DEVAM: 4- ŞABAN AYINDA
RAMAZAN AYINA KADAR PEŞPEŞE ORUÇ TUTMAK HAKKINDA GELEN HADİSLER BABI
حَدَّثَنَا
هِشَامُ بْنُ
عَمَّارٍ.
حَدَّثَنَا
يحيى بْن
حمزة.
حَدَّثَني
ثور بْن يزيد،
عَن خالد بْن
معدان، عَن
ربيعة بْن
الغاز؛ - أنه
سأل عائشة،
عَن صيام
رَسُول
اللَّهِ
صَلَى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسلَّمْ
فقالت: كان
يصوم شعبان
كله حتى يصله
برمضان.
Rebia bin el-Ğaz
(r.a.)'den rivayet edildiğine göre: Kendisi, Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve
Sellem)'in oruç durumunu Aişe (r.anha)'ya sormuş ve Aişe (r.anha): O, Şa'ban
ayının tamamını oruçla geçirerek nihayet Şa'ban'ı Ramazan'la birleştirirdi,
demiştir.
AÇIKLAMA: Ümmü Seleme (r.anha)'nın hadisini Ahmed, Ebu
Davud, Nesai ve Tirmizi de rivayet etmişler, Tirmizi hadisin hasen olduğunu
söylemiştir. Ebu Davud'un rivayetinde Ümmü Seleme (r.anha): "Resulullah
(s.a.v.) yılın hiç bir ayının tamamını oruçla geçlrmezdi. Şaban ayı müstesna.
Onu, oruç tutarak Ramazan'la birleştirirdi."
Aişe
(r.anha)'nın hadisini Nesai ve Tirmizi de benzer lafızlarla. rivayet
etmişlerdir. Bu hadislerin zahirine göre Peygamber (s.a.v.) Şaban ayının
tamamını oruçla geçiril'di. Lakin Nebi (s.a.v.)'in Şaban ayının çoğunu oruçla
geçirdiğine dair rivayetler vardır.
El-Menhel
yazarı babımızın başlığına benzer bir başlıkla açtıgı babta rivayet ettiği Ümmü
Seleme (r.anha)'nın hadisini açıklarken bu konudaki rivayetleri zikrettikten
sonra şöyle der: Nebi (s.a.v.)'in bazı yıllarda Şaban ayının tamamını ve diğer
bazı yıllarda Şaban ayının çoğunu oruçla geçirdiği yorumuyla mevcut
rivayetlerin arasını bulmak mümkündür'', Tirmizi, Ümmü Seleme (r.anha)'nın
mezkur hadisini ve Ebu Hureyre (r.a.)'in (1650 nolu) hadisini naklettikten
sonra İbnü'l-Mübarek'in: . Bir kimse ayın çoğunu oruçla geçirdiği zaman Arap dilinde:
Falan adam bütün ay oruç tuttu denilebilir. Keza: Falan adam bütün gece ibadet
etti denilir. Halbuki o adam, akşam yemeğiyle ve bazı diğer işleriyle meşgul
olmuş olabilir,' dediğini zikretmiştir. Tirmizi daha sonra: Bana öyle geliyor
ki İbnü'l-Mübarek bu konudaki rivayetlerin arasında zahiri bir ihtilaf bile
bulunmadığı görüşündedir, demiştir.
Tirmizi'nin
söylemek istediği husus şudur: Aişe (r.anha)'nın hadisinde Nebi (s.a.v.)'in,
Şaban ayının tamamını oruçla geçirdiği; bazı rivayetlerde ise Onun Şaban ayının
çoğunu oruçla geçirdiği beyan edilmiştir. Arap dilindeki kullanış tarzına
bakılacak olursa Peygamber (Sallallahu aleyhi ve Sellem) Şaban ayının çoğunu
oruçla geçirmişken bunu ifade etmek için Aişe (r.anha) Onun Ş aban ayının
tamamını oruçla geçirdiğini söylemiş olabilir.
El-Hafız da
el-Fetih'te: Hulasa Aişe (r.anha)'nın hadisindeki "Şaban ayının tamamı''
ndan maksad, ekserisidir. Bu tabir, az kullanılan bir mecazdır. Fakat Tıybi bu
yorumu uzak bir ihtimal olarak göstermiştir. Tıybi'nin görüşüne göre rivayetler
şöyle yorumlanmalıdır: Nebi (s.a.v.) bazen Şaban ayının tamamını, bazen de
çoğunu oruçla geçirirdi şeklinde yapılan yorumdur, demiştir.
Nebi
(s.a.v.)'in Şaban ayını oruçla geçirmesinin hikmeti, Nesai'nin rivayet ettiği
Usame bin Zeyd'in şu mealdeki hadisinde belirtilmiştir: "Ben: Ya
Resulallah! Şaban ayında tuttuğun kadar hiç bir ayda oruç tuttuğunu görmedim,
dedim. Buyurdu' ki:
«Recep ve
Ramazan ayları arasındaki şu Şaban ayından halk gafildir. Bu öyle bir aydır ki;
AmeIler, alemlerin Rabbine bu ayda yükseltilir. Ben oruçlu iken amellerimin
yükseltilmesini severim.»"
HADİSLERİN
FIKIH YÖNÜ :
Hadisler, Şaban
ayındaki orucun faziletine, Şaban ayının tamamını oruçla geçirmenin meşruluğuna
ve Şaban ayını, oruç tutarak Ramazan ayı ile birleştirmenin caizliğine delalet
ediyorlar.