DEVAM: 2- SÜNNET
(HADİS)'E UYGUN OLAN BOŞAMA (USULÜNÜ BEYAN EDEN HADİsLERİN BEYANI) BABI
حَدَّثَنَا
علي بن ميمون
الرقي.
حَدَّثَنَا حفص
بن غياث، عن
الأعمش، عن
أبي إسحاق، عن
أبي الأحوص،
عن عبد اللَّه؛ -
قَالَ، في
طلاق السنة:
يطلقها عند كل
طهر تطليقة.
فإذا طهرت
الثالثة
طلقها. وعليها
بعد ذلك حيضة.
Abdullah (bin
Mes'ud) (r.a.)'ın sünnet (hadîs)'e uygun boşama hakkında şöyle söylediği
kendisinden rivayet edilmiştir: Erkek, karısını her temizlik hâlinde (onunla
cima etmeksizin) bir talâkla boşar. Kadın üçüncü kez temizlenince (yine onunla
cima etmeksizin) kocası onu (son bir talâkla) boşar. Bu son boşamadan sonra
(iddet olarak) kadına bir kere aybaşı âdeti görmesi gerekir. (yâni bir kere
hayız görüp temizlenince iddeti bitmiş olur.)
Diğer tahric:
İbni Mes'ud'un bu iki (2020 ve 2021.) hadisini Nesai de rivayet etmiştir.
AÇIKLAMA: Bu hadisler de sünnete uygun boşama usulünü tarif
ederler. Hadislere uygunluk açısından boşama iki kısma ayrılır: Birincisi Sünni
yani sünnete - hadislere uygun olan boşamadır. İkincisi Bidi ve bidat yami
sünnete - hadislere - uygun olmayan boşamadır.
Kadın aybaşı
adeti veya lohusalık halinde iken yapılan boşama Bidat olan boşamadır. Keza
kadın temizlendikten sonra onunla cima yapıldıktan sonra olan boşama da Bidat
sayılır.
Kadın temiz
iken ve onunla cinsel ilişki yapılmaksızın yapılan boşama Sünni sayılır. Şafii
ve Ahmed'e göre kadını bir temizlik halinde üç talakla boşamak da bir veya iki
talakla boşamak gibi Sünni sayılır. Diğer bir kısım alimlere göre bir temizlik
halinde birden fazla talakla boşamak Bidat sayılır. Ancak buna rağmen yapılan
boşama geçerlidir.
Yukardaki
hükümler, kendisi ile gerdeğe girilmiş ve aybaşı adeti gören ve hamile olmayan
kadınlara mahsustur. Çünkü gerdeğe girmemiş olan kadın boşandığı takdirde onun
için iddet diye bir şey bulunmadığından boşanmasının zamanı kendisine bir yarar
veya zarar sağlamaz. Hamile kadının iddeti ise doğum yapmasıdır. Bu nedenle
bunların boşanması Bidat veya Sünni diye vasıflanmaz. Bunlarla, bir de henüz
aybaşı adetini görecek yaşa henüz varmamış olan küçük yaştaki kadınlar ve
aybaşı adetinden kesilmiş bulunan kadınların boşanması ve iddetlerinin
hesablanması hususunda ayrıntılı bilgi için fıkıh kitabIarına başvurmak
gerekir.
Bu hadis,
yukarda durumu anlatılan kadının iddetinin üçüncü kez aybaşı adetinden
temizlenmesi ile tamamlandığına delalet eder. Yani temiz iken boşanan kadın,
bundan sonra üç defa aybaşı adetini görüp temizlendikten sonra. iddeti
tamamlanmış sayılır. Çünkü hadisin ravisi İbni Mes'ud (r.a.)'ın görüşüne göre
Bakara suresinin 228. ayetinde geçen Kur' kelimesi aybaşı adeti demektir.
Ayet-i celile boşanan kadının iddet süresinin üç Kur' olduğunu bildirmiştir.
Ayette geçen Kur' kelimesi ile aybaşı adetinin kasdedildiğini söyleyenlerin
başında Hulefa-i Raşidin, sahabilerin diğer ileri gelenleri, Ebu Musa
el-Eş'ari, İbni Abbas (r.a.) gelir. Tabiilerden Said bin Cübeyr, Tavus ve Said
bin el-Müseyyeb, Hanefi alimler ve Ahmed de böyle hükmetmişlerdir.
Aişe, Malik,
Şafii bir rivayetinde Ahmed ve fukaha-i seb'a -Said bin el-Müseyyeb bir
kavlinde. Urve bin Zübeyr, Kasım bin Muhammed, Ebu Bekir bin Abdirrahman.
Harice bin Zeyd bin Sabit. Ubeydullah bin AbdiIlah bin Utbe bin Mes'ud ve
Süleyman bin Yesar - Kur' kelimesini temizlik hali olarak yorumlamışlardır.
Arap dilinde bu
kelime iki manada da kullanılır. Yukarda anılan grubların gösterdikleri
deliller, Ayet-i Celilenin tefsir bahsinde ve bu babta rivayet edilen müteaddit
hadislerin şerhlerinde uzun uzadıya anlatılmıştır. O delilleri buraya aktarmaya
gerek yoktur. Netice itibarı ile şöyle demekle yetinmek istiyorum: Kur'
kelimesini hayız olarak yorumlayanlara göre temizlik halinde iken ve kendisi
ile cima yapılmaksızın boşanan kadın, boşandığı temizlik halini takiben üç kez
aybaşı adeti görüp temizlendikten sonra iddetini tamamlamış olur. Hadisimizin
ravisi İbni Mes'ud (r.a.) da bu hadiste bu durumu belirtiyor.
Kur'
kelimesinin temizlik hali olduğunu söyleyenlere göre, durumu yukarda anlatılan
kadın, boşandığı temizlik hali dahil üç kez temizlenip üçüncü kez aybaşı
adetine başlayınca iddeti tamamlanmış olur.