DEVAM: 116- VİTİR
NAMAZINI BİR REK'AT OLARAK KILMAK HAKKINDA GELEN HADİSLER BABI
حَدَّثَنَا
مُحَمَّد بْن
عَبْدُ الملك
بْن أبي
الشوارب.
حَدَّثَنَا
عَبْدُ
الواحد بْن زياد.
حَدَّثَنَا
عاصم، عَن أبي
مجلز، عَن ابن
عمر؛ قَالَ:
-
قال رَسُول
اللَّهِ
صَلَى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسلَّمْ
((صلاة الليل
مثنى مثنى.
والوتر ركعة)).
قلت: أرأيت أن
غلبتني عيني،
أرأيت أن نمت،
قَالَ: اجعل
((أرأيت)) عند
ذلك النجم.
فرفعت رأسي،
فإذا السماك.
ثم أعاد فقال:
قال رَسُول
اللَّهِ
صَلَى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسلَّمْ
((صلاة الليل
مثنى مثنى.
والوتر ركعة
قبل الصبح)).
Ebu Miclez
(r.a.)'in, (Abdullah) bin Ömer (r.a.)'dan rivayet ettiğine göre; İbn-i Ömer,
Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem), şöyle buyurdu, demiştir :
«Gece namazı ikişer,
ikişer (rek'at) dır, vitir (namazı) da bir rek'attir.»
Ebu Miclez: Ben,
İbn-i Ömer (r.a.)'a: Söyleyiver! Eğer uykudan gözümü açamazsam,. Söyle bakalım!
Ya eğer uyuya kalsam? dedim. İbn-i Ömer (r.a.), bana:
— (Vitrini) Şu yıldızın (gözükmesi) vaktinde
kılıversene, dedi.
— Ben başımı (semaya) kaldırdım. Baktım ki
(işaret ettiği) Simak yıldızı
(görülüyor.) Sonra İbn-i Ömer (r.a.) hadisi tekrarlıyarak: Resulullah
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem), şöyle buyurdu, dedi:
«Gece namazı
ikişer ikişer rek'attir. Vitir (namazı) da fecirden önce (kılınan) bir
rek'attir.»
Diğer tahric:
Buhari, Müslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesai, Malik ve Tahavi de benzer lafızlarla
bu hadis'i rivayet etmişlerdir. Ancak Kütüb-i Sitte'deki rivayetlerde İbn-i
Ömer (r.a.) ile ravisi Ebu Miclez (r.a.) arasında cereyan eden konuşma rivayet
edilmemiştir.
AÇIKLAMA: Buhari ve Ebu Davud'un İbn-i Ömer (r.a.)'den
rivayeti mealen şöyledir:
Birisi
Resulullah (s.a.v.)'e gece namazını (n kaç rek'at olduğunu veya kaç rek'atten
sonra selam verildiğini sordu, Buyurdu ki: ''Gece namazı ikişer ikişer
(rek'at)dır. Biriniz sabah namazı vaktinin girdiğinden (şafak'ın sökmesindenl
korktuğu zaman tek bir rek'at kılar. Bu rek'at, onun evvelce kılmış olduğu
rek'atleri tekleştirir.''
Her iki
hadisteki. ''İkişer ikişer rekat'' ifadesinden maksat her iki rek'atten sonra
selam vermek olabilir. Müslim ve Ahmed'in rivayetine göre İbn-i Ömer (r.a.)
böyle yorumlamıştır. İlk anda hatıra gelen de budur. Eğer böyle yorumlanırsa
hadis, tek bir rek'at olarak vitir namazını kılmak cılizdir, diyenler için bir
delildir. Müellifin bu hadisleri bu babta zikretmesi kendisinin de Mezkur
ifadeyi anlattığım biçimde yorumladığına işaret sayılabilir.
