DEVAM: 54- SAFF'IN
ARKASINDA YALNIZ BİR KİŞİ'NİN NAMAZ'A DURMAS) BABI
حَدَّثَنَا
أَبُو بَكْر
بْنُ أَبِي
شَيْبَة.
حَدَّثَنَا
عَبْد اللّه
بْن إدريس،
عَن حصين، عَن
هلال بْن
يساف؛ - قَالَ:
أخذ بيدي زياد
بْن أبي
الجعد،
فأوقفي إلى
شيخ بالرقة،
يقال له وابصة
بْن معبد.
فقال: صلى رجل
خلف الصف
وحده، فأمره
النَّبِي
صَلَى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسَلَّمْ أن
يعيد.
Vabisa bin Ma'bed
(r.a.)'den; şöyle demiştir:
Bir adam, saffın
arkasında tek olarak namaza durdu. Namazdan sonra Nebi (Sallallahu Aleyhi ve
Sellem), Ona (namazını) iade etmesini emretti.
Diğer tahric:
Tirmizi, Ebu Davud ve Beyhaki
AÇIKLAMA: Bu babta rivayet edilen iki hadisin zahirine göre
saffın arkasında yalnız durup imama uyanın namazı sahih değildir ve yeniden
namaz kılması gerekir. Bu hususta alimler ihtilaf etmişlerdir.
EI-Menhel
yazarı, aynı başlık altında açılan babta rivayet edilen Vabisa (r.a.)'ın
hadisini açıklarken şöyle der:
Hadis, saffın
arkasında yalnız duran kişinin namazının sahih olmadığına delalet eder.
1- Nehai, Veki
bin Cerra.11, İbn-i Ebi Leyla, Hasan bin Salih, İbnü'l-Münzir, Ahmed ve İshak
saff arkasında yalnız duranın namazı sahih değil demişlerdir. Nevevi: Ahmed ve
İshak'tan meşhur rivayete göre saffın arkasında yalnız duran şahsın namaza
girişi sahihtir. Eğer rüku'ya varmadan önce saffın içine girerse imama uyması
sahilıtir. Şayet rüku'dan önce saffa katılmazsa namazı bozulur,' demiştir.
İbn-i Mace'nin Ali bin Şeyban (r.a.)'dan rivayet ettiği hadis de bu alimler
için bir delildir.
2- Cumhur'a
göre saffın arkasında bir kişinin yalnız durarak imama uyması mekruhtur. Namazı
bozulmaz. Cumhürun delili de Buhari, Ebü Davüd, Nesai, Ahmed, Tahavi ve
Beyhaki'nin rivayet ettikleri Ebu Bekre (r.a.)'ın şu mealdeki hadisidir: 'Nebi
(s.a.v.) rüku'dayken Ebu Bekre mescide girmiş ve saffın arkasında durup hemen
rüku'ya varmış, (rüku'dan sonra) ilerliyerek saffa katılmıştır. Nebi (s.a.v.)
narnazdan sonra Ona: Allah senin hayra
düşkünlüğünü artırsın. Bir daha böyle yapma (yani arkasında namaza durup
rüku'ya varma." buyurdu.
Cumhur: Ebu
Bekre namazın bir kısmını saffın arkasında kıldığı halde Nebi (s.a.v.)
kendisine namazı iade etmesini emretmemiş, sadece ''Bir daha böyle yapma''
buyurmakla en faziletli olanı göstermiştir. Eğer saffın arkasında yalnız
duranın namazı sahih olmasaydı, böyle durup namaza giren kimse namaza başlamış
sayılmazdı. Ebu Bekre'nin safl'ın arkasında namaza girişi sıhhatli bir giriş
olunca namazının tamamını safl'ın arkasında kılanın namazı da sahih olur.'
demişlerdir. Namazın iadesine ait hadislerdeki emir cumhura göre müstahablık
içindir.
Cumhur'a göre
''Saff'ın arkasında duranın namazı yoktur.'' mealindeki hadisten maksad,
mükemmel namaz yoktur. Yani bu namaz, olgun / kamil sayılmaz. Sevabı eksik
olur. Nitekim Ali bin Şeyban (r.a.)'ın hadisinde belirtildiği gibi saff'ın
arkasında namaza duran şahsın yanıbaşında duran Nebi (s.a.v.), onun namazını
bitirmesini beklemiş ve adamın namazı bitince onu uyarmıştır. Eğer adamın
kıldığı namaz batıl olsaydı Nebi (s.a.v.) adam'ın namazını tamamlamasını
beklemiyerek müdahale edecekti.
SAFF'TA BOŞ YER
BULAMAYAN KİŞİ HAKKINDAKİ ALİMLERİN İHTİLAF:
Cemaat
namazdayken gelerek cemaata katılmak isteyen, fakat saffta boş yer bulamıyan
kişinin nasıl namaza duracağı hususunda alimler ihtilaf etmişlerdir. Şöyle ki :
1- Ebu
Hanife'den rivayet edildiğine göre; Safl'ta boş yer bulamıyan kişi, başka bir
kimsenin gelişini bekler. Ve gelecek şahısla beraber namaza durur. Şayet imam
rüku'ya ğideceği zamana kadar gelen olmazsa saff'tan bir kişiyi geri çekerek
onunla beraber namaza durur. Böylece mekruh olan yalnız durmaktan sakınmış
olur.
2- Şafii'den
rivayet edildiğine göre kişi yalnız durur ve saff'tan kimseyi geri çekmez.
Çünkü geri çekeceği kişinin, ilk saffın faziletini kaçırmasına sebebiyet vermiş
olur. Ayrıca saff'ta bir boşluk meydana getirmiş olur. Evzai, Ahmed, İshak ve
Davud da saff'tan adam çekmenin mekruhluğuna hükmetmişlerdir. Fakat Şafii
alimlerinin çoğuna göre kişi yalnız olarak namaza başladıktan sonra saff'tan
bir adam'ı yanına çeker ve çekilmek istenen kişinin çekilmesi müstahabtır.
Ata', İbrahim en-Nehai ve başka alimler de bu görüştedirler.
(EI-Menhel
yazarı bu görüşteki alimlerin delil olarak gösterdikleri hadisleri
nakletmiştir. Konunun uzatılmaması için delilleri buraya aktarmaktan vazgeçtim
)
3- Malik'e göre
saff'ın arkasında yalnız olarak duranın namazı sahihtir. Ve yeterlidir.
Saff'tan kimseyi çekmez. Çekilmesi istenen şahıs, çekilmemelidir. Çekmek işi
hatadır. Bazı Maliki alimleri: Adam'ı saff'tan geri çekmek bir çeşit zulümdür,
demişlerdir.