DEVAM: 56- BAŞINA
MUSİBET GELENE TA'ZİYE DE BULUNMANIN SEVABI HAKKINDA GELEN HADİSLER BABI
حَدَّثَنَا
عمرو بْن
رافع. قال:
حَدَّثَنَا علي
بْن عاصم، عَن
محمد بْن
سوقة، عَن
إبراهيم، عَن
الأسود، عَن
عَبْد اللّه؛
قَالَ: - قال
رَسُول
اللَّهِ
صَلَى
اللَّهُ عَلَيْهِ
وَسلَّمْ: ((من
عزى مصابا فله
مثل أجره)).
Abdullah (bin
Mes'ud) (r.a.)'den rivayet edildiğine göre Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve
Sellem) şöyle buyurdu, demiştir: «Başına musibet gelen kimseye ta'ziyette
bulunana musibet sevabının misli verilir.»
AÇIKLAMA: İlk yani 1601 nolu hadis Zevaid türündendir,
Tirmizi Ebu Berze (r.a.)'den buna yakın bir merfu' hadis rivayet etmiştir, O
hadis şöyledir: "Çocuğu ölen bir kadına ta'ziyede bulunana Cennet'te
kıymetli bir elbise giydirilir.''
Tuhfe yazarı bu
hadisin izahında Camiu's-Sağir şerhinde genç yaştaki kadına kocasından ve
mahremi olan erkeklerden başkası ta'ziyede bulunamaz, denildiğini söylemiştir.
Tirmizi de: Bu hadis garibtir, isnadı kuvvetli değildir, demiştir.
İbn-i Mes'ud
(r.a.)'ın hadisini yani bunu; Tirmizi de rivayet ederek garib olduğunu söylemiş
ve Ali bin Asım'dan başka bir raviden merfu' olarak rivayet edildiğini
bilmediklerini ifade etmiştir.
Ta'ziyet:
Başına bir musibet gelen kimseye sabır tavsiye etmek ve teselli vermektir.
Mesela: Allah senin ecrini yükseltsin, sana sabır versin. Ta ki, Kur'an'da
övülen sabırlılardan olasın, gibi sözler söylemektir.
Bu babtaki
hadisler ve benzeri hadisler, başına musibet gelene ta'ziyette bulunmanın meşruluğuna
ve faziletine delalet ederler. Ta'ziyet için söylenecek sözleri Peygamber
(s.a.v.) bir sınırla tahdit etmemiştir. Değişik sözlerle ta'ziyet edildiği
rivayetleri vardır.
TA'ZİYE ZAMANI
HUSUSUNDA ALİMLERİN GÖRÜŞLERİ
Hanefiler,
Malikiler, Şafiiler'in cumhuru ve Ahmed'e göre ta'ziyet definden önce ve
definden sonra üç güne kadar müstehabtır. Daha sonra ta'ziyet mekruhtur. Çünkü
ta'ziyetten gaye, hlusibet sahibini teskin etmektir. Üç gün sonra ekseriyetle
acı ve keder hızını kesmiş olur. Ta'ziyet, üzüntüyü yeniletir.
Alimler,
ta'ziyet edenin veya ta'ziyet edilenin hazır olmadığı zamanı üç günlük süreden
istisna etmişlerdir .Ne zaman hazır olursa, o zaman ta'ziye işi yapılır,
demişlerdir. Taberi: Hazır olmayan için geldiği andan itibaren üç günlük süre
vardır. Hastalık ve ölüm haberini duymamak mazeretleri de hazır olmamak özürü
gibidir. Şafiiler'in bir kısmına göre ta'ziyet için sınırlı bir süre yoktur.
Alimler,
ta'ziyet için oturup beklemek hususunda ihtilaf etmişlerdir. Alimlerin bu
husustaki görüşleri özetle şöyledir:
1- Hanefiler'e
göre erkeklerin mescidden başka bir yerde ta'ziyet için üç gün oturmaları
caizdir. Kadınların oturması caiz değildir, Hanefiler'den bir cemaata göre
ta'ziyeti için oturmak mekruhtur
2- Şafiiler ile
Hanbeliler'e göre gerek erkeklerin ve gerekse kadınların ta'ziye için
oturmaları mekruhtur. Makbul olanı, ölü yakınlarının işlerine gitmeleri ve
onlara rastlıyanın, rastladıkları yerde ta'ziyede bulunmalarıdır.
3- Malikiler'e
göre ta'ziye için oturmak caizdir. Fakat kaç güne kadar oturulacağı hususunda
bir bilgi edinilememiştir.
Yukarıdaki
ihtilaf, oturulan yerde münker, yani dinen yasak olan bir şeyin bulunmaması ve
yapılmaması haline mahsustur. Burada dine aykırı bir şey yapıldığı takdirde
oturmak ve ta'ziye etmek haram olur,
قال السندي:
قال السيوطي
في حاشية
الكتاب: هذا
الحديث أورده
ابن الجوزي في
الموضوعات.
وقال: تفرد به
علي بن عاصم
عَن مُحَمَّد
بْن سراقة. وقد
كذبه في سنده
يزيد بْن
هارون ويحيى
بْن معين.
وقال
الترمذي، بعد
إخراجه: أكثر
ما ابتلى به
علي بْن عاصم
لهذا الحديث
نقموه عليه.
وقال البيهقي:
تفرد به علي
بْن عاصم، وهو
أحد ما أنكر
عليه. قال: وقد
روى أيضاً عَن
غيره. وقال
الخطيب: هذا
الحديث مما
أنكر الناس
على علي بْن
عاصم، وكان
أكثر كلامهم
فيه بسببه.
وقد رواه
عَبْدُ الحكم
بْن منصور.
وروى عَن
سُفْيَان
الثوري وشعبة
وإسرائيل
ومحمد بْن
الفضل بْن عطية
وغيرهم عَن
ابن سراقة،
وليس شيئا
منها ثابتا.
وقال الحافظ
بْن حجر: كان
المتابعين
لعلي بْن عاصم
أضعف منه
بكثير، وليس
منها رواية يمكن
التعلق بها
إلا طريق
إسرائيل، فقد
ذكرها صاحب
الكمال من
طريق وَكِيع
عنه، ولم أقف
على إسناده
بعد. وقال
الصلاح
العلائي: قد
رواه إبراهيم
بْن مسلم
الخوارزمي
عَن وَكِيع عَن
قيس بْن
الربيع عَن
مُحَمَّد بْن
سراقة وإبراهيم
بْن مسلم.
وذكره ابن
حبان في
الثقات. ولم
يتكلم فيه
أحد. وقيس بْن
الربيع صدوق،
متكلم فيه،
لكن حديثه
يؤيد رواية
علي بْن عاصم
ويخرج، عَن أن
يكون ضعيفا
واهيا، فضلا
عَن أن يكون
موضوعا والله
أعلم. اه ما
نقله السندي في
الحاشية. ((قلت))
لكن سند
الحديث حسب
النسختين اللتين
تحت يدي، وهما
من الصحة
بالمكان الذي لا
يتطرق إليه
احتمال الشك،
إن علي بْن
عاصم رواه عَن
مُحَمَّد بْن
سوقة لا عَن مُحَمَّد
بْن سراقة.
وفوق كل ذي
علم عليم.