DEVAM: 69- MAŞİYE (YANİ
KOYUN, KEÇİ, SIĞIR VE DEVE) EDİNME BABI
حدّثنا
مُحَمَّدُ
بْنُ
إِسْمَاعِيلَ.
حدّثنا
عُثْمَانُ
بْنُ عَبْدِ
الرَّحْمنِ.
حدّثنا
عَلِيُّ بْنُ
عُرْوَةَ،
عَنِ
الْمَقْبُرِيِّ،
عَنْ أَبِي
هُرَيْرَةَ
رضي الله عنه
قَالَ: أَمَرَ
رَسُولُ
اللهِ صلى
الله عليه
وسلم الأَغْنِيَاءَ
بِاتِّخَاذِ
الْغَنَمِ.
وَأَمَرَ
الْفُقَرَاءَ
بِاتِّخَاذِ
الدَّجَاجِ. وَقَالَ: ((عِنْدَ
اتِّخَاذِ
الأَغْنِيَاءِ
الدَّجَاجَ،
يَأْذَنُ
اللهُ
بِهَلاَكِ
الْقُرَى)).
في الزوائد:
في إسناده
عليّ بْنُ
عروة، تركوه.
وقال ابْنِ
حبان: يضع
الحديث.
وعثمان بْنُ
عَبْدُ
الرحمن،
مجهول والمتن
ذكره ابْنِ
الجوزيّ في
الموضوعات.
Ebû Hureyre
(r.a.)'den; Şöyle demiştir: Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) zenginlere
koyun ve keçi edinmelerini ve fakirlere tavuk edinmelerini emretti ve buyurdu
ki: «Zenginler, tavuk edindiklerinde Allah köylerin helak olmasını diler.»
Not: Zevaid'de
şöyle denilmiştir; Bunun senedinde bulunan Ali bin Urve alimlerce terk
edilmiştir. İbn-i Hibban: O, hadis uydurur, demiştir. Ravi Osman bin
Abdirrahman da mechuldür. İbnü'l-Cevzi bu hadisin metnini mevzu hadisler
arasında anmıştır.
AÇIKLAMA: Görüldüğü gibi bu babın hadisleri Zevaid türündendir. Ancak Urve
(r.a.)'ın hadisinin son cümlesi Buhari ve Müslim'de de rivayet edilmiştir. Bu
hadislerde geçen bazı kelimeleri açıklıyalım :
Ganem: Koyun ve
keçi türü hakkında kullanılan bir cins isimdir. Bazen koyun anlamında
kullanılır. Burada umumi manada kullanılmıştır.
'Şat' da ğanem
gibi koyun ve keçi türüne verilen bir cins isimdir. Ümmü Hani'nin bu hadisini
Tabarani ve Hatib-i Bağdadi de rivayet etmişlerdir. Bu hadiste hayvancılığa
teşvik ve koyun ile keçi edinmede bereket bulunduğu bildirilmektedir. Gerçekten
tecrübe ile sabit olduğu gibi koyun ve keçi bereketli hayvanlardır. Hızla
çoğalır ve çok yönden sahibini yararlandırır.
Urve (r.a.)'ın
hadisinde de koyun ve keçinin bereketli olduğu bildirilmektedir. Ayrıca hayrın,
kıyamete dek, atların alınlarında düğümlü olduğu belirtilmektedir.
Atlarla ilgili
cümle Buhari ve Müslim'de de rivayet edilmiştir.
Hadiste anılan
atlardan maksad savaş için edinilen atlardır.
Çünkü
Buhari'deki metnin sonunda, hayrın sevab ve ganimet olduğu beyan edilmiştir.
Oradaki metin mealen şöyledir: At'ın alınına dökülen saçlann kıyamet gününe
kadar hayır düğümıüdür. Hayır, (ahirette) sevab ve (dünyada) ganimettir.,.
Müslim'in
Cerir'den olan bir rivayetinde .. Cerir (r.a.) şöyle demiştir: Peygamber
(s.a.v.)'in, savaş atının alnına dökülen saçlan mübarek elleriyle büktüğünü ve
bükerken: Savaş atının perçeminin örgülerinde kıyamete kadar hayır bağlıdır. Bu
hayır (ahirette) sevab ve (dünyada) ganimettir. buyurduğunu gördüm.
Nevasi:
Nasiye'nin çoğuludur. Nasiye alın, demektir. Burada atın alınındaki saçlar
kasdedilmiş olur. Atın kendisinde bulunan meziyet mecazen alınındaki saçlara
izafe edilmiştir. Yani maksad savaş atlarının dünyada ganimet ve ahirette sevab
kazanmaya vesile olduğunu belirtmektedir.
El-Fetih
yazarı: Buradaki attan maksadın yalnız savaş atı değil de genel manası olabilir.
Yani at, hayır vesilesi olabilir. İyi işlerde kullanılırsa ondan dünya ve
ahiret için kazançlar elde edilebilir. Ama kötü bir maksad için edinilirse
bundaki sakınca ve fenalık atın kendisinde değil, onu bu yolda kullanandadır,
demiştir.
Hattabi de: Bu
hadis, at edinmek süretiyle elde edilen kazancın en güzel ve hel al
kazançlardan olduğuna işaret eder, demiştir.
Ebu Hureyre
(r.a.)'den rivayet edilen hadisin mevzu hadislerden olduğuna notta işaret
edilmişti.
Sindi bu
hadisin açıklamasıyla ilgili olarak: Fakirler tavukçulukla geçinebilirler,
besledikleri tavukları ve mahsullerini satmakla kazanç sağlarlar. Zenginler,
tavuk edindikleri takdirde kendi tavuk ihtiyaçlarını kendileri gidermiş olur ve
haliyle fakirlerden satın almalarına pek ihtiyaç kalmaz. Bu hal ise fakirlerin
geçim yolunu daraltmış olur. Fakirlerin geçim yolunu tıkatmak ise toplumun
helakına sebebiyet verebilir. Allah böyle bir toplumun helakini diler,
demiştir. Ancak bu hadisin mevzu hadislerden olduğunu yukarda belirttik.