42-- ABDEST'TE SAĞ'DAN
BAŞLAMAK
حَدَّثنَا
هناد بْن
السريِّ.
حَدَّثنَا
أَبُو
الأحوص، عَن
أشعث بْن
أَبِي
الشعثاء. ح
وحَدَّثنَا
سُفْيَان بْن
وَكِيْع.
حَدَّثنَا عمر
بْن عُبَيْد
الطنافسي،
عَن أشغث بْن
أَبِي
الشعثاء، عَن
أَبِيْهِ،
عَن مسروق، عَن
عَائِشَة؛
-
أَن رَسُول
اللَّه صَلى
اللَّه عَلَيْهِ
وَسَلَمْ
كَانَ يحب
التيمن فِيْ
الطهور إِذَا
تطهر، وَفِي
ترجل، وَفِي
انتعاله إِذَا
انتعل.
Aişe Radiyallahu
anha: şöyle söylemiştir:
«Resulullah (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem) abdest aldığı zaman, saç ve sakalını taradığı zaman ve
ayakkabı giydiği zaman sağ'dan başlamayı severdi.»
AÇIKLAMA:
Hadis,
Müslim'in İstitabe babında aynı metinde rıvayet edilmiştir. Buhari'de ise aynı
manayı ifade eden ve lafız bakımından biraz farklı bir metinle rivayet
edilmiştir.
Nevevi,
Hadis'in şerhinde derki: Şer-i Şerifte şu sabit kaide vardır: Elbise, ayakkabı,
mest giymek, camiye girmek, misvak kullanmak, göze sürme sürmek, tırnak
kesrnek, bıyık kısaltmak, saç, sakal taramak, koltuk altını yolmak, başı tıraş
etmek, namazdan çıkarken selam vermek, abdest uzuvlarını yıkamak, hela'dan
çıkmak, yemek, içmek, tokalaşmak, Hacer-i Esved'i selamlamak gibi şeref verici
ve ikram edici kabilden olan işlerde sağdan başlamak müstahabdır.
Bunların zıddı
olan şeylerde: Mesela camiden çıkmak, helaya girmek, burunu silmek,
taharetlenrnek, elbise, ayakkabı çıkarmak ve benzeri işlerde sol'dan başlamak
müstahabtır. Bunun hikmeti de sağın şerefi ve üstünlüğüdür. Allah daha iyi
bilir.
Abdest
alınırken sağ kolu sol koldan ve sağ ayağı sol ayaktan önce yıkamanın sünnet
oluşu husüsunda alimler icma' ederek bunun aksine hareket eden yani sol kolunu
sağ kolundan önce ve sol ayağını sağ ayağından önce yıkayan bir kimsenin
abdesti sahihtir, fakat sünnetin faziletini kaçırmış olur, demişlerdir. Şiiler,
sağ uzvu sol uzuvdan önce yıkamak vacibtir, demişler ise de onların alimlerin
icmaına muhalif kalmalarının bir değeri yoktur. Abdestte sol'dan başlamak
yeterli ise de mekruhtur. Şafii EI-Ümm'de bunu kesinlikle belirtmiştir. Ebu
Davud ve Tirmizi'nin sünenlerinde ve başka sahih hadis kitapıarında senedlerle
sabit olan
Ebu Hureyre
r.a.'den gelen bir hadiste Resul-i Ekrem (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle
buyurmuştur:
''Elbisenizi
giydiğiniz veya abdest aldığınız zaman sağ tarafınızdan başlayınız."
Bu hadis,
sag'dan başlamayı emreden kesin ve açık bir nass'tır. Nass ile sabit olan emre
muhalefet ya haram yada mekruhtur. Alimler söz konusu emre muhalefet etmenin haram
olmadığı hususunda icma' etmişlerdir. Artık mekruh sayılması zorunludur.''
Abdest
uzuvlarının bir kısmında sağ'dah başlamak müstahab değildir. Bu uzuvlar;
kulaklar, yanaklar ve ellerdir. Bunların sağ ve sol tarafları beraber yıkanır,
kulaklar birlikte mesh edilir. Ama birlikte yapılması imkansız olursa mesela:
Bir eli kesik olan kişi abdest alırken sağ yanağını ve sağ kulağını takdim
edecektir. (önce yapacaktır)