DEVAM: 20- EVLENMEYİ DUYURMAK
BABI
حَدَّثَنَا
عمرو بن رافع.
حَدَّثَنَا
هشيم، عن أبي
بلج، عن
مُحَمَّد بن
حاطب؛ قَالَ:
-
قَالَ رَسُول
اللَّهِ
صَلَى اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَم: ((فصل
بي الحلال
والحرام،
الدف والصوت
في النكاح)).
Muhammed bin
Hatib (r.a.)'den rivayet edildiğine göre; Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve
Sellem) şöyle buyurdu, demiştir: «Helal (birleşme) ve haram (birleşme)
arasındaki fark, evlenmekte def çalmak ve duyurmaktır.»
AÇIKLAMA: ilk hadis Zevaid türund6ndir. Notta belirtildiği
gibi senedindeki ravi Halid de zayıftır. Fakat Tirmizi de Aişe (r.anha)'dan bu
hadisin benzerini, hatta bir mislini "Nikah ilanı" babında başka bir
senedle rivayet etmiştir. Oradaki merfu' hadis şöyledir: ''Bu evlenme işini (halka) duyurun. Nikah
akdini de mescidlerde kıyınız. Ve bunun için defler çalınız.'' Tirmizi bu
hadisin hasen-garib olduğunu söylemiştir.
Gorüldüğü gibi
Tirmizi'nin rivayetinde evlenmenin duyurulması, bu maksatla deflerin çalınması
emredilmiş ve Müellifimizin rivayetine ilaveten nikah akdinin mescidIerde
kıyılması emredilmiştir.
Tuhfe yazan
şöyle der: 'Elimizde bulunan Tirmizi nüshalarında bu hadisin hasen - garib
olduğu kaydı mevcuttur. EI-Mişkat ve en-Neyl'de Tirmizi'nin bu hadisi rivayet
edilmiş, ancak oralardaki beyana göre Tirmizi. bu hadisin garib olduğunu
söylemiş, hasen olduğunu söylememiştir. El-Mişkat ve en-NeyI sahiplerinin
ellerindeki Tirmizi nüshalarının sahih nüshalar olduğu kanaatı hakimdir. Çünkü
Tirmizi bu hadisin senedindeki İsa bin Meymun'un zayıf olduğunu söylemiştir.
El-Hafız da
el-Fetih'te bu hadisin zayıf olduğunu söylemiştir.
Ahmed, İbni
Hibban ve el-Hakim'in de, Abdullah bin Zübeyr (r.a.)'den rivayet ettikleri
benzer bir hadiste; "Evlenme işini duyurun.'' buyurulmuştur. O rivayette;
"Ve evIenme işi için defler çalınız.'' cümlesi yoktur.
Hadisdeki
"Gırbal" kelimesinin asıl manası "KaIbur"dur. Def, kalbur
şeklinde olup bir yüzü deri ile kaplı olduğu için "Gırbal" tabiri
kullanılmış ve "Def" manası kastedilmiştir.
Muhammed bin
Hatıb (r.a.)'ın hadisini Tirmizi, Nesai, Ahmed ve Hakim de rivayet etmişlerdir.
Tirmizi, Muhammed bin Hatib'ın henüz erginlik çağına varmamış, küçük bir genç
iken Nebi (s.a.v.)'i gördüğünü beyan etmiştir.
Tuhfe yazarı bu
hadisin şerhinde şöyle der: "El-Cezeri, en-Nihaye'de: Bu hadisten maksat,
evlenme işinin duyurulmasıdır. Bu da evlenme işini halk arasında yaymaktır,
demiştir.
EI-Kaari,
eI-Mirkat'ta: 'Yani evlenme işini anlatmak, teşhir etmek ve def çalmak
istenmiştir. Çünkü böylece evlenme işi ilan edilmiş olur. İbnü'l-Meiik:
Çiftlerin helal birleşmesi ile haram birleşmesi arasındaki farkın, yalnız evlenmede
def çalmak ve duyurmaktan ibaret olduğu kastedilmemiştir. Çünkü nikah
akdedilirken şahitlerin hazır bulunması ile helal birleşme, haram birleşmeden
ayırd edilmiş olur. Hadisten maksat evlenme işinin ilan edilmesine teşviktir.
Ta ki halktan gizli kalmasın. Şu halde def çalmak ve toplanan halkın mübah
şiirleri yüksek sesle ve makamla okumaları ile evlenme işinin duyurulması
sünnettir, demiştir. Şerhu's-Sünne'de şöyle denilmiştir: Hadisin manası,
evlenme işinin ilan edilmesi ve halk arasında bundan bahsedilmesidir. Hadisdeki
"Savt" kelimesi ile halkın evlenme işinden haberdar olup kendi
aralarında konuşması kastedilmiştir. Makamla ve yüksek sesle şiir söylenmesi
değildir,' diye bilgi vermiştir.
Tuhfe yazarı
daha sonra şöyle der; Bence açık olan şudur ki: Hadisdeki "Savt"
kelimesinden maksad, mübah olan nağme ile söz söylemektir. Çünkü düğünlerde def
çalgısı eşliğinde makamla şiir söylemek caizdir. Er-Rubeyyi' binti Muavviz
(r.anha)'nın hadisi buna delalet eder. Tirmizi ve Buhari bu hadisi rivayet
etmişlerdir.' Tuhfe'nin bahsettiği er-Rubeyyi' (r.anha)'nın hadisi müellifimiz
tarafından rivayet edilen 1897 nolu hadistir.
Hadisin; ''Bu
nikah işini duyurunuz.'' cümlesi ile ilgili olarak Tuhfe yazarı şöyle der;
Yani; nikah
akdini şahitlerin huzurunda kıyıııız, diye yorum yapılabilir. Bu takdirde
hadisdeki emir vaciblik içindir. Hadisin bu cümlesinden maksad, evlenme işinin
açıktan yapılıp teşhir edilmesi olabilir. Bu takdirde cümledeki emir
müstehablık içindir.
Nikah için
deflerin çalınması ile ilgili hadisdeki emre gelince; bazı Fıkıhçılar:
Deflerden maksad, pulsuz olan deflerdir, demişlerdir. İbnü'l-Humam böyle
anlatmıştır.
El-Hafız da:
Defleri çalmakla ilgili hadisdeki emir, erkeklere ait olduğundan dolayı
düğünlerde def çalmanın kadınlara mahsus olmadığı söylenmişse de, bu söz
zayıftır. Düğünlerde def çalmakla ilgili kuvvetli hadislerdeki izin, kadınlara
aittir. Artık bu hükümde erkekler kadınlara hadislerdeki izin, kadınlara
aittir. Artık •bu hükümde erkekler kadınlara kıyaslanamaz. Çünkü kadınlara benzemek
yasaklığı umumidir, demiştir.
Tuhfe yazarı,
el-Hafız'ın yukarıdaki sözünü naklettikten sonra: Ben derim ki: Düğünlerde
söylenmesi mübah kılınan makamla söz söylemek de kadınlara mahsustur. Erkekler
için caiz değildir, demiştir.
Evlenme, çocukları
sünnet etme ve dini bayram günlerinde def çalmak ve nağme ile söz söylemek
hakkındaki Fıkıhçıların görüşlerini Müellifimizin 1302 ve 1303 nolu hadislerin
şerhinde özetle beyan etmiştik. Ayrıca bu babtan sonra gelen babtaki hadislerin
izahı bölümünde bu konuda biraz bilgi verilecektir. -; ,