DEVAM: 8- ÖLÜYÜ YIKAMAK
HAKKINDA GELEN HADİSLER BABI
حَدَّثَنَا
أَبُو بَكْر
بْنُ أَبِي
شَيْبَة.
حَدَّثَنَا
عَبْدُ
الوهاب
الثقفي، عَن
أيوب. حدثتني
حفصة، عَن أم
عطية بمثل
حديث مُحَمَّد. -
وكان في حديث
حفصة
((اغسلنها
وتراً)) وكان
فيه ((اغسلنها ثلاثا
أو خمسا)) وكان
فيه ((ابدءوا
بميامينها ومواضع
الضوء منها))
وكان فيه: أن
أم عطية قالت:
ومشطناها
ثلاثة قرون.
Muhamnıed bin
Sirin Ümmü Atiyye (r.anha)'dan rivayet ettiği hadisin mislini Hafsa rivayet
etmiştir. Hafsa'nın hadisinde Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'e ait: «Onu
(kızımı, çift değil) tek yıkayınız.» buyruğu vardır. Yine Hafsa'nın hadisinde:
«Onu üç veya beş
defa yıkayınız.» buyruğu bulunur. (Keza) Hafsa'nın hadisinde:
«Onu yıkamaya sağ
tarafundan ve abdest uzuvlarından başlayınız.» buyurduğu vardır. Yine Hafsa'nın
hadisinde: Ümmü Atiyye (r.anha) şöyle demiştir: Ve biz Ümmü Gülsüm (r.anha)'nın
saçını taradık, üç örgü yaptık.
Diğer tahric: Kütüb-i
Sitte sahipleri ve Ahmed bu hadisi rivayet etmişlerdir.
AÇIKLAMA: Bundan önceki hadisi Ümmü Atiyye (r.anha)'dan
Muhammed b. Sirin rivayet etmiştir. Muhammed'in ravisi de Eyyub'tur. Bu hadiste
ise Ümmü Atiyye (r.anha)'nın ravisi Hafsa'dır. Hafsa'nın ravisi yine Eyyub'tur.
Eyyub'un Hafsa'dan rivayet ettiği Ümmü Atiyye (r.anha}'nın hadisinde bulunan
ilaveler, tercemede işaret edildiği gibi şunlardır:
Nebi {s.a.v.}'e
ait olarak rivayet edilen ilavelerin birincisi, Ümmü Gülsüm (r.anha)'nın çift
değil tek sayıyla yıkanması emridir. Yani 2, 4, 6 gibi sayıyla yıkama değil 3,
5, 7 ... defa gibi tek sayıyla yıkama emri verilmiştir.
"Onu üç
veya beş defa yılrayınız.'' emri, Muhammed'in hadisinde: "Onu üç, beş
defa, hatta gerekirse daha fazla yıkayınız.'' şeklinde buyrulmuştur.
Hafsa'nın
hadisindeki diğer bir ilave:
"Onu yıkamaya
sağ tarafından ve abdest uzuvlarından başlayınız.'' emridir.
Bu emre göre
cenazeyi yıkamaya başlarken abdest uzuvlarından ve sağ tarafından başlamak
müstehabtır.
Cenazenin
abdestini aldırmanın hikmeti, mu'minlerin alameti olan abdesti tekrarlamaktır.
Cenazeyi
yıkarken abdesti aldırıldığında ağzına ve burnuna su vermenin müstehablığına
hükmeden Şafii ve Maliki alimleri, bu hadisi delil göstermişlerdir. Bir
de"Ölünün abdestini .. dirinin abdestine kıyaslamışlardır. Bu alimlere
göre ölünün ağzına, burnuna su verirken suyun midesine girmemesi için usulü
dairesinde ölünün başını eğmek müstehabtır. Hanefi ve Hanbeli alimlerine göre
ölünün ağzına ve burnuna su verilmez. Onlara göre hadisteki abdest uzuvlarından
maksad; Kur'an'da anılan uzuvlardır ki, mazmaza ve istinşak buna girmez. Bir de
ölünün ağzından ve burnundan suyu çıkarmak imkansızdır.
Hülasa vacib
olan yıkama, ölünün üzerindeki necaset giderildikten sonra bedenin her tarafını
temiz su ile bir defa yıkamaktır. Yıkama sayısının 3, 5, 7 ... gibi tek olması,
suya Sidr ve benzeri sabun gibi bir şeyi karıştırmak, son yıkamada suya Kafur
veya benzerini katmak, yıkamaya başlarken ölünün avret mahallini yıkamak, sonra
abdest aldırmak, daha sonra sağ tarafından yıkamaya başlamak müstehabtır.
Hafsa'nın hadisinde
Ümmü Atiyye (r.anha)'ya aıt olan ilave şudur: "Biz onun saçını taradık, Üç
örgü ya.ptık."
Buhari'nin
rivayetindeki ilave şöyledir: "'Yıkayıcı kadınlar, Nebi (s.a.v.)'in
kızının saçını çözdüler, sonra saçını yıkadılar, Daha sonra üç örgü
yaptılar,"
Ölünün saçını
taramanın faydası, saçı temizlemek ve suyu saçların dibine ulaştırmaktır.
Bu ilave, ölen
kadının saçını. taramanın ve üç örgü halinde örmenin müstehablığına delalet
eder. Maliki, Şafii ve Hanbeli alimleri bununla hükmetmişlerdir.
Evzai ve Hanefi
alimleri: Saç salınmaz, iki örgü halinde ölünün göğsüne ve gömleğin üstüne
konulur, demişlerdir. Hanefi alimlerine göre saçın taranması ve üç örgü halinde
arkaya salınması hakkında Nebi (s.a.v.)'in bir emir veya işareti bu hadiste
görülmüyor. Hadiste görülen durum, Ümmü Atiyye (r.anha)'nın kendi Yaptığını
bildirmesinden ibarettir .