DEVAM: 8. RE'Y VE
KIYASIN BİR KISMINDAN KAÇINMANIN BEYANI
حَدّثَنا
أبو بَكْرِ بن
أبي شيبة،
حَدّثَنا عَبْدُ
اللّه بن
يزيد، عَنْ
سَعِيد بن أبي
أيوب.
حَدّثَني أبو
هانئ، حميد بن
هانئ الخولاني،
عَنْ أبي
عثمان مسلم بن
يسار، عَنْ
أبي
هُرَيْرَةَ قَالَ: -
قَالَ رَسُول
اللّه صلى
اللّه عليه وسلم:
((من أفتي
بفتيا غير ثبت
فإنما إثمه
على من أفتاه)).
Ebu Hureyre
r.a.'den Resulullah (Sallallahu aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu, dediği rivayet
edilmiştir; “(Bir alim'in verdiği) yanlış fetva yüzünden hataya düşen kişiye
günah yoktur. Bütün vebal, yalnız fetva veren (alim)'in boynundadır.”
AÇIKLAMA: Bu hadis-i şerif fetva mevkiinde oturup halka fetva veren ilim
adamlarının titiz davranmalarını, bir hataya düşmemek için a'zami gayreti sarfetmelerini
istemekte ve yanlış fetva yüzünden halk'ın hatalı yola düşmesinin bütün
sorumluluğunun fetva verene ait olduğunu bildirmektedir. Tabii ictihad
mertebesine ermiş olan müctehid'in ictihftd dolayısı il.e işleyebileceği hata
buna dahil değildir.
Fakat ictihad
şartların~ haiz olmadığı halde kendisine ictihad süsünü verip yanlış fetva
verenler veya müctehid fıkıhçıların fetvalannı iyice tetkik etmeden onlar
namına yanlış bilgi verenler veya onların bırakmış oldukları fıkıh
kitablarından fetva çıkarmak (verilmiş olan fetvayı öğrenmek) için ilmi kudreti
haiz olmadan cahilane fetva verenlerin hepsi bu hadisin hüknüne girerler.
Sindi'nin
beyanına göre hadis'e şöyle mana verenler de olmuştur: ''Kim yanlış fetva
verirse bütün günah ona fetva için müracaat edenin boynundadır.''
Fetva vermek
mevkiindeki şahsın yetersizliğini ve yanlış fetva verebileceğini bile bile
müracaat eden kişinin, ehliyetsiz olduğunu bildiği adamın fetvası ile amel
edemiyeceği ve amel etmesi halinde sorumluluk altında kalacağı gayet tabiidir.
Aslında ferdierin ve cemiyetlerin böyle cahillere müracaat etmek ve onları
fetva mevkiinde saymakla da günaha girmiş oldukları bu hadis-i şeriften
anlaşılıyor.