DEVAM: 30- CARİYE'NİN
TALAK (SAYISI) VE İDDET (SÜRESİ) BABI
حَدَّثَنَا
مُحَمَّد بن
بشار.
حَدَّثَنَا أبو
عاصم.
حَدَّثَنَا
ابن جريح، عن
مظاهر بن أسلم،
عن القاسم، عن
عائشة؛ - عن
النَّبِيّ
صَلَى اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَم
قَالَ: ((طلاق
الأمة تطليقتان.
وقرؤها
حيضتان)). قَالَ أبو
عاصم: فذكرته
لمظاهر. فقلت:
حدثني كما
حدثت ابن
جريح. فأخبرني
عن القاسم، عن
عائشة، - عن
النَّبِيّ
صَلَى
اللَّهُ
عَلَيْهِ
وَسَلَم
قَالَ: ((طلاق
الأمة
تطليقتان. وقرؤها
حيضتان)).
Âişe (r.anha)'dan
rivayet edildiğine göre Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu,
demiştir: «Cariye'nin talâkı ikidir, iddeti de iki kez aybaşı âdetidir.»
Diğer tahric:
Ebu Davud. Beyhaki. Hakim, Darekutni ve Tirmizi de rivayet etmişlerdir.
AÇIKLAMA: 2079. hadis Zevaid türündendir. 2080. hadisi Ebu
Davud. Beyhaki. Hakim, Darekutni ve Tirmizi de rivayet etmişlerdir.
Hakim, bunun
sahih olduğunu söylemiştir. Tirmizi de: Bu hadis garibtir, bunu merfu olarak
yalnız Müzahir bin Eslem'den tanırız. Müzahir ise, bundan başka hiç bir hadisi
bilinmemektedir, demiştir. Fakat el-Münziri onun başka hadisinin bulunduğunu
söylemiştir.
Hadisteki Kur'
kelimesinin asıl manası kadının temizlik hali veya aybaşı adeti halidir. Burada
ise iddet manasında kullanılmıştır. Nitekim Ebu Davud'un bir rivayetinde Kur'
kelimesi yerine İddet kelimesi rivayet edilmiştir.
Ravi Ebu Asıın.
bu hadisi hem İbn-i Cüreyc vasıtası ile Müzahir'den, hem de vasıtasız olarak
Müzahir'den rivayet etmiştir. Buna tercemede işaret edildi.
HADİS'İN FIKIH
YÖNÜ :
Cariyenin
kocası hür olsun köle olsun, cariye üzerinde iki taIaka sahibtir. Yani hür
veya. köle erkek cariye karısını iki talakla boşadı mı tamamen boşamış olur.
Üçüncü talak söz konusu değildir. Tekmile yazarı alimlerin bu husustaki
görüşlerini bu hadisin rivayet edildiği "Kölenin talakının sünneti"
babından şöyle anlatır; a) Hanefiler'e göre cariyenin iki talakı bulunur.
Kocası hür olsun. köle olsun fark etmez. Bunlar: Talak ve iddet hususunda
müteber olan kadındır. Eğer kadın cariye ise kocası onun iki talakına maliktir
ve onun iddeti iki kur'dur. Kadın hür ise kocası onun üç talakına maliktir ve
onun iddeti üç kur'dur. Kocası hür olsun, köle olsun netice değişmez,
demişlerdir.
Sevri, Hasan.
İbn-i Sirin , İkrime ve Zühri de böyle demişlerdir. Bu kavil Ali bin Ebi Talib
ve İbn-i Mes'ud'dan da rivayet olunmuştur.
Hanefiler'in
delili bu hadistir. İbnü'l-Hümam: Hadisin sahihliğinin bir alameti de alimlerin
uygulamasının böyle olmasıdır, demiştir. Malik de: Bu hadisin Medine'de olan
şöhreti, hadisin senedinin sıhhatına ihtiyaç bırakmaz, demiştir.
b) Malik,
Şafii, Ahmed, Said bin el-Müseyyeb ve İshak'a göre talak hususunda erkeğin
durumu muteberdir. İddet hususunda ise kadının durumu muteberdir. Şu halde koca
hür ise üç talaka maliktir. Karısı hür olsun, cariye olsun fark etmez. Eğer
koca köle ise karısının iki talakına maliktir. Karısı hür olsun cariye olsun
netice değişmez. Bu kavil Ömer bin el-Hattab, oğlu AbduIIah. Osman bin Affan.
Zeyd bin Sabit ve İbn-i Abbas (Radıyallahü anhum)'dan rivayet edilmiştir.
Bunlar şöyle gerekçe göstermişlerdir: Allah Teala talak konusunda erkeklere
hitab eylemiştir. Şu halde talak hükmünde erkeklerin durumu muteberdir. Keza
talak sırf kocanın bir hakkıdır. Bu hak hürriyet ve kölelikle değişir. Çünkü hür
erkek dört kadınla evlenebilir. fakat köle ancak iki kadınla evlenebilir.
Karısı hür olan hür erkeğin talakının üç, karısı cariye olan kölenin talakının
iki olduğu hususunda ihtilaf yoktur. İhtilaf ancak eşlerden birisinin köle,
diğerinin hür olması haline mahsustur.
İddet
bakımından ise kadının durumu muteberdir. Yani kadın hür ise iddeti üç Kur'dur.
Kocasının köle veya cariye oluşu neticeyi değiştirmez .