DEVAM: 45- KUSURLU BİR
MAL SATAN KİMSE, KUSURU (MÜŞTERİYE) AÇIKLASIN, BABI
حدّثنا
عَبْدُ
الْوَهَّابِ
بْنُ
الضَّحَّاكِ.
حدّثنا
بَقِيَّةُ
بْنُ
الْوَلِيدِ،
عَنْ
مُعَاوِيَةَ
بْنِ
يَحْيَى،
عَنْ مَكْحُولٍ
وَسُلَيْمَانَ
بْنِ مُوسى،
عَنْ وَاثِلَةَ
بْنِ الأَسْقَعِ؛
قَالَ:
سَمِعْتُ
رَسُولَ اللهِ
صلى الله عليه
وسلم يَقُولُ: ((مَنْ
بَاعَ
عَيْباً لَمْ
يَبَيِّنْهُ،
لَمْ يَزَلْ
فِي مَقْتِ
اللهِ،
وَلَمْ تَزَلِ
الْمَلاَئِكَةُ
تَلْعَنُهُ)).
في الزوائد:
في إسناده
بقية بْنُ
الوليد، وهو مدلس.
وشيخه ضعيف.
Vasile bin
el-Eska' (r.a.j'den; Şöyle demiştir: Ben Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve
Sellem)'den işittim, buyurdular ki: «Kusurunu açıklamadığı bir malı satan bir
kimse, dâima Allah'ın gazabı altındadır ve melekler devamlı ona la'net
ederler.»
Not: Zevaid'de
şöyle denilmiştir: Bunun senedinde bulunan Bakiyye bin el-Velid tedlisçidir.
Şeyhi de zayıftır.
AÇIKLAMA: Ukbe (r.a.)'ın hadisini Müslim, Ahmed, Tabarani,
Hakim ve Beyhaki de rivayet etmişlerdir. Vasile (r.a.)'ın hadisini Ahmed de
rivayet etmiştir. Ramuz'daki bilgiye göre Müslim de Ukbe'nin hadisini rivayet
etmiştir. Ama araştırmama rağmen Müslim de buna rastlayamadım. Zevaid yazarının
bunu almaması da Ramuz'daki bilgiyi teyid eder.
Satın alınan
bir malda değerini düşürücü veya alım amacına uymamayı gerektiren bir kusurun
bulunduğu ve bunun satıcının yanında iken bulunduğu anlaşıldığında, müşteri bu
malı geri verebilir, Şu halde müşterinin bu malı geri verebilmesi için görülen
kusurun, malın değerini düşürücü olması şarttır veya bu mal kusuru dolayısıyla
müşterinin işine ve alım amacına uymaması gerekir. Ayrıca bu kusurun müşterinin
yanında meydana gelmiş bir kusur olmaması şarttır. Satın alınan binek
hayvanının serkeş olup biniciye eziyet etmesi, onun değerini düşürücü bir
kusurdur. Kurbanlık olarak satın alınan bir koyunun kulağının kesik olması,
onun değerini düşürmemekle beraber alım amacına uymaması nedeni ile önemli bir
kusur sayılır.
Satın alınan
bir malda ne gibi kusurlar bulunduğu takdirde müşteri onu geri verebilir? Bunun
geri verilebilmesi için ne gibi şartlar aranır? Geri vermek için ne kadarlık
süre makbuldür?
Bu hususlarda
dört mezhebin görüşlerini beyan etmek için birkaç sahifelik bilgi vermek
gerekir. Bu nedenle istenen bilgi için fıkıh kitabıarına müracaat etmeyi
tavsiye ederim.
Kusurlu bir malı
sağlam gibi satmanın haram olduğu ve malın kusurunun satış yapılırken
açıklanmasının gerekliliği bu babtaki hadislerden de anlaşılmaktadır. Vasile
(r.a.)'ın hadisi de malın kusurunu açıklamadan satan kimsenin uğrayacağı kötü
,sonucu bildirmektedir.