DEVAM: 10- HACAMAT
YAPAN'IN KAZANCI BABI
حدّثنا
أَبُو بَكْرِ
بْنُ أَبِي
شَيْبَةَ حدّثنا
شَبَابَةُ
بْنُ
سَوَّارٍ
عَنْ ابْنِ أَبِي
ذِئْبٍ عَنْ
الزُّهْرِيِّ
عَنْ حَرَامِ
بْنِ
مُحَيِّصَةَ
عَنْ أَبيِهِ
أَنَّهُ
سَأَلَ
النَّبيُّ
صلى اللّه عليه
وسلم عَنْ
كَسْبِ
اَلْحجَّامِ
فَنَهَاهُ عَنْهُ
فَذَكَرَ
لَهُ
اَلْحاجَةَ
فَقَالَ - ((
اعْلِفْهُ
نَوَاضِحَكَ
))
Muhayyisa
(el-Ensari) (r.a.)'den rivayet edildiğine göre: Kendisi Nebi (Sallallahu Aleyhi
ve Sellem)'e hacamatçı'nın kazancının hükmünü sormuş. Resul-i Ekrem (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem) de kendisini bu kazançtan menetmiş. Sonra Muhayyisa Resul-i
Ekrem (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'e ihtiyacını anlatmış. Bunun üzerine
Resul-i Ekrem (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) «Hacamat kazancını su taşıyıcısı
devlerinin yemine ver.» buyurdu.
Diğer tahric: Tirmizi,
Ebu Davud, Ahmed, Malik
AÇIKLAMA (2162 - 2166) : İbn-i Abbas (r.a.)'ın hadisini Buhari, Müslim ve
Ebu Davud da rivayet etmiştir. Bu hadisi müellifimize yalnız İbn-i Ebi Ömer
rivayet etmiş ise de Buhari, Müslim ve Ebu. Davud'a başka raviler nakletmiştir.
Buhari'nin rivayetinde şu ilave de vardır: ''Eğer hacamat ücreti haram olsaydı
Peygamber (s.a.v.) bu adama (ücret) vermezdi.'' Ebu. Davud'un rivayetinde de bu
manayı ifade eden bir ilave vardır.
Ali (r.a.)'ın
hadisi Zevaid türündendir.
Enes (r.a.)'ın
hadisini Buhari, Müslim, Ebu Davud ve Tirmizi de rivayet etmişlerdir. Peygamber
(s.a.v.)'e hacamat yapan zat'ın Ebu Taybe isimli bir köle olduğu ve kendisine
verilen ücretin bir sa' kuru hurma olduğu belirtilmiştir. Müslim'in bir
rivayetine göre kendisine iki sa yiyecek verilmiştir. Verilen ücret mikdarı
hakkında başka rivayetler de vardır. Olay birden fazla kez olmuş olabilir.
Ebu Mes'ud
(r.a.)'ın hadisi Zevaid türündendir.
Muhayyisa
(r.a.)'ın hadisini Malik, Ahmed, Ebu Davud ve Tirmizi de rivayet etmişlerdir.
Bu babta
rivayet olunan ilk üç hadis, hacamat kazancının meşru olduğuna delalet eder.
Dördüncü hadise göre Peygamber (s.a.v.) hacamat kazancını yasaklamıştır. Son hadise
göre hacamat kazancı hayvan yemine harcanabilir. Bu hadisin bazı rivayetlerinde
«Bu kazancı su taşıyan devene ve kölene yedir» buyurulmuştur. Bundaki ilaveye
göre bu kazanç köleye de helaldır.
ALİMLERİN
HACAMAT KAZANCINA AİT GÖRÜŞLERİ
Nevevi bu hususta
şöyle der: "Hacamat kazancı hususunda alimler ihtilaf etmiştir. Selef ve
halef alimlerinin ekserisi: Hacamat kazancı haram değildir. Bu kazançtan yemek
ne hür kimseye ne de köleye haramdır. Ahmed'in meşhur kavli de böyledir.
Ahmed'den diğer bir rivayet ve hadisçilerin fıkıhçılarına göre bu kazanç köleye
helal, hür kimseye haramdır. Cumhur İbn-i Abbas'ın hadisini delil göstererek:
Peygamber (s.a.v.), hacamat olmuş ve hacamat edene ücretini vermiştir. Eğer
haram olsaydı O vermezdi. Hacamat kazancının yasaklığına dair rivayetler
tenzihen mekruhluk manasına yorumlanır. Amaç adi kazançlara tenezzül etmeye ve
şerefli kazanç yollarına teşviktir. Eğer haram olsaydı, bu hususta hür ile köle
arasında bir ayrıcalık olmazdı. Çünkü kişi, kölesine helal olmayan bir şey
yediremez, demişlerdir."
Son hadis
ravisi Muhayyisa veya Muhaysa bin Mes'ud el-Ensari (r.a.) Uhud, Hendek ve
bundan sonraki savaşlara katılan bir sahabidir. Ravidir, torunu Haram bin Sa'd
bin Muhayyisa'dır. Dört sünen sahibIeri onun hadislerini rivayet etmişlerdir.