DEVAM: 28- ALIM
SATIM'DA KOLAYLIK GÖSTERME BABI
حدّثنا
عَمْرُو بْنِ
عُثْماَن
بْنِ سَعِيد بْنِ
كثير بْنِ
دينار
الحمصيي
حدّثنا اللّهِ
حدّثنا
أَبوغسان
مُحَمَّدُ
بْنِ مطرف عَنْ
مُحَمَّدِ
بْنِ المنكدر
عَنْ جَابِرِ
بْنِ عَبْدِ
اللّهِ قاَلَ
قاَلَ
رَسُولُ
اللّهِ صلى
اللّه عليه
وسلم -((
رحم اللّهِ
عَبْداً
سَمْحاً إذا
اشترى سمحاً
إذا اقتضى))
Cabir bin Abdillah (r.a.)'dan rivayet
edildiğine göre Resulullah (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurdu demiştir: «Sattığı
zaman kolaylık gösteren, satın aldığı zaman kolaylık gösteren ve hakkını
isterken kolaylık gösteren kul'a Alla rahmet eylesin.»
Diğer tahric. Buhari
AÇIKLAMA: Osman (r.a.)'ın hadisini
Nesai de rivayet etıniştir.
Zevaid yazarının bunu Zevaid
türünden sayması bir zuhul eseri olabilir.
Cabir (r.a.)'ın hadisini Buhari de rivayet
etmiştir. Tirmizi bunun bir benzerini rivayet
etmiştir. Oradaki rivayet mealen şöyledir: "Sizden önce (ki ümmetlerde)
bir adamı Allah mağfiret eyledi. (Magfiretin sebebi
şu idi:) O adam satarken, alırken ve hakkını isterken kolaylık gösterirdi.''
EI-Fetih'de: Cabir (R.A.)'ın
hadisinin şerhinde özetle şöyle deniliyor: Semh'in asıl
manası cömertliktir. Burada kasdedilen mana ise,
kolaylık göstermektedir. Hadis bir dua mahiyetinde olabilir. Yani satarken,
alırken ve hakkını taleb ederken kolaylık gösteren
kimsenin ilahi rahmete kavuşması için Resul-i Ekrem (s.a.v.) dua buyurmuştur.
Hadis haber verme mahiyetinde olabilir. Yani böyle davranan bir kimseye Allah
rahmet eylemiştir. Tirmizi'deki rivayet ikinci manayı
ifade eder.
Hadis bu
kolaylığı prensip haline getirenlere mahsustur. Çünkü Sehl
kelimesi sıfat-i müşbihe nevindendir. Bu nevi
sıfatlar devamlılık ifade ederler. Yani hayatında bir defa alış veriş edip
bunda kolaylık göstermek pek önemli değildir. Mühim olan, müslümanın
her muamelede, yumuşak, müsaınahakar ve kolaylık
gösterici olmasıdır.
İbnü't-Tin'in anlattığı bir rivayette .....
ifadeSi vardır. Bunun manası "Yani borcunu
öderken de (kolaylık gösterir, vadesini geçirmez.")
Nesai'nin rivayet ettiği Osman (r.a.)'ın
hadisinde şu ilave vardır: "Yani borcunu öderken ve
alacağını
isterken (de kolaylık gösteren ... )"
Hadis,
muamelelerde müsamahakar davranmaya, kolaylık
göstermeye, başkasına sıkıntı vermemeye ve alış verişlerde üstün ahlaklı
hareket etmeye teşvik eder."
Bilindiği gibi
müellifimizin rivayet ettiği Osman (r.a.)'ın
hadisinde bu ilave, yani Nesai'deki ilave yoktur.