DEVAM: 62- NAMAZDA
(SECDE YERİNDEKİ) ÇAKILLARA EL SÜRMEK BABI
حَدَّثَنَا
هِشَامُ بْنُ
عَمَّارٍ،
ومُحَمَّد
بْنُ
الصَّبَّاح؛
قالا:
حَدَّثَنَا
سُفْيَان بْن
عيينة، عَن
الزهري، عَن
أبي الأحوص
الليثي، عَن
أبي ذر؛
قَالَ:
-
قال رَسُول
اللَّهِ
صَلَى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسلَّمْ
((إذا قام
أحدكم إلى
الصلاة فإن
الرحمة
تواجهه، فلا
يمسح بالحصى)).
Ebu Zer'
(r.a.)'den rivayet edildiğine göre Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)
şöyle buyurdu, demiştir:
«Biriniz
namaza başladığı zaman, şüphesiz ona rahmet yönelir. Bu nedenle sakın (secde
yerindeki) çakıllara el sürmesin.»
AÇIKLAMA (1025, 1026 ve 1027): Hadis, namaz içinde cakıl taşlarını ellemenin
doğru olmadığına delalet eder.
Sindi: Cuma
namazı bahsinde; "ve abesle iştigal eden için sevab yoktur.''
buyurulmuştur. Cuma sevabını gideren bir harekette çirkinlik bulunur. Bilhassa
hutbeyi dinlemekten alıkoyarsa şüphesiz yasak bir hareket. sayılır, demiştir.
Muaykib
(r.a.)'ın hadisini Kütüb-i Sitte sahiplerinin hepsi ve Ahmed rivayet
etmişlerdir. Buhari'nin rivayeti mealen şöyledir:
"Secde
yerinin toprağını (elile) düzelten adama Resulullah (s.a.v.): ''Eğer (secde
edeceğinl yerin toprağını düzeltmeye mecbur olursan, (elini) bir defa
sür.""
Ebu Davud'un
rivayetinde Peygamber (s.a.v.)'in buyruğunun meali şudur:
''Sen namazda
iken çakıllara el sürme. Eğer mecburiyetten yapacak olursan çakılları tesviye
etmek üzere bir defa el sürmek yeter."
Buhari ve Ebu
Davud'un rivayetinden anlaşıldığı gibi secde yerindeki topragı ve çakıl
taşlarını tesviye etmek için namaz içinde secde yerine bir defa el sürmek
caizdir, caizliğin sebebi de secde ederken eziyete maruz kalmamaktır.
Ebu Zer'
(r.a.)'in hadisini Ebu Davud, Tirmizi, Nesai, Ahmed ve İbn-i Hibban da rivayet
etmişlerdir.
El-Menhel
yazarı: Namaza giriş sayesinde kişiye yöneltilen ilahi rahmetin kesintiye
uğramaması için secde yerindeki çakıl taşlarını tesviye etmekle (düzeltmek)
meşgul olmamak gerekir. Secde yerindeki toprak ve kum da çakıl taşları
hükmündedir. Bunları tesviye etmekle meşgul olmak namazdaki huzur ve huşunun
kesilmesine, dolayısıyla rahmetin kesilmesine yol açar, demiştir.
El-Menhel
yazarı daha sonra şöyle der:
"Bu babta
rivayet olunan hadisler, namaz içinde, secde yerindeki çakılları, toprağı, kumu
ve benzeri şeyleri tesviye etmenin kerahatine ve zaruret halinde bir defa el
sürmenin caizliğine delalet eder Bu husustaki alimlerin görüşüne gelince:
Ömer, Cabir,
Mesrük, İbrahim en-Nehai, Hasan-i Basri ve cumhur'a göre secde yerindeki
çakıllara el sürmenin mekruhluğuna hükmetmişlerdir.
Malik'ten:
Secdeden başını kaldırınca alnına yapışık toprağın yüzüne dökülüp dağılmasıyla
eziyete maruz kalacak adamın. secde yerine el sürmesinde bir beis olmadığını
söylediği rivayet edilmiştir. EI-Muvatta'da Ebu Ca'fer El-Kari'den rivayet
ettiğine göre kendisi şöyle demiştir; Ben Abdullah bin Ömer (r.a.)'i secde için
eğildiği zaman alnını koyacağı yerdeki çakıllara hafifçe elini sürerken gördüm.
Zahiriye
mezhebine mensup alimler, hadislerin zahiri ile hükmederek bir defadan fazla
çakıllara el sürmek haramdır, demişlerdir.
Abdullah bin
Mes'ud, Ebu Hureyre, Huzeyfe ve Ebu Zer' (r.a.). bir defa el sürmeye ruhsat
verenlerdendirler.
İbn-i Huzeyme,
kendi sahihinde rivayet ettiğine göre Cabir (r.a.): Namaz içinde çakıllara el
sürrnenin hükmünü Resulullah (s.a.v.)'e sorduk. Buyurdu ki: ''Bir defa. bunu
yapmaktan sakınman tümü kara gözlü olan yüz deveden daha hayırlıdır.''
Secde yerindeki
çakıllara el sürme yasağının hikmetine gelince. namaz kılana yönelen ilahi
rahmettin dönüp başka şeylerle meşgul olmamak ve rahmetten alacağı nasibi
kaçırmamaktır.
Bazıları demiş
ki; Bunun hikmeti secde mahallinde bulunan çakılları basıp toprağa gömmek veya
temizlemekle, üzerlerinde secde edilmesinden hoşlanan çakılları mahrum
etmemektir. Nitekim İbn-i Ebi Şeybe'nin rivayetine göre Ebu Salih: Secdeye
varmak istediğin zaman çakıllara el sürrne. Çünkü her çakıl. üzerinde secde
edilmesini sever, demiştir.
Bir kısım
alimler de : Çakıllara el sürüp secde yerini düzenlemek tevazu'ya aykırıdır.
demişlerdir.'
HADİSLERDEN
ÇIKARILAN HÜKÜMLER :
1- Zaruret
olmadıkça. namazda iken secde yerine el sürmek mekruhtur. Abesle iştigaldir.
2- Zaruret
halinde bir defa el sürmek caizdir.
3- Namaza
durana ilahi rahmet yönelir.