Tek bir
rek'atle vitir namazı kılınmaz. Üç rek'atı bir niyetle kılmak ve yalnız sonunda
selam vermek gerekir, diyen alimler mezkur ifadeden maksat her iki rek'atin
sonunda teşehhüd oturmaktır, demişlerdir.
El-Hafız İbn-i
Hacer el-Askalani, bu ifadeyi, her iki rek'atten sonra selam vermek anlamında
yorumlıyarak: 'Cumhur, her iki rek'at'ten sonra selam vermek hükmünü ifade eden
bu hadis, efdal olanı beyan etmek içindir, diye yorum yapmışlardır. (Yani efdal
olan şekil her iki rek'atten sonra selam vermektir,) der.
Hadis, en hafif
şekli göstermek için buyurulmuş olabilir. Çünkü her iki rek'atten sonra selam
vermek dört veya daha ziyade rek'atlerden sonra selam vermekten
hafiftir.'demiştir
El-Menhel
yazarı şöyle der: "Bu hadis, gece namazında her iki rek'atten sonra selam
vermenin efdal olduğuna delalet eder. Malik, Şafii, Ahmed, Hanefi imamlarından
Ebu Yusuf ve Muhammed böyle demişlerdir. Gündüz sünneti de böyledir.
Ebu Hanife'ye
göre gece ve gündüz sünnetlerinde dört rek'atten sonra selam vermek efdal
olanıdır."
Bu konudaki
geniş açıklama inşaalllah 1318 - 1325 nolu hadisler'in açıklamasında vereceğiz.
EI-Menhel
yazarı daha sonra şöyle der: "Vitir namazı tek bir rek'at olarak
kılınabilir, diyen Malik ve Şafii (Rahimehumullah)'ın delillerinden birisi bu
hadistir. Cumhur'un kavli de budur.
Ebu Hanife ve
arkadaşları: Tek bir rek'at, vitir namazı olamaz. Tek rek'atlı hiç bir namaz
yoktur, diyerek şu delillere dayanmışlardır:
1. Nesai'nin
rivayetine göre; Aişe (r.anha) : 'Resulullah (s.a.v.), vitrin iki rek'atinde
selam vermezdi demiştir.
2. El-Hakim'in
rivayetine göre; Aişe (r.anha): 'Resulullah (s.a.v.) vitir namazını Üç rek'at
olarak kılar ve yalnız sonunda selam verirdi,'demiştir.
Hanefi alimleri
İbn-i Ömer (r.a.)'in hadisine verdikleri cevabı Tahavi şöyle anlatır: Yani Nebi
(s.a.v.) bir rek'ati daha önce kıldığı iki rek'atle beraber kılmıştır. Böylece
hadislerin arası bulunmuş olur.'
Hanefiler:
Hadisteki: "O tek rek'atı kılmış oldugu rek'atleri tekleştirir."
cümlesi, tek rek'atin, daha önce kılınan rek'atlere bitişik olduğuna bir
belirtidir. Tek bir rek'at kılan kimse, daha önce kıldığı rek'atleri selamla
aralamış ise, onun kıldığı son rek'at, diğer rek'atleri nasıl tekleştirir,
demişlerdir':'
Hanefiler'in,
İbn-i Ömer (r.a.) hadisi ile ilgili bu yorum hadisin zahirine muhaliftir.
Hadis, şafak'ın
sökmesi ile vitir namazının vaktinin çıktığına delalet eder.
İkinci hadisin;
الوتر
ركعة cümlesinin manası: ''Vitir bir rek'attir.'' Bu
cümle tek bir rek'at olarak vitir namazı kılınır, diyenler için açık bir
delildir. Başka tür yorum uzaktır.
İlk hadisteki: ويوتر
بركعة cümlesinin zahiri yukardaki cümleye uygundur.
Çünkü ilk hatıra gelen mana: "Ve bir rek'atla vitir namazını kılardı.,.
şeklidir.
İkinci ihtimal:
'' Ve bir rek'atle tekleştirirdi.''