80- CUMA GÜNÜ ĞUSLÜ
HAKKINDA GELEN (HADİSLER) BABI
حَدَّثَنَا
أَبُو بَكْر
بْنُ أَبِي
شَيْبَة.
حَدَّثَنَا
عَبْد اللّه
بْن المبارك،
عَن الأوزاعي.
حَدَّثَنَا
حسان بْن
عطية. حَدَّثَني
أبو الأشعث. حَدَّثَني
أوس بْن أوس
الثقفي؛
قَالَ:
-
سمعت
النَّبِي
صَلَى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَّمْ
((من غسل يوم
الجمعة
واغتسل، وبكر
وابتكر، ومشى
ولم يركب،
ودنا من
الإمام، فاستمع،
ولم يلغ، كان
له بكل خطوة
عمل سنة، أجر
صيامها
وقيامها)).
Evs bin Evs es-Sakafi
(r.a.)'den rivayet edildiğine göre kendisi demiş ki; Ben Resulullah (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem)'den işittim, buyurdu ki:
«Kim Cum'a günü
eşi ile cinsi temas edip boy abdestini alır, (Cum'a namazı için camiye) erken
gider; (orada) ibadetle meşgul olur (veya hutbe'nin başına yetişir); yürüyerek
gider ve bineğe hiç binmez; imam'a yakın oturur; (hutbeyi) dinler ve hiç
konuşmazsa, (attığı) her adıma karşılık (gündüzü) oruçlu ve gecesi ibadetle
geçirilen bir yıllık amelin sevabı kazanmış olur.»
Diğer tahric:
Tirmizi, Ebu Davud, Nesai, Hakim ve Beyhaki de bunu rivayet etmişlerdir.
Tirmizi bunun hasen olduğunu söylemiştir.
AÇIKLAMA: Hadisin; من غسل يوم
الجمعة cümlesindeki غسل fiili şeddeli olabildiği gibi şeddesiz de olabilir.
Her iki şekilde manası tercemede belirtildiği gibi: "Kim eşi ile cinsi
temas ederse ... " olur., Cuma namazına gitmeden önce bu işin yapılmasının
sevaba vesile kılınması hikmeti Cuma namazına gidilirken na mahreme bakmak
arzusunun dindirilmiş olmasıdır.
Mezkur cümle
başkaca bir kaç şekilde yorumlanmıştır.
Birincisi
yukardaki sayılırsa: İkinncisi: Kim başkasına boy abdestini aldırırsa ... Bu da birinci manayı andırır. Çünkü kişi eşi
ile cinsi temas yapınca iki tarafa da gusül gerekir. Böylece kendisi gusül
yapacağı gibi eşine de gusül aldırmış olur.
Kişi Cuma
namazı için gusül aldığı gibi Cuma'ya gidecek olan başka bir din kardeşine
tavsiyede bulunmak suretiyle onun da Cuma guslünü almasına vasıta olursa
kanaatımca yine bu cümlenin gereğini yapmış sayılır.
Üçüncüsü: Kim abdest
alırsa ... veyahut kim başını yıkarsa ... (ikinci cümleyi de eklersek) ve sonra
boy abdesti alırsa ...
Nevevi,
el-Mühezzeb şerhinde: 'Hadisin başındaki; غسل fiili şeddeli ve şeddesiz olarak rivayet olunur.
Muhakkik alimlere göre şeddesiz olması tercihe şayandır. Manası bakımından ise
en uygun ve ihtiyar edileni: 'Başı yıkamak' anlamıdır. Ebu Davud'un; ''Kim Cuma
günü başını yıkar ve boy abdesti alırsa ... '' şeklindeki rivayeti bu yorumu
te'yid eder. Araplar, önce başlarını yıkamayı, ondan sonra boy abdesti almayı
itiyad ettikleri için bu rivayette baş yıkamak kaydı konmuştur,'der.
Hadisin; بكر fiilini "(Cuma
namazına) erken giderse" diye terceme ettim. İbnü'l-Enbari, bu cümleyi
sadaka vermek manasına yorumlamıştır. Yani: "Cuma namazından sadaka verirse
... "
Hadisin: ابتكر cümlesi
de iki şekilde yorumlanmıştır; Birinci yorum: "Erken gidenlerin yaptığı
gibi camide namaz kılmak, Kur'an okumak vesair taatlarla meşgul olursa ...
" İkinci yorum: "Hutbenin baş kısmına yetişirse ... "
Hadisin: ولم
يركب cümlesi ile Cuma namazına yaya giden kimsenin yolda
kısmen de olsa hiç bilmemesi isteniyor. Şu halde yolun bir kısmını binerek
giderse vaad buyurulan fazileti alamaz.
Hadisin bundan
sonraki kısmında imama yakın bir yerde oturmak, hutbeyi dinlemek ve dünya ile
ilgili hiç bir şeyi konuşmamak şartı koşuluyor. Bunlardan birisi olmazsa anılan
ecir kazanılmış olmaz.
Hutbe okunurken
konuşmak Ebu Hanife, Malik ve Cumhur'a göre haramdır. Sahih hadisler de bu
hükmü gerektirir. Şafii mezhebine göre tenzihen mekruhtur.
HADİSİN FIKIH
YÖNÜ :
1- Cuma günü
boy abdesti alınmalıdır.
2- Cuma
namazına erken ve yaya olarak gidilmelidir.
3- Camide imama
yakın oturmalı ve hutbeyi dinlemelidir. Hutbe esnasında başka şeylerle meşgul
olunmamalıdır.
4- Hadiste
anılan şartlar dairesinde Cuma namazına gitmek büyük sevap kazandırır.