10- HAYATTA OLAN BİR
KİMSE HACC'A GİTMEYE VÜCUTÇA GÜCÜ YETMEDİĞİ ZAMAN ONUN YERİNE HAC ETME
(HÜKMÜNÜN BEYANI) BABI
حدّثنا
أَبُو بَكْرِ
بْنُ أَبِي
شَيْبَةَ. وَعَنْ
عَلِيِّ بْنِ
مُحَمَّدٍ،
قَالاَ:
حدّثنا
وَكيعٌ عَنْ
شُعْبَةَ،
عَنِ النُّعْمَانِ
بْنِ
سَالِمٍ،
عَنْ عَمْرو
بْنِ أَوْسٍ،
عَنْ أَبِي
رَزِينٍ
الْعُقَيْليِّ؛
أَنَّهُ
أَتَى
النَّبِيَّ
صلى الله عليه
وسلم فَقَالَ:
يَا رَسُولَ
اللهِ! إِنَّ
أَبِي شَيْخٌ
كَبِيرٌ، لاَ
يَسْتَطِيعُ
الْحَجَّ وَ
لا الْعُمْرَةَ
وَ لاَ
الظَّعَنَ. قَالَ
((حُجَّ عَنْ
أَبِيكَ
وَاعْتَمِرْ)).
Ebû Rezîn (Lakît
bin Âmir) el-Ukaylî (r.a.)'den rivayet edildiğine göre: Kendisi Nebi
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in yanına gelerek: Yâ Resûlallah! Babam çok
yaşlıdır, ne hacc'a ne Umre'ye ne de yolculuk etmeye (bedenen) gücü yetmez (Ne
buyurulur?), demiş. Resûl-i Ekrem (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) (de Ebû
Rezîn'e): «Sen baban yerine hac ve umre et,» buyurmuştur.
AÇIKLAMA: Bu hadisi Tirmizi i Ebu Davud, Nesai, Beyhaki. İbn-i Huzeyme, İbn-i
Hibban ve Hakim de rivayet etmişlerdir. Tirmizi bunun hasen - sahih olduğunu,
Hakim de bunun senedinin Buhari ile Müslim i in şartları üzerine sahih olduğunu
söylemişlerdir.
Hadiste
geçen;.:rJaJI kelimesi "Zıan, Zaan ve Za'n" şeklinde okunabilir. İlk
okunuşu Suyüti, diğer iki şekli Sindi nakletmişlerdir. Bu kelime binek hayvanı,
binit üstünde tutunmak ve yolculuk etmek manalarına gelir. Burada yolculuk
etmek yol binit üstünde tutunmak manasında kullanılmıştır.
HADİSİN FıKIH
YÖNÜ
Tekmile yazarı
bu hadisin açıklaması bahsinde özetle şöyle der: "Bu hadis, hac ve umre
ibadetlerini ifoi etmeye bedenen gücü yetmeyen kimse yerine bu görevin
yapılmasının caizliğine delalet eder. Peygamber'in "Baban yerine umre
yap!" emrini, Şafiiler ile Hanbeliler delil göstererek unre'nin de hac
gibi farz olduğuna hükmetmişlerdir. Müslim, Ahmed bin Hanbel'den şu sözü
işittiğini söylemiştir: "Umre ibadetinin vacibliği' konusunda bundan daha
güzel ve daha sahih bir hadis bilmiyorum."
Hanefiler
ileMali kiler. umre'nin sünnet olduğunu söylemişler ve hadise cevaben: Başkası
yerine hac ve umre yapmak, yapan kimse üzerine vacib değildir. Bu itibarla açık
olan yorum, bu hadisteki emrin mendubluk için olduğunu söylemektir,
demişlerdir. Hadis böyle yorumlanınca, umre'nin farziyetine delil olamaz."
Hacc'a gitmeye
bedenen gücü yetmeyen kimseye oedel olarak hacc'a gitmek hükmüne dair ilmi
görüşleri bu babın son hadisinin izAhı bölümünde anlatmaya çalışacağıffi.