DEVAM: 63- CEMRELERE
ATILACAK ÇAKIL TAŞLARININ BÜYÜKLÜĞÜ BABI
حدّثنا
عَلِيُّ بْنُ
مُحَمَّدٍ.
حدّثنا أَبُو
أُسَامَةَ
عَنْ عَوْفٍ،
عَنْ زِيَادِ
بْنِ
الْحُصَيْنِ،
عَنْ أَبِي
الْعَالِيَةِ،
عَنِ ابْنِ
عَبَّاسٍ؛
قَالَ: قَالَ
رَسُولُ
اللهِ صلى
الله عليه وسلم،
غَدَاةَ
الْعَقَبَةِ.
وَهُوَ عَلَى
نَاقَتِهِ
((اُلْقُطْ
لِي حَصَى))
فَلَقَطْتُ
لَهُ سَبْعض
حَصَيَاتٍ،
هُنَّ حَصَى
الْخَذْفِ.
فَجَعَلَ
يَنْفُضُهُنَّ
فِي كَفِّهِ وَيَقُولُ
((أَمْثَالَ
هؤُلاَءِ
فَارْمُوا))
ثُمَّ قَالَ
((يَا
أَيُّهَا
النَّاسُ!
إِيَّاكُمْ
وَالْغُلُوَّ
فِي
الدِّينِ،
فَإِنَّهُ
أَهْلَكَ
مَنْ كَانَ
قَبْلَكُمُ
الْغُلُوَّ
فِي
الدِّينِ)).
İbn-i Abbas
(r.a.)'den; şöyle demiştir: Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Akabe
sabahı devesinin üstünde olduğu halde: «Benim için yerden çakıl taşları topla.»
buyurdu. Bunun üzerine ben O'nun için yedi tane çakıl taşı topladım. O taşlar
fiske taşlarıydı. Resul-i Ekrem (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) taşları avucunda
oynatmaya ve: «Ancak şunların emsalini atınız,» buyurmaya başladı. Daha sonra
şöyle buyurdu. «Ey insanlar Dinde haddi aşmaktan - teşdid'den sakınınız. Çünkü
sizden öncekileri dinde aşırılık ve teşdid helak etti.»
Diğer Tahiric
edenler: Nesai ve Ahmed.
AÇIKLAMA: İlk hadisi Ebu Davud, Ahmed ve Beyhaki de rivayet etmişlerdir. İkinci
hadisi Nesai ve Ahmed de rivayet etmişlerdir.
Cemre: Çakıl
taşı manasınadır. Mina' da taş atılan çukurlara da bu isim verilmiştir. Cemre
ismi verilen çukurlar üç tanedir. Birincisi Mescidü'l-Hif'e en yakın alanıdır.
Buna küçük cemre de denilir. Bu cemrenin yanında Mekke'ye doğru gidildiğinde
ikinci cemre'ye rastlanılır. Buna da ortanca cemre denilir. İki cemre
arasındaki mesafe 156 mt.dir. Yine ikinci cemre'den Mekke'ye doğru 117 mt.
gidildiği zaman büyük cemre'ye rastlanilır. Bu cemre'ye Akabe cemresi de
denilir. Akabe cemresinin ilerisi ise Mina sınırıdır. Anılan cemrelerin hepsi
Mina sınırları içindedir.
Cemrelere taş
atmanın meşniiyetindeki hikmet konusunda Tekmile yazarı şöyle der:
Bunun hikmeti,
alemlerin Rabb'ına kulluk ve itaat 'etmenin ve dini emirlere boyun eğmenin ilan
edilmesi, işlenen hatalardan dolayı pişmanlık duymanın isbatı ve insanı günaha
teşvik eden şeytana karşı duyulan öfkenin gösterilmesidir. Ayrıca Resül-i Ekrem
(s.a.v.) ile dedesi İbrahim (a.s.)'a uymak ve izlerinde olmanın isbatıdır.
Çünkü Resül-i Ekrem (s.a.v.) anılan taşlamayı yapmış, ümmetine de bunu
yapmalannı emretmiştir. İbn-i Abbas (r.a.)'dan rivayet edildiğine göre
Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:
.İbrahim
(Aleyhisselam) hac menasikine geldiği zaman Akabe cemresi yanında şeytan ona
görünmüş, bunun üzerine İbrahim onu yediaded çakıl taşıyla taşlamış, nihayet
şeytan yere batmış. Sonra ortancı cemre yanında şeytan yine ona görünmüş ve 0,
şeytanı yedi çakıl taşıyla taşlamış, böylece şeytan yine yere batmıştır. Bir
süre sonra küçük cemre yanında tekrar şeytan ona görünmüş ve 0, şeytanı yine
yedi çakıl taşıyla taşlamış, nihayet şeytan yere yığılıp batmıştır .
İbn-i Abbas
(r.a.): Siz ancak şeytanı taşlıyor ve ancak babanız (İbrahim) ın yolunu
izliyorsunuz, demiştir.
HADİSLERİN
FIKIH HÜKÜMLERİ
1. Bayramın ilk
günü Akabe cemresine taş atarken binici olmak müstehabtır. Alimlerin bu
husustaki görüşleri şöyledir:
a) Akabe cemresine
gerek bayramın ilk günü ve gerekse bunu takib eden günlerde taş atarken binici
olmak müstehabtır. Fakat diğer cemrelere yaya olarak taş atmak müstehabtır.
b) Malik ve
Şafii 'ye göre binici olarak Mina' ya ulaşan kimsenin bayramın ilk günü Akabe
cemresine binici olarak taş atması müstehabtır. Yaya olarak Mina' ya varan
kimse ise yaya olarak taşlamayı yapar. Bayramın ikinci ve üçüncü günlerinde ise
bütün cemrelere yaya olarak taş atmak müstehabtır. Bayramın dördüncü günü ise
binici olarak taşlama işini yapıp Mekke'ye dönmek müstehabtır ..
c) Ahmed ve
ilim adamlarının ekserisine göre ise bayramın ilk günü Akabe cemresine taş
atarken binici olmak müstehabtır. Diğer günlerde bütün cemrelere yaya olarak
taş atmak müstehabtır. Bu bab tak i hadisler son görüşü teyid ederler.
2. Atılacak
taşların fiske taşı gibi küçük olması uygundur. Taşların temiz olması ve
Müzdelife'den getirilmesi müstehabtır. Mina'dan toplanması da caizdir.
Şafii: Kişi
taşları nereden alırsa olabilir. Ancak mescid'den toplamaktan hoşlanmam. Çünkü
mescidin. çakıl taşları alınmamalıdır. Taşların tuvaletten toplatılmasını da
mekruh görürüm. Çünkü pistir. Cemrelerin yanından toplatılmasını da mekruh
sayarım. Çünkü orada kalan taşlar kabul olunmamış taşlardır, demiştir.
Hanefiler ile Ahmed de böyle demiştir.
Darekutni,
Beyhaki, Tabarani ve Hakim'in rivayet ettikleri bir hadiste; Ebu Said-i Hudri
(r.a.) şöyle demiştir: "Biz: Ya Resulallah! Şu taşlar her, yıl cemrelere
atılmaktadır.
Biz bunların
eksildiğini sanıyoruz, dedik. Resul-i Ekrem (Aleyhi'ssalatüve's-selam) : Atılan
taşlardan kabulolunanlar kaldınlır. Eğer böyle olmasaydı siz atılan taşlan
dağlar gibi görecektiniz, buyurdu."
3. Akabe
cemresine yedi çakıl taşı atmak vacibtir. Diğer cemrelere de yedişer taş atmak
vacibtir. Cemrelere yedişer taş atmanın vacibliği ve bunun terki halinde kurban
kesmenin vacibliği hususunda dört mezheb alimleri ittifak halindedir. Ancak
bazı cemrelere, veya hepsine bazı günlerde taş atmamak veya eksik atmak halinde
gereken ceza hususunda ihtilaf vardır. Yeri olmadığı için bu ayrıntılara
girmeyeceğim. Bu hususta ayrıntılı bilgi için fıkıh kitablarına baş vurmak
gerekir.
Taş atmanın
hükmü, zamanı ve cemrelere sırayla taş atmaya ait hüküm ile ilgili bilgi bu
kitabın 75. babında geçen 3053 - 3054 nolu hadislerin izahı bölümünde
verilecektir.