47- KÖLE SATIN ALMA
BABI
حدّثنا
مُحَمَّدُ
بْنُ
بَشَّارٍ.
حدّثنا عَبَّادُ
بْنُ لَيْثٍ،
صَاحِبُ
الْكَرَابِيسِيِّ.
حدّثنا
عَبْدُ
الْمَجِيدِ
ابْنُ وَهْبٍ؛
قَالَ: قَالَ
لِي
الْعَدَّاءُ
بْنُ خَالِدِ
بْنِ
هَوْذَةَ:
أَلاَ
نُقْرِئُكَ
كِتَاباً
كَتَبَهُ لِي
رَسُولُ
اللهِ صلى
الله عليه
وسلم؟ قَالَ،
قُلْتُ:
بَلَى.
فَأَخْرَجَ
لِي كِتَاباً.
فَإِذَا
فِيهِ:
((هذَا
مَا اشْتَرَى
الْعَدَّاءُ
بْنُ خَالِدِ
بْنِ
هَوْذَةَ
مِنْ
مُحَمَّدٍ رَسُولِ
اللهِ صلى
الله عليه
وسلم.
اشْتَرَى
مِنْهُ
عَبْداً أَوْ
أَمَةً.
لاَدَاءَ
وَلاَ
غَائِلَةَ
وَلاَ خِبْثَةَ
بَيْعَ
الْمُسْلِمِ
لِلْمُسْلِمِ))
Abdülmecîd bin
Vehb (r.a.)'den; Şöyle demiştir: El-Adda' bin Hâlid bin Hevze (r.a.) bana dedi
ki: Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in benim için yazdığı (yazdırdığı)
bir yazıyı sana okutmayalım mı? Abdülmecîd demiştir ki: Ben: Okutunuz, dedim.
Bunun üzerine el-Adda' bana bir yazı çıkardı. Baktım ki yazıda şu ifâde vardır:
Bu, el-Addâ' bin Hâlid bin Hevze'nin, Allah'ın Besulü Muhammed (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem)'den satın aldığı mal'ın satışına âit yazı)dır. El-Addâ',
Ondan bir köle veya bir câriye satın aldı. (Bu satış) müslümanın müslümana
satışıdır. (Satılan malda) hiçbir hastahk yok, hiçbir aldatma yok ve hiçbir
huysuzluk yoktur.
Diğer tahric:
Tirmizi ve Nesai
AÇIKLAMA: Bu hadisi Tirmizi ve Nesai de rivayet etmişlerdir.
Tirmizi bunu 'Bey' kitabının "Kitabetü'ş-Şurüt" babında rivayet
etmiştir.
Hadiste geçen
bazı kelimeleri açıklıyalım: Tuhfe yazarı bu hadisin şerhinde şöyle der:
Hadisteki
''Da',. kelimesinden maksadın iç hastalık olduğunu el-Mutarriz söylemiştir.
Onun dediğine göre bu içhastalığın belirtisi görülsün veya görülmesin fark
etmez. İbnü'l-Münir de: Bu kelimeden maksat satıcının gizlediği bir
hastalıktır. Yani satıcı satılık köle veya cariyenin herhangi bir hastalığını
gizlememiştir. Çünkü kölede bir hastalık bulunup da satıcı bu hastalığı
müşteriye açıkladıktan sonra yapılan satış, yine bir müslümanın bir müslümana
yapacağı bir satış durumundadır. Şu halde hiç bir hastalık yoktur, derken,
bilinen bir hastalığın olmayışı ifade edilmek istenmiş olur, demiştir.
Gaile: Bu
kelime aldatma ve hiyle manasında kullanılmıştır. Bir kavle göre bundan maksad,
kölenin efendisinden kaçma huyu ve alışkanlığıdır.
Hıbse ve Hubse:
Kötü huylar, demektir. Bazıları bununla haramları işlemek manasının
kasdedildiğini söylemişlerdir.
Bazıları da;
şöyle demişlerdir: Da' kelimesi ile beden hastalığı, Hubse, veya Hıbse ile huy
hastalığı ve Gaile de satıcının satılık maldaki kusuru açıklamaması ve
susmasıdır, demişlerdir.
Ravi, el-Adda'
(r.a.) sahabidir. Hadisleri azdır. Huneyn savaşından sonra müslüman olmuştur.
(Tuhfe'den yapılan nakil bitti.)
El-Adda'
(r.a.)'ın "Köle veya cariye" ifadesindeki tereddüd ravilerden Abbad bin
Leys'e aittir.
HADİSLERDEN
ÇIKARILAN HÜKÜMLER
ı. Yapılan
satışları yazı ile tevsik etmek müstahabtır.
2. Büyükler,
yanlarında bulunan dini bilgileri müslümanlara aktarmalıdır.
3. Satıcı bir
mal satarken mal kusursuz ise bu durumu belirtmelidir ve kusuru varsa bunu
gizlememeIidir.
4. Müslümanlara
yakışır alış verişler böyle olmalıdır.
5. Köle ve
cariyeyi satmak ve satın almak meşrudur.