DEVAM: 118- ELBİSEYE
DOKUNAN HAYIZ KANI HAKKINDA GELEN HADİSLER BABI
حَدَّثنَا
أَبُو بَكْرِ
بْنُ أَبِي
شَيْبَةَ.
حَدَّثنَا
أَبُو خالد
الأحمر، عَنْ
هشام بْن
عروة، عَنْ
فاطمة بِنْت
المنذر، عَنْ
أسماء بِنْت
أَبِي بكر
الصديق، قالت:
-
سئل رَسُول
اللَّهِ صَلى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمْ
عَنْ دم الحيض
يكون فِيْ الثوب.
قَالَ
((اقرصيه
واغسليه وصلي
فيه)).
Esma' bint-i Ebi
Bekr-i Sıddik (r.anha)'dan rivayet edildiğine göre şöyle demiştir :
Elbisede bulunan
hayız kanının hükmü Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'e soruldu. O da:
«Su döküp, parmak
uçları ve tırnaklarla ovalayıp sık ve yıka. Sonra o elbiseyle namaz kıl.»
AÇIKLAMA :
Hadis, Kütüb-i
Sitte sahipleri tarafından az lafız farkıyla ve aynı manayı ifade eder
mahiyette rivayet edilmiştir. Buhari ve Müsliın'in rivayetlerinde Esma
(r.anha): ''Bir kadın gelerek soru sordu.'' diye ri\'ayete başlar.
Şafii'nin
Süfyan bin Uyeyne'den, Onun da Haşim'den Onun da Fatime (r.anha)'dan, Onun da
Esma (r.anha)'dan rivayet ettiğine göre soru sahibi Esma (r.anha)'dır. El-Hafız
İbn-i Hacer el-Askalani'nin Fetihu'l-Bari'de ifade ettiği gibi Esma (r.anha),
soru sahibi olduğu halde ismini kapalı tutmuş olabilir. Buhari'nin rivayetinde
Nebi (s.a.v.)'e ait hadis kısmı şöyledir:
''Kadın,
elbisesini Eliyle ovalar. Sonra üzerine su döküp sıkar.
Daha sonra azar
azar su döküp yıkar ve onunla namaz kılar."
Hadiste geçen; اقرصي fiili
''Kars'' kökünden alınmadır. Nihaye'de: Kars, su döküp parmak uçları ve
tırnaklarla ovalamak ve necasetin eseri giderilinceye kadar ovalamaya devam
etmektir, denmiştir. Hattabi de: Kars, aslında bir şeyi iki parmakla tutup
iyice sıkmaktır, demiştir. Hadisde sıkma ve ovalama emrinin hikmeti, yıkamayı
kolaylaştırmaktır.
HADİS'TEN ÇIKARILAN
FIKIH HÜKÜMLERİ :
1 - Dini
hükümleri öğrenmek gerekir. Müracaat edilecek zat'a utanılan şeyler de
sorulabilir.
2 - Müracaat
edilen zat, soruyu cevaplandırmalıdır.
3 - Kan
necistir. Bu hususta icma' vardır.
4 - Necasetin
giderilmesi gerekir. Necaset, giderilinceye kadar yıkamaya devam edilir. Bunun
için kaç defa su dökülmesi gerekliliği yoktur. Önemli olan, necasetin
giderilmesidir.
5 - Namaza
duran kişinin elbisesinin temiz olması gerekir.
6 - Necasetin
giderilmesi için suyla yıkamak gerekir.
NAMAZ İÇİN
BAĞIŞLANAN NECAsETİN MİKTARI :
El-Ayni, Buhari
şerhinde şöyle der: İbn-i Battal: Esma (r.anha)'nın hadisi elbisedeki
necasetlerin yıkanması hakkında alimler nezdinde bir kaynaktır. Bu hadis,
alimlerce fazla kan'a yorumlanmıştır. Çünkü Allah Teala, kan'ın necisliği için
mesfuh, yani akmış olmasını şart koşmuştur. Mesfuh oluşu, akan fazla kan'dan
kinayedir. Alimlere göre az kandan afv vardır. Namaza mani değildir. Alimler,
kanın azlığı ve çokluğu için değişik ölçüler beyan etmişlerdir.
Kufe alimlerine
göre, kan ve diğer necasetler için ölçü bir dirhem miktarıdır. Buna göre namaz
kılan kimsenin elbisesinde veya namaz kıldığı yerde bir dirhem miktarı, yani el
ayası kadar bir necaset bulunursa, namaz sahih olur. Bu miktar az sayılır.
Necaset-i ğaliza, bir el ayasından daha geniş bir sahayı kaplamışsa, namaz
sahih değildir. Necaset-i ğaliza camid ise; bu miktar bir miskal. yani yirmi
kırattan fazla ise namaza mani olur. Daha az ise mani olmaz.
Malik'e göre az
kan'dan afv vardır. Fakat diğer necasetler az da olsa yıkanması gerekir. İbn-i
Veheb'den rivayet edildiğine göre hayız kanı az bile olsa ondan afv yoktur.
Diğer necasetler ve çok kan gibi namaza manidir. Hayız kanından başka kan
çeşitlerinin azından afv vardır. Az hayız kanının çok kan hükmünde olduğuna
dair delil, Nebi (s.a.v.)'in Esma (r.anha)'ya:
''(Hayız
kanını) Su döküp parmak uçları ve tırnaklarla ovala sık ve yıka ... şeklinde
buyurduğu emridir. Bu emri verirken az kan ile çok kan arasında bir ayırım
yapmamış, kan miktarını sormamış, bir dirhem miktarı veya daha az bir ölçü ile
sınırlandırmamıştır. El-Ayni, İbn-i Veheb'in bu görüşüne karşılık Aişe
(r.anha)'dan rivayet olunan şu mealdeki hadisi delil göstermiştir:
''Hiç birimizin
birden fazla elbisesi yoktu. Onda hayız adetini görürdü. Az bir kan o elbiseye
dokunursa tükürüğü ile onu ıslatır. sonra tükürüğüyle parmakları arasında
ovarak sıkardı.'' Bu hadisi Ebu Davud ve Buhari tahric etmişlerdir.
Beyhaki: Aişe
(r.anha)'nın bu hadisi, af olunan azıcık kan hakkındadır. fazla kan hakkında
ise Aişe (r.anha)'dan sahih rivayetle sabit olmuştur ki, kendisi onu güzelce
yıkardı. Şu halde az necaset ile çok necaset arasında bir fark vardır.
Şafii mezhebine
göre necaset çeşitterinden şunlardan af vardır: Taşla istinca edildiği
takdirde, kalan necaset eseri, kesinlikle necis olduğu bilinen ve sakınılması
güç olan sokak çamuru, çok bile olsa pire kanı, sinek pisliği, sivilcelerden
çıkan kan, hacamet, neşter, yara ve çıbanlardan gelen kan ve başkasının az
kanı, namaza duranın elbisesine dokunursa namaz sahihtir.
Yaradan çıkan
irin ve su da kan hükmündedir. Fakat hayız kanı sidik hükmündedir. Azından bile
af yoktur.
Geniş bilgi
için fıkıh kitapları önerilir.