebu
Davud, Nesei, Beyhaki ve İbn-i Huzeyme tarafından aynı sözlerle rivayet
edilmiştir.
AÇIKLAMA :
EI-Menhel'de
hadisle ilgili olarak şu izah var:
''Resulullah
s.a.v. zamanında ... '' tabiri, hadisin hükmen merfu' olduğunu ifade eder.
Çünkü Sahabi, bir fiili Resul-i Ekrem'in zamanına isnad edince merfu' hükmünde
olur.
Hadisin
zahirine göre erkekler ile kadınlar bir kabtan aynı zamanda abdest alırlardı.
Eğer böyle manalandırılırsa hadis eş durumunda olanlara ve mahremlere ait olur.
Çünkü yabancı erkeklerle kadınların bir. kabtan aynı zamanda abdest almaları
uzak bir ihtimaldir.
İbnü't-Tin'in
dediği gibi şayet hadis mahrem olanlara tahsis edilmeyerek genel olarak kabul
edilirse hadisden maksad şu olur: ''Erkekler kendi aralarında toplu halde kadınlar
da kendi aralarında toplu halde aynı kabtan abdest alırlardı." Bu takdirde
erkekler ayrı, kadınlar da ayrı olmuş olur. Ebu Davud'un Müsedded'den bir
rivayetinde bulunan "Cemian = toplu
halde" kelimesi de İbnü't-Tin tarafından bu şekilde açıklanmıştır.
Erkeklerin ve kadınların ayrı ayrı zamanlarda ama toplu halde aynı kaptan
abdest almış olduğu burada anlatılmış oluyor.
Bazıları da
kadınların örtünmesine ait 'Hicab' emri gelmeden önceki zamanda erkeklerle
kadınların bir arada ve aynı zamanda bir kaptan abdest aldıkları bu hadiste
ifade edilmiş olabilir, demişler ise de bu yorum pek kabule şayan
görülmemiştir. Çünkü bu hal akıldan bile uzaktır.
Sindi de bu
hadisle ilgili olarak ezcümle şöyle söyler:
'Suyuti,
Rafii'den naklen beyan ettiğine göre bu hadis, eş durumunda olan erkek ve
kadının bir kabtan beraber abdest aldıklarını, bu durumun Nebi s.a.v. zamanında
yoğun olduğunu, Nebi s.a.v.in bu duruma itiraz etmediğini ve değiştirmediğini
belirtmek içindir.»
EI-Menhel
yazarı daha sonra hadisten çıkarılan fıkıh hükmünün şu olduğunu ifade eder:
1. İki ve daha
çok kimsenin bir kabtan suyu avuçlayarak (kabın dışında) abdest almaları
caizdir.
2. El-Hafız,
EI-Fetih'de demiştir ki: Kabtan su avuçlamakla, kabta kalan suyun müsta'mel
sayılmayacağı hükmü bu hadisten çıkar. Çünkü onların kabları küçük idi. Nitekim
Şafii bu hususu EI-Ümm'ün bir çok yerlerinde açıkça belirtmiştir.
3. Sindi'nin
beyanına göre, bazı alimler: 'Bu hadis, kadının abdest artığı ile erkeğin
abdest almasının caiz olduğuna delalet eder.' demiştir. Şöyle ki: Erkek ile
kadın bir kabtan abdest alınca icabında kadın erkekten önce abdestini tamamlar,
dolayısı ile erkek kadın artığı sayıları kabtaki su ile abdest almış sayılır.
Eğer bu artik ile erkeğin abdest alması memmi olmuş olsaydı sahabiler bu
artıkla abdest almayacaklar idi.