11- ÇOCUĞUN HACCI (NIN
SAHİH OLUP OLMADIĞININ BEYANI) BABI
عَلِيُّ
بْنُ
مُحَمَّدٍ
وَمُحَمَّدُ
بْنُ طَرِيفٍ،
قَالاَ:
حَدَّثَنَا
أَبُو مُعَاوَيةَ.
حدَّثَنِي
مُحَمَّدُ
ابْنُ
سُوقَةَ، عَنْ
مُحَمَّدِ
بْنِ
الْمُنْكَدِرِ،
عَنْ جَابِر
بْنُ عَبْدِ
اللهِ؛ قَالَ:
رَفَعَتِ
امْرَأَةٌ
صَبِيّاًلَهَا
إِلَى
النَّبِيِّ
صلى الله عليه
وسلم فِي
حَجَّةٍ.
فَقَالَتْ:
يَا رَسُولَ
اللهِ!
أَلِهذَا
حَجٌّ؟ قَالَ
((نَعَمْ.
وَلَكِ
أَجْرٌ)).
Câbir bin
Abdillah (r.a.)'dan Şöyle demi§tir: Bir hac (yolculuğun) da bir kadın bir
çocuğunu Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'e arz ederek: Yâ Resulallah! Bu
çocuk için hac (fazileti) var mı? diye sordu. Resûl-i Ekrem (Sallallahu Aleyhi
ve Sellem): «Evet. Senin için de bir sevâb vardır,» buyurdu.
AÇIKLAMA: Bu hadisi Tirmizi de rivayet etmiştir. Ayrıca Müslim, Ebu Davud, Nesai ve
Ahmed de bunun bir benzerini İbn-i Abbas (r.a.)'den rivayet etmişler.
Kadının;
"Bunun için hac var mı?" sözünü alimler "Çocuk hac ettiği
takdirde ona hac fazileti var mı?" şeklinde yorumlamışlardır. Resül-i
Ekrem (s.a.v.)'in; "Evet" buyruğu da çocuğun ettiği hacc'ın sevabım
kazandığı şeklinde yorumlanmıştır.
EI-Menhel
yazarı Peygamber (s.a.v.)'in bu sözünü şöyle açıklamıştır; Yani çocuğun ettiği
hac ilerde ona farz olacak hacc'a mahsub olmamakla beraber fazileti vardır.
Şayet çocuk erginlik çağına varıp kendisine hac farz olursa, küçük yaşta iken
ettiği hac ibadeti bunun yerine geçmez. Farz olan hac ibadetini ifa etmekle
mükelleftir. Onun küçüklükte ettiği hac ise onun için fazilet ve sevabtır. Bu
da namaz gibidir. Erginlik çağına varmamış olan çocuklara namaz farz olmadığı
halde kılmalan istenir ve kılmalan halinde hem kendileri hem de onları namaza
teşvik edenler sevab kazanırlar.
çocuğu hacc'a
götüren kadın da onun bakımıyla meşgulolduğu, gerektiğinde onu sırtında
taşıdığı, ona hac görevini yaptırdığı, ihramda bulunan bir kimsenin yapması
haram şeylerden çocuğu koruduğu için sevab \azanır. "
HADİsİN FıKıH
YÖNÜ
EI-Menhel
yazarı bu hususta özetle şöyle der: "Bu hadis, erginlik çağına varmamış
olan çocuğun henüz mümeyyiz, Yani kendi kendine yiyebilecek, içebilecek ve
taharetIenebilecek yaşa gelmemiş olsa bile edeceği hacc'ın sahihliğine ve
geçerliligine delalet eder.
Mümeyyiz
olmayan çocuk yerine velisi. ihram niyetini getirir, çocuğun elbisesini soyar,
ona ihram giydirir, onun yerine Lebbeyke duasını okur, ona tavaf ettirir. Safa
ile Merve arasında dolaştmr, Arafat'a götürür ve onun yerine Şeytan taşlama
işini yapar.
çocuğun edeceği
hacc'ın geçerliliğ,ine alimlerin cumhüru, Malik, Şafii ve Ahmed de
hükmetmişlerdir. Hanefiler de böyle demişlerdir. Allame İbn-i Abidin:
EI-Velvaliciye ve diğer kitablarda deniliyor ki: Baba kendi çocuğuna hac
ettirir. Deli de çocuk gibidir. Çünkü çocuk ve deli ihram ve hac niyetini
getirmekten aciz oldukları için babalarının ettiği ihram onların kendi
ihramları hükmündedir, demiştir.
EI-Menhel
yazarı daha sonra özetle şöyle der: Çocuğun hac ihramına girmesinin, yani
hacc'a niyet etmesinin sahih olmadığı yolunda Ebu Hanife'den yapılan rivayetin
manası şudur: Çocuk ihramda iken ihramlı kimse için haram ve yasak olan
şeylerden birisini işlerse diğer ihramlılar hakkında gerekli keffaret ve ceza
çocuk için gerekli olmaz. Çocuk böyle sakıncalı bir iş işlerse bundan dolayı
muahaza edilmez. Ebu Hanife'nin maksadı, çocuğun ettiği hacları bir sevab ve
fazilet kazanmaması değildir. Ebu Hanife'nin maksadı bu olunca ihrama giren
çocuk ihramlı için yasak bir suç "işlerse ne çocuğun kendi malından ne de
velisinin malından bir cezanın ödenmesi gerekmez.
İhrama giren
çocuk ihramlı iken bir suç işlerse Şafiiler'e göre çocuğun yaş durumuna
bakılır: Eğer çocuk henüz l}lümeyyiz olmamış ise, yani 6 - 7 yaşından küçük ise
hiç bir cezanın ödenmesi gerekmez. Çocuk mümeyyiz ise işlediği suçun cezası
velisine ödettirilir. Şayet ÇdeJ,lk başkasının tahrik ve teşviki ile o suçu
işlerse, ceza onu tahrik ve teşvik edene ödettirilir.
Hanbeliler'e
göre ise çocuğun hac masrafı ve hac esnasında bir suç işlemesi nedeniyle
xödenmesi gerekli keffaretler onun velisine ödettirilir.
Malikiler'e
göre de hüküm şöyledir: Çocuk ihramda iken elbise giymek, koku sürünmek gibi
bir suç işlerse verilecek ceza velisinden tahsil edilir. çocuğun Harem
mıntıkası dışında avlanması cezası da velisine aittir. çocuğun Harem mıntıkası
içinde avlanması sebebiyle ödenmesi gerekli cezaya gelince bu da şöyle olur:
Eğer veli çocuğu kendi başına bırakması halinde çocuğun başına bir felaketin
gelmesinden endişe duymuyor ise avlanma suçunun cezası yine velisine aittir.
Aksi takdirde çocuğa ait olur.