10- BİR ERKEĞİ VE
KARISINI AZADLAMAK İSTEYEN KİŞİ ÖNCE ERKEĞİ AZADLASIN, BAB!
حدثنا
مُحَمَّد
بْنُ
بَشَّارَ. ثنا
حَمّادُ بْنُ
مَسْعَدَةَ. ح
وَحَدَّثَنَا
مُحَمَّد بْنُ
خَلَفٍ
العَسْقَلانِيُّ
وَإِسحَاقُ
بْنُ
مَنْصوُرٍ؛
قَالاَ: ثنا
عُبَيْدُ
اللهِ بْنُ
عَبْدِ
المَجِيدِ.
ثنا عُبَيْدُ
الله بْنُ
عَبْدِ
الرَّحمنِ
بْنِ عَبْدِ اللهِ
اْنِ
مَوْهَبٍ،
عَنِ
القَاسِمِ
بْنَ مُحَمَّد،
عَنْ
عَائِشَةَ؛
أَنَّهَا
كَانَ لَهَا
غُلاَمٌ
وَجَارِيَةٌ،
زَوْجٌ. فَقَالَتْ:
يَا رَسُولَ
اللهِ! إِنِّي
أُرِيدُ أَنْ
أُعْتِقَهُمَا.
فَقَالَ
رَسُول اللهِ
صلى الله عليه
وسلم: ((إِنْ
أَعْتَقْتِهِمَا،
فَابْدَئِي بَالرَّجُلِ
قَبْلَ
المَرْأَةِ)).
Aişe (r.anha)'dan
rivayet edildiğine göre: Karı - koca durumunda olan bir kölesi ve bir cariyesi
vardı. Kendisi: Ya Resulallah ben bunları âzadlamak istiyorum, dedi. Bunun
üzerine Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem): «Eğer ikisini âzadlayacak
isen kadından önce erkeği âzadla» buyurdu.
Diğer tahric:
Bu hadisi Nesai de rivayet etmiştir.
AÇIKLAMA: Karı koca durumunda olan köle ve cariyeyi azadlamak isteyen kişinin önce
köleyi azadlaması emredilmiştir. Bu emir müstehablık içindir. Yani böyle olması
daha uygundur. Bunun hikmetine ilişkin olarak şöyle denilmiştir: Eğer önce
kadın azadlanırsa, henüz kocası kölelikten azadlanmamış iken kadın nikahını
feshedebilir ve böylece kocası zarar eder. Çünkü cariye durumunda iken
hürriyetine kavuşan kadın köle olan kocasından ayrılabilir. Fakat önce erkek
azadlanırsa cariye durumundaki karısı ondan ayrılma hakkına sahip olmaz.
Sindi bu kavli
naklettikten sonra: Eğer gerekçe ve hikmet bu ise eşleri birlikte azadlamak
suretiyle de ayni hikmet gerçekleşir. (Çünkü önce erkek azadIandığı zaman nasıl
karısı nikahını feshedemiyor ise ikisi ayni anda azadIandığı zaman da kadın
nikah feshini isteyemez. Bu itibarla şöyle söylemek mümkündür: Erkek şerefçe
üstün olduğu için önce onun azadIanması ve sonra karısının azadIanması tavsiye
edilmiştir, der.
Mahir: Kimin
şerefli olduğunu sadece Allah bilir. Berire ile Muğis olayında Berire
kocasından Nebi (s.a.v.)'in huzurunda ayrıldı ve Muğis ağlamaktan helak olmak
üzere olduğu halde Nebi (s.a.v.) Berire'ye Muğis'i tercih etmesini
emretmemiştir. Berire'nin fazileti ise tüm İslam camiası tarafından bilinir.
Aişe (r.anha)'nın azadladığı yardımcısı olup kıymetli bir sahabiyyedir.
Zannım odur ki;
Kadın duygularıyla hareket edebilir. Azadlama anı ise normal boşanma süreci
gibi değildir. O anda şeytanın tasallutu ile sonradan pişman olacağı bir şey
olarak nikahı feshedebilir. İşte bundan korunmak ve normal boşanma haklarıyla
salim kafa ile düşünerek hareket edebilmesi için bu anda bu şekilde bir önlem
tavsiye edilmiştir. Zira önce kadın azadlanırsa erkek köle durumunda kalırsa
sadece bir söz ile kadın kocasından ayrılabilir. En soğrusunu Allah bilir.