DEVAM: 16- ŞİĞAR
(SURETİYLE NİKAH) IN YASAKLANMASI BABI
حَدَّثَنَا
أبو عمر
الضرير وهناد
بن السري. قالا:
حَدَّثَنَا
وكيع عن
سفيان، عن
عاصم بن عبيد
اللَّه، عن
عبد اللَّه بن
عامر بن
ربيعة، عن
أبيه؛
-
أن رجلا من
بني فزارة
تزوج، على
نعلين. فأجاز
النَّبِيّ
صَلَى
اللَّهُ
عَلَيْهِ وَسَلَم
نكاحه.
Abdullah bin Amir
bin Rebia'nın babası (Amir bin Rebia) (r.a.)'dan rivayet edildiğine göre: Beni
Fezare (kabilesin)den bir erkek (mehir olarak) bir çift ayakkabı üzerinde
nikahını kıydı. Sonra Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) onun (kıyılan)
nikahını caiz (muteber) saydı.
Diğer tahric.
Tirmizi, nikah (1888); ve Ahmed.
AÇIKLAMA: Tirmizi ve Ahmed de bu hadisi rivayet etmişler,
Tirmizi hadisin hasen - sahih olduğunu söylemiştir. Tirmizi'deki rivayete göre
Beni Fezare'den bir kadın (mehir olarak) bir çift ayakkabı üzerine
nikahlanmıştır. Oradaki hadisin meali şöyledir: " ... Abdullah bin Amir
bin Rebia'mn babası (Amir bin Rebia) (r.a.)'dan rivayet edildiğine göre Beni
Fezare (kabilesin) den bir kadın (mehir olarak) bir çift ayakkabı üzerine
evlendi. Sonra Resüluııah (s.a.v.) kadına: "Sen varlıklı olduğun halde
(mehir olarak) bir çift ayakkabı karşılığında nefsini (n karılığından
yararlanmayı) vermeye razı oldun mu?" diye sordu. Kadın da: - Evet, diye
cevap verdi. (ravi demiş ki) Peygamber (s.a.v.) de o nikahı caiz (muteber)
saydı."
Tuhfe yazarı
şöyle der: " El-Hafız, Büluğu'l-Meram'da Tirmizi'nin bu hadisin sahih
olduğuna dair sözünü naklettikten sonra, bu hususta ihtilaf vardır, demiştir.
Seneddeki ravi
Asım bin Ubeydullah'ın İbni Main ve İbni Hibban tarafından zayıf görüldüğünü
İbnül-Cevzi'nin söylediği el-Hafız ez-Zeylai'den nakledilmiştir."
Bu hadisin
zahirine göre mehirin en azı belirli bir miktar ile tayin edilmiş değildir.
Mehirin en azı
belirli bir miktara bağlıdır, diyen alimler, bu ve benzeri hadisleri peşin
ödenen ve (mehir-i muaccel) ismi verilen mehir manasına yorumlamışlardır.
Yeri geldiğinde
peşin ve vadeli mehir çeşitleri hakkında gerekli izah yapılacaktır. Sadece şu
noktayı belirtmekle yetineyim: Bazen mehirin bir kısmı peşin ödenmek bir kısmı
da şu kadar vade ile ödenmek üzere nikah kıyılır. Peşin olan mehire
"Mehir-i muaccel" vadeli olan mehire de "Mehir-i müeccel"
denilir.
MEHİRİN EN AZ
MİKTARI HAKKINDAKİ ALİMLERİN GÖRÜŞLERİ
EI-Menhel'in
Tekmile yazarı şöyle der: Mehirin az bir miktar olabileceği hususunda alimler
müttefiktir. Ancak en az mehirin sınırı hususunda ihtilaf etmişlerdir. Şöyle ki
:
1. Hanefiler'e göre
mehirin en az 10 dirhem gümüş veya buna müsavi bir maldır. Bunların bir delili
Darekutni'nin Ali bin Ebi Talib (r.a.)'den rivayet ettiği; "Hiç bir mehir
on dirhem (gümüş) den daha az olamaz." eseridir. Diğer bir delil de
Darekutni ve Beyhaki'nin Cabir bin Abdillah (r.a.)'dan rivayet ettikleri şu
mealdeki merfu bir hadistir: ''Kadınları, denkleri olanlardan başkaları ile
evlendirmeyin. Velilerinden başkası onları evlendirmesin ve on dirhem (gümüş)
den az hiç bir mehir yoktur."
Ancak bu iki
hadis de zayıftır. {Tekınile yazarı zayıflık nedenlerini uzunca anlatmış ise de
buraya aktarmaya gerek görmedim. İsteyenler Ebu Davud'un "Mehirin
azlığı" babına ait Tekmile şerhine müracaat edebilirler.
2. Malikiler:
Mehirin en az miktarı bir bölü dört miskal altın, veya üç dirhem gümüş yahut bu
değerde bir maldır, demişlerdir.
Malik: Kadının
bir bölü dört miskal altından az bir mehirle nikahlanabileceği görüşünde
değilim. Hırsızın elinin kestirilmesini gerektiren meblağ da budur, demiştir.
İbni Veheb müstesna, Malik'in bütün arkadaşları onun görüşündedirler.
3. Şafii,
Ahmed, İsha, Sevri ve Evzai: Satın alınan bir mala bedel olmaya elverişli her
şey veya ücret olmaya müsait her şey mehir olabilir, demişlerdir. Bunların bir
delili (1889 nolu) Sehl (r.a.)'ın hadisidir. Mehirin az ve çok olabileceğine
dair hadisleri de bu grub delil göstermiştir.
Nevevi,
Müslim'in "En az mehir" babında şöyle der: "İşlerinde el-Leys
bin Sa'd, İbni Ebi Leyla, Davud-i Zahiri, hadisçilerin fıkıhçıları ve Malik'in
arkadaşlarından İbni Veheb'in bulunduğu Selef ve Halef alimlerinin cumhurunun
mezhebi budur ki: Evlenecek erkek mehir olabilir. Ayakkabı, demir yüzük gibi
şeyler de mehir olabilir. Cumhurun bu mezhebinden başka mezhebIerin bu konu
hakkındaki görüşleri Sünnet (sabit hadis)'e muhaliftir. Çünkü sahih ve sarih
olan"; ''Şu halde demirden bir yüzük bile olsun (mehir olarak) bir şey
temin etmeye çalış.'' (İbni Mace 1889) hadis diğer mezhebIeri yenen bir
delildir, demiştir."
Tekmile yazarı
cumhurun görüşünü yansıtan üç grubun gösterdikleri başka hadisleri de nakletmiş
ise de bunları buraya aktarmaya lüzum görmedim.
MEHİRİN EN ÇOK
MEBLAĞI İÇİN BiR SINIR VAR MI?
El-Cevap hayır.
Bunun için bir sınır yoktur. En efdalı 1886 ve 1887 nolu hadislerde geçtiği
gibi 500 dirhem gümüştür. Bundan fazlası olması da caizdir. Çünkü Nisa
suresinin 20. ayeti, mehirin daha fazla olabileceğine delalet eder